1. Brygada Lotnictwa Wojsk Lądowych

Doświadczenie z dotychczasowego funkcjonowania systemu dowodzenia Wojsk Lądowych pokazało bowiem, że przy zastosowaniu scentralizowanego zarządzania wysiłkiem lotniczym wydzielanie pułków śmigłowców bojowych jako samodzielnych jednostek do wsparcia taktycznych (brygadowych) grup bojowych jest racjonalnie nieuzasadnione. Wnioski wynikające z charakteru użycia i wykorzystywania sił i środków pułków śmigłowców bojowych w operacjach poza granicam kraju spowodowały zmianę ich zadań w sytuacjach kryzysowych, zmianę systemu szkolenia lotniczego personelu latającego oraz konieczność osiągnięcia kompatybilności ze strukturami dowodzenia i kierowania NATO. Powstała także potrzeba przystosowania organizacyjnego oddziałów Lotnictwa Wojsk Lądowych do struktur jednostek tego typu występujących w innych sojuszniczych armiach. Niezbędne zmiany musiały dotyczyć procedur szkolenia lotniczego i technicznego, wsparcia logistycznego, systemów dowodzenia i łączności oraz struktur organizacyjno-etatowych. Głównymi celami utworzenia związku taktycznego nowego typu było usprawnienie funkcjonowania jednostek Lotnictwa Wojsk Lądowych w kontekście zwiększonego ich udziału w operacjach poza granicami kraju oraz w sytuacjach reagowania kryzysowego na obszarze państwa, usprawnienie systemu dowodzenia i kierowania Lotnictwem Wojsk Lądowych, utrzymanie właściwej rytmiki szkolenia lotniczego oraz przeszkalania personelu latającego i technicznego na nowy sprzęt. 1. Brygadę Lotnictwa Wojsk Lądowych sformowano zgodnie z „Planem modernizacji Sił Zbrojnych RP na lata 2008-2017” oraz „Planem zamierzeń organizacyjnych i dyslokacyjnych Sił Zbrojnych RP na 2010 r. oraz głównych kierunków zmian organizacyjnych na 2011 r.” Oficjalnie jednostka została utworzona rozkazem dowódcy Wojsk Lądowych z 17 maja 2011 r., zgodnie z którym zakończenie formowania brygady miało nastąpić do 31 grudnia (w jej strukturze uwzględniono 1765 stanowisk wojskowych i 184 stanowiska dla pracowników wojska oraz 80 śmigłowców). Dowództwo i sztab jednostki umieszczono w Inowrocławiu, a jej pierwszym dowódcą został pułkownik Krzysztof Mitręga. 1. Brygada Lotnictwa Wojsk Lądowych ma scalić dotychczas funkcjonujące oddzielnie: 49. Pułk Śmigłowców Bojowych z Pruszcza Gdańskiego, 56. Pułk Śmigłowców Bojowych z Inowrocławia, Dywizjon Rozpoznania Powietrznego (bezzałogowych samolotów rozpoznawczych) z Mirosławca oraz (w późniejszym okresie) Centralną Grupę Taktycznych Zespołów Kontroli Obszaru Powietrznego (odpowiedzialnych za naprowadzanie na obiekty pola walki statków powietrznych, głównie lotnictwa Sił Powietrznych). W nowych uwarunkowaniach istniejące dotychczas pułki śmigłowców bojowych przekształcono w bazy lotnicze. Początkowo zakładano rozmieszczenie 1. Brygady Lotnictwa Wojsk Lądowych na lotnisku Inowrocław-Latkowo (z częścią dowódczo-sztabową w Inowrocławiu), jednak kompleksowa analiza tego zagadnienia wykazała konieczność pozostawienia w użyciu (minimum na okres kilku najbliższych lat) lotniska w Pruszczu Gdańskim. Przemawiało za tym kilka powodów, z których do najważniejszych należy zaliczyć niewystarczające zaplecze koszarowo-mieszkaniowe w Inowrocławiu oraz ograniczone zaplecze infrastrukturalne (mówimy w zasadzie o podwojeniu ilości sprzętu w stosunku do stanu obecnego). Z kolei, w związku z poczynionymi już inwestycjami, na lotnisku w Mirosławcu pozostawiono Dywizjon Rozpoznania Powietrznego.

W przyszłości należy się jednak liczyć z tym, że w miarę zmniejszania się sił śmigłowcowych (pierwszeństwo w modernizacji sprzętu w Wojskach Aeromobilnych otrzymała bowiem 25. Brygada Kawalerii Powietrznej – zakup średnich śmigłowców transportowych, kompleksowa modernizacja W-3 Sokół do standardu W-3PL Głuszec, doposażenie Mi-17), jedynym uzasadnionym rozwiązaniem stanie się skupienie wszystkich sił śmigłowcowych w jednym miejscu. Lotnisko Inowrocław-Latkowo (EPIR) posiada pas trawiasty o wymiarach 2000x400 m i kierunkach 05/23. Śmigłowce są rozśrodkowane na betonowych stojankach połączonych drogami kołowania. Loty odbywają się zwykle w wojskowej strefie ruchu lotniskowego MATZ EPIR oraz strefach TRA22ABCDEFG. Lotnisko Pruszcz Gdański (EPPR) posiada pas betonowy o wymiarach 1164x60 m i kierunkach 10x28 oraz betonowe stojanki dla śmigłowców połączone drogami kołowania. Loty odbywają się najczęściej w wojskowej strefie ruchu lotniskowego MATZ EPPR oraz strefach TSA20ABCD, TSA44AB i TSA48ABC. Dodatkowo loty na zastosowanie bojowe odbywają się na poligon Nadarzyce (z lotniska Mirosławiec) lub Wicko Morskie (z lotniska Darłowo). Oczywiście śmigłowce 1. Brygady Lotnictwa Wojsk Lądowych można również spotkać nad innym poligonami (Toruń, Drawsko Pomorskie). Loty w warunkach górskich odbywają się w Beskidzie Śląskim i Żywieckim (z lotniska Bielsko-Biała Aleksandrowice) lub Beskidem Sądeckim i Wyspowym (z lotniska Kraków-Balice). Załogi nie mogą jednak praktykować lotów w warunkach wysokogórskich z racji restrykcji Tatrzańskiego Parku Narodowego.

Bazy Lotnicze
W strukturze baz lotniczych występują cztery zasadnicze elementy: grupa działań lotniczych – element bojowy, grupa obsługi, grupa wsparcia – element zabezpieczający oraz sztab – element planistyczny. Dowództwu bazy lotniczej podlegają: sekcja zamówień publicznych, pion głównego księgowego, sekcja inwentaryzacji ciągłej, wojskowy port lotniczy, sekcja medyczna i wychowawcza. W sztabie funkcjonują komórki odpowiedzialne za planowanie operacyjne, zarządzanie systemem dowodzenia, łączności i informatycznym, logistykę i działalność personalną. Za utrzymanie wysokiego poziomu szkolenia, zgrywania bojowego pododdziałów, mobilizacyjnego uzupełnienia wojsk oraz przyjęcie statków powietrznych sojuszniczych sił wzmocnienia w ramach wsparcia państwa gospodarza w okresie kryzysu i wojny są odpowiedzialne pozostałe komórki organizacyjne. Utworzony system dowodzenia zapewnia prawidłowe dowodzenie i kierowanie siłami i środkami bazy lotniczej, kierowanie ruchem statków powietrznych w rejonie i na terenie lotniska bazy, a także kierowanie procesem zabezpieczenia działań. Włączenie w skład bazy eskadr lotniczych wpłynęło na uproszczenie systemu dowodzenia w relacji dowództwo brygady – jednostki podległe. Skrócił się też znacznie czas obiegu informacji. Dowódcy eskadr lotniczych są odpowiedzialni za realizację szkolenia lotniczego, natomiast realizacja szkolenia ogólnego pozostaje w kompetencji sekcji szkoleniowej sztabu. Zaproponowane rozwiązania organizacyjne umożliwiły włączenie bazy lotniczej w podsystem dowodzenia operacyjnego i zapewniły możliwość jej całodobowego funkcjonowania. Dowódcy baz lotniczych są odpowiedzialni za mobilizacyjne rozwinięcie jednostek przeformowywanych oraz zorganizowanie – z wykorzystaniem własnych elementów bazy mobilizacyjnej – przyjęcia uzupełnienia zasadniczego do jednostek o małych potrzebach mobilizacyjnych, a będących na przydziale gospodarczym. W okresie kryzysu lub wojny eskadry śmigłowców zostaną podporządkowane dowódcy brygady i w zależności od konkretnych potrzeb włączone w skład taktycznych (brygadowych) grup bojowych. W bazach lotniczych pozostaną natomiast siły i środki zapewniające szkolenie rezerw.