2. Armia Pancerna pod Warszawą

Norbert Bączyk

2. Armia Pancerna pod Warszawą

Potencjał bojowy

Bodaj żaden inny związek taktyczno-operacyjny Armii Czerwonej nie odegrał w historii Polski tak doniosłego znaczenia, jak 2. Armia Pancerna 1. Frontu Białoruskiego. To wieści o zbliżających się czołgach tej armii stały się bezpośrednią przyczyną podjęcia, wbrew części dowództwa AK, tragicznej decyzji o rozpoczęciu Powstania Warszawskiego. Czy jednak potencjał 2. Armii Pancernej predysponował ją do szturmu na tak duże miasto?

Porażka 2. Armii Pancernej 1. Frontu Białoruskiego w bitwie pancernej pod Okuniewem (27 lipca – 5 sierpnia 1944 roku), stoczonej na wschodnich przedmieściach Warszawy, tak blisko, że miasto znalazło się w zasięgu słyszalności huku dział, miała kluczowe znaczenie dla przebiegu wypadków wojennych w rejonie polskiej stolicy latem 1944 roku. Idąca na szpicy wojsk Armii Czerwonej armia pancerna został wówczas uwikłana w skomplikowane taktycznie starcie i nie zdołała wykonać postawionego przed nią rozkazu zdobycia Warszawy-Pragi. Wojska RKKA zostały zatrzymane zaledwie kilka kilometrów od miasta przez zorganizowaną obronę niemiecką, a następnie częściowo pobite i odrzucone do tyłu. Bitwa pod Okuniewem, opisana została już w NTW, Broń Pancerna w II wojnie światowej, numer specjalny 1/2007, stąd jako taka nie będzie tematem niniejszego artykułu. Warto natomiast przyjrzeć się bliżej samej 2. Armii Pancernej, aby zrozumieć jej realne możliwości bojowe i przyczyny porażki.

Armia pancerna
W strukturach wojsk pancernych RKKA najwyższą formą organizacyjną liniowych formacji szybkich była armia pancerna, w języku rosyjskim nazywana armią czołgową. Ich ogólna historia została już na łamach „Poligonu” przedstawiona w numerach 2/2008 i 3/2008, stąd w tym miejscu przypomnieć należy jedynie kilka najważniejszych kwestii. I tak historia radzieckich armii pancernych sięga wiosny 1942 roku, kiedy to w okresie stabilizacji frontów przystąpiono w RKKA do ponownego tworzenia związków zmechanizowanych o charakterze operacyjno- taktycznym. W zamyśle planistów armia pancerna, tak jak niesławne korpusy zmechanizowane z lat 1940-1941, miała być silnym związkiem uderzeniowym przeznaczonym do przełamania obrony nieprzyjaciela, a przede wszystkim wykonywania dalekich rajdów na jego tyłach oraz do skutecznego neutralizowania wrogich jednostek pancernych (dywizji oraz korpusów). Zgodnie z decyzją Ludowego Komisarza Obrony Józefa Stalina (prawdziwe nazwisko Iosif Dżugaszwili) z 29 maja 1942 roku w skład armii pancernej wchodzić miały dwa korpusy pancerne (czołgowe), każdy po 183 czołgi, samodzielna brygada pancerna z 65 czołgami oraz oddziały wsparcia i zabezpieczenia. Były to batalion inżynieryjny, batalion motocyklowy (rozpoznawczy), pułk motocyklowy (rozpoznawczy), pułk artylerii rakietowej, pułk artylerii przeciwpancernej, pułk i dywizjon artylerii przeciwlotniczej, wreszcie batalion łączności i pododdziały tyłowe. W teorii wszystkie te jednostki powinny być zmotoryzowane. Struktura armii predysponowała ją wyraźnie do działań manewrowych, mniej natomiast do prowadzenia uporczywych walk z przygotowanym do obrony nieprzyjacielem.

Pełna wersja artykułu w magazynie Poligon 4/2009

Wróć