40-lecie Grupy Okrętów Rozpoznawczych

Jarosław Ciślak

System rozpoznania Marynarki Wojennej składa się z różnych elementów rozmieszczonych na kilku typach nośników: okrętach, statkach powietrznych oraz punktach nadbrzeżnych. Ze względu na swoje przeznaczenie i zasięg system ten jest sprawny wówczas, gdy jest rozbudowywany w sposób zrównoważony, bowiem samo rozpoznanie lotnicze i brzegowe nie jest w stanie zapewnić pełnego spektrum wiedzy, bez komponentu okrętowego.

W Marynarce Wojennej prace koncepcyjne nad wyposażeniem okrętów w specjalistyczne, rozpoznawcze wyposażenie radioelektroniczne trwały już w drugiej połowie lat 50. Ich ukoronowaniem było zarządzenie szefa Sztabu Generalnego WP nr 072/Org. z 9.10.1969 r. W ślad za nim szef Sztabu MW zarządzeniem nr 023/ Org. z 29.11.1969 r. wprowadził w życie z dniem 1.11.1969 zmianę do etatu nr 14/014 Oddziału Zabezpieczenia Hydrograficznego MW. Dotyczyła ona wyposażenia okrętu hydrograficznego ORP Bałtyk. Otrzymał on stacje rozpoznania systemów radiolokacyjnych RPS-1, RPS-2 i RPS-3, stację namierzania systemów radiolokacyjnych Bizań-4A, odbiornik sygnałów radiolokacyjnych Dniepr-1K oraz szereg urządzeń (radiostacji i odbiorników) rozpoznania radiowego, jak R-375, R-670, Wizir, R-316, R-376 i R-319. Pokojowy etat okrętu zwiększono z 60 do 82 żołnierzy, a wojenny z 72 do 89 żołnierzy. Jednostka była budowana w Stoczni Gdańskiej w Gdańsku jako parowy trawler rybacki B10/56, a ukończona jako okręt hydrograficzny projektu Pr-2 (numer budowy B63). Banderę na nim podniesiono 7 listopada 1954 r.

Zarządzenia te były tylko formalnym aspektem zmian na okręcie. ORP Bałtyk rozszerzył swoje zdolności hydrograficzne o możliwość prowadzenia rozpoznania radioelektronicznego. Nowe wyposażenie trafiło na okręt w czasie prac modyfikacyjnych, które zostały przeprowadzone od kwietnia do września 1969 r. Dodatkowo dowódca MW rozkazem nr 025/Org. z 12.12.1969 r. polecił szefowi Hydrografii MW wspólnie z szefem Oddziału Rozpoznawczego Sztabu MW dokonać zmian w ramowym zakresie zadań Oddziału Zabezpieczenia Hydrograficznego MW poszerzając je właśnie o rozpoznanie. 1 listopada 1969 r. ORP Bałtyk został przeklasyfikowany z okrętu III rangi na okręt II rangi (wyższej). Przesunięcie go z zadań hydrograficznych do rozpoznawczych było możliwe dzięki temu, że w 1970 r. już budowano w Stoczni Północnej w Gdańsku nowy okręt hydrograficzny proj. 861 – ORP Kopernik (podniesiono na nim banderę 20 lutego 1971 r.).

Po przystosowaniu ORP Bałtyk do prowadzenia działań rozpoznawczych rozpoczęto prace koncepcyjne i projektowe w celu wprowadzenia do służby w MW nowych okrętów rozpoznania radioelektronicznego. Ukończony proj. 863 został skierowany do realizacji w Stoczni Północnej w Gdańsku.

Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 5-6/2014

Wróć