Eksportowe sukcesy CH-47F Chinook

Łukasz Pacholski

 Eksportowe sukcesy

CH-47F Chinook

Ostatnie tygodnie przyniosły ważne wydarzenia związane z eksportem i marketingiem zagranicznym ciężkiego śmigłowca transportowego Boeing CH-47F Chinook. Zrealizowana została dostawa pierwszych egzemplarzy przedstawiciela najnowszego pokolenia „wielopokoleniowej rodziny” CH-47 do pierwszego użytkownika poza Stanami Zjednoczonymi. Niemal w tym samym czasie poinformowano o kolejnym sukcesie marketingowym w postaci zwycięstwa w przetargu w Indiach.

Gdy w lutym 1961 roku amerykański Departament Obrony podpisywał kontrakt na produkcję pierwszych CH-47A Chinook (wówczas znanych jako HC-1B) mało kto zakładał, że konstrukcja firmy Vertol (w 1960 r. kupionej przez koncern Boeing i występującej przez wiele kolejnych lat jako Boeing Vertol, dziś Boeing Rotorcraft Systems) będzie w produkcji przez kolejne pół wieku. Już w czasie swojego debiutu bojowego, który miał miejsce w Wietnamie, maszyna dała się poznać jako jeden z tzw. koni roboczych. Była nieocenionym środkiem transportu ładunków – także o znacznych gabarytach i masie – oraz ludzi pomiędzy bazami i rejonami walk. Latała ze sprzętem ratowniczym dla zestrzelonych bądź uziemionych, z różnych przyczyn, statków powietrznych. Znaczny nadmiar mocy jej silników był bardzo cenioną cechą w gorącym i wilgotnym klimacie Wietnamu.

Dość szybko CH-47 znalazł się w kręgu zainteresowań sił zbrojnych innych państw, będących sojusznikami Stanów Zjednoczonych. Pierwszymi jego nabywcami były: Południowy Wietnam oraz Tajlandia, a więc kraje biorące bezpośredni udział w wojnie na Półwyspie Indochińskim. Kolejne sukcesy były związane z uruchomieniem w 1968 r. produkcji licencyjnej CH-47C we Włoszech – w firmie Elicotteri Meridionali z Frosinone (obecnie jest jeden z zakładów koncernu AgustaWestland) powstawały maszyny dla Wojsk Lądowych Republiki Włoskiej, a także Iranu. Włosi byli także odpowiedzialni za sukcesy Chinooka w Maroku, Egipcie, Libii oraz Grecji, a łącznie włoską linię produkcyjną CH-47 opuściło blisko 200 śmigłowców tego typu (w tym około połowa dla Iranu). Poza tym eksportowe sukcesy odnosiła także macierzysta wytwórnia. Boeing Vertol sprzedał wiropłaty do: Australii, Hiszpanii, Kanady, Wielkiej Brytanii, Argentyny, Japonii (wraz z licencją), Republiki Korei, Tajwanu, Holandii (egzemplarze odkupione do Kanady), Singapuru oraz Zjednoczonych Emiratów Arabskich (odkupione od Libii). W ciągu kilkudziesięciu lat maszyny brały udział w wielu konfliktach zbrojnych, operacjach stabilizacyjnych oraz humanitarnych – ich omówienie wymagałoby cyklu artykułów, jeśli nie książkowej monografii. Sukcesy pierwszej generacji Chinooka były wynikiem nie tylko dwubiegunowości świata na przestrzeni trzech dekad XX wieku, ale także faktu, iż praktycznie – poza CH-53 Sikorsky’ego – śmigłowiec ten nie miał na Zachodzie konkurencji w swojej klasie.

W dobie rewolucji technologicznej lat 90. XX wieku dotychczasowe CH-47 były już „moralnie” mocno przestarzałe, stąd w połowie lat 90. XX wieku rozpoczęto prace nad nową generacją Chinooka. Przyczyniły się do tego także postzimnowojenne redukcje budżetowe, których wynikiem był brak środków na zupełnie nową konstrukcję tej klasy. Wśród najważniejszych zmian wprowadzonych w Chinooku drugiej generacji, oznaczonym CH-47F, należy wymienić: zmniejszenie poziomu wibracji uzyskane dzięki nowej konstrukcji środkowej części kadłuba oraz aktywnemu systemowi tłumienia drgań wirników; uproszczenie konstrukcji i zarazem zwiększenie sztywności struktury poprzez zmniejszenie ilości elementów łączących; ułatwienie obsługi poprzez ograniczenie ilości punktów diagnostycznych oraz łatwiejszy dostęp do istniejących; nowy układ napędowy składający się z silników T55-GA-714A o większej mocy, wyposażonych dodatkowo w cyfrowy system sterowania FADEC; zmienione wyposażenie awioniczne, w tym kabina pilotów w standardzie „glass cockpit”.

Prototypowy CH-47F Chinook został oblatany 25 czerwca 2001 roku. Dostawy seryjnych maszyn dla pierwszego i zasadniczego ich użytkownika – lotnictwa US Army – rozpoczęły się w 2007 roku. Większość pierwotnie zamówionych, na mocy kontraktu z 2005 r., maszyn miało powstać z przebudowy śmigłowców wersji CH-47D (397 sztuk), część miało zostać zbudowanych od podstaw jako CH-47F (55). Zgodnie z etatem pełna liczba śmigłowców tego typu powinna wynieść w US Army jeszcze o 12 sztuk więcej: 464. Także US SOCOM zlecił modernizację posiadanych maszyn MH-47E i MH-47D do standardu MH-47G, opartego na CH-47F oraz zamówił 27 dalszych maszyn nowej produkcji, tak aby osiągnąć liczbę 61 śmigłowców.

Dość szybko działania marketingowe producenta i amerykańskiego rządu zaczęły przynosić sukcesy na innych rynkach, i to pomimo dalszych cięć budżetów obronnych oraz większej obecnie konkurencji na rynku. Nowy Chinook został dotąd zakupiony przez sześć państw świata, a w kilku kolejnych trwają postępowania przetargowe, czy nawet prowadzone są negocjacje mające zakończyć się podpisaniem kontraktu. Jako pierwsi z nowych CH-47F mogą korzystać Holendrzy, którzy odebrali pierwsze dwie z sześciu zamówionych maszyn 8 października br.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 12/2012