45-lecie świnoujskiej flotylli
Jarosław Ciślak, Tomasz Grotnik
45-lecie świnoujskiej flotylli
29 kwietnia świnoujska flotylla obchodziła 45-lecie swojego istnienia. W tym czasie zachodziły w niej znaczące zmiany organizacyjne, jej okręty przebyły setki tysięcy mil morskich, brały udział w największych manewrach polskiej Marynarki Wojennej oraz państw NATO, a także w misjach zagranicznych. Kolejne dziesięciolecia spędzone w Świnoujściu spowodowały, że okręty flotylli są nierozłącznym symbolem tego miasta na równi z tamtejszą latarnią morską czy słynnym „wiatrakiem”.
W maju 1965 roku na mocy rozkazu dowódcy MW nr 027 z 29 kwietnia tr. w wyniku przeformowania Bazy MW w Świnoujściu i podległych jej jednostek, utworzono 8. Flotyllę Obrony Wybrzeża (8.FOW). Jej głównym zadaniem była obrona polskiego wybrzeża morskiego od zachodniej granicy państwa z Niemcami do Jarosławca, czyli styku z drugą nowo sformowaną 9.FOW w Helu oraz akwenu przyległego. Zasadnicze siły 8.FOW przeznaczone były do wzięcia udziału w przewidywanym desancie morskim.
W ERZE ZIMNEJ WOJNY
W początkowym okresie istnienia, 8.FOW na czas wojny przygotowana była do sporego rozwinięcia sił, w szczególności okrętowych. Prześledzenie jej struktury na czas „W” wg stanu na 1 stycznia 1968 roku daje obraz powagi takich przygotowań. Za proces dowodzenia, szkolenia i logistycznego zabezpieczenia odpowiadało Dowództwo 8.FOW. Wszystkie okręty i kutry desantowe zgrupowane były w 2. Brygadzie Okrętów Desantowych. Na czas „W” mobilizowane było Dowództwo 4. Brygady Trałowo-Minowej (z dowódcą w etatowym stopniu kontradmirała, czyli takim samym, jak dowódca 8.FOW i dowódca 2.BOD). W skład tej brygady wchodziło pięć dywizjonów: istniejące w czasie pokoju 12. Dywizjon Trałowców Bazowych i 14. Dywizjon Kutrów Trałowych oraz mobilizowane 2. Dywizjon Kutrów Obserwacji Przeciwminowej (na bazie Pomorskiego Dywizjonu Okrętów Pogranicza w Świnoujściu), jak też 8. i 9. Dywizjony Kutrów Trałowych CBKO (skrót od Centralne Biuro Konstrukcji Okrętowych Nr 2, które zajmowało się przystosowywaniem jednostek rybackich do działań wojennych). Dodatkowo 12. Dywizjonowi był podporządkowany samodzielny Okręt Baza (adaptowany duży rybacki trawler- -przetwórnia, w latach 60. przewidywano w tej roli jednostki typu B-15). Siły zwalczania okrętów podwodnych na czas „W” składały się z 28. Grupy Dozorowców oraz mobilizowanego 16. Dywizjonu Ścigaczy (na bazie Bałtyckiego Dywizjonu Okrętów Pogranicza w Kołobrzegu) z podległym Okrętem Bazą. Stacjonarna obrona wybrzeża opierała się na 17., 19. i 31. Baterii Artylerii Stałej w Janogrodzie, Kołobrzegu i Ustroniu Morskim. Łącznością w strefie odpowiedzialności 8.FOW zajmowały się 8. Rejon Obserwacji i Łączności FOW, 2. Węzeł Łączności FOW oraz 12. Składnica i Warsztaty Sprzętu Obserwacji i Łączności FOW. W czasie pokoju poniemieckie obiekty umocnione w rejonie Świnoujścia i jego okolic, przewidziane na stanowiska dowodzenia, zabezpieczała Grupa Konserwacji MW. Zabezpieczenie chemiczne sił i środków 8.FOW realizowała w czasie pokoju 30. Kompania Chemiczna, na czas „W” rozwijana w 3. Batalion Chemiczny. Wsparcie logistyczne 8.FOW spoczywało na dwóch Komendach Portu Wojennego. KPW Świnoujście miała w podporządkowaniu 42. Dywizjon Pomocniczych Jednostek Pływających, Kompanię Samochodowa KPW Świnoujście, 8. Składnicę Materiałów Pędnych i Smarów MW, dwie Wojskowe Administracje Koszar i Garnizonową Przychodnię Specjalistyczną z Izbą Chorych. Ta ostatnia na czas „W” przeformowywana była w 8. Portowy Punkt Medyczny. Dodatkowo na czas „W” KPW Świnoujście podporządkowywano mobilizowane: 5. Składnicę Sprzętu Chemicznego, 103. Polową Piekarnię, 42. Polową Pralnię oraz 62. Polową Łaźnię kat. „B”. Druga KPW w Kołobrzegu była oczywiście dużo mniejsza od tej w Świnoujściu. W czasie pokoju podlegała jej Wojskowa Administracja Koszar, a na czas „W” szereg mobilizowanych jednostek: Węzeł Łączności KPW Kołobrzeg, Pluton Chemiczny, 49. Kompania Wartownicza, 43. Polowa Piekarnia, 43. Polowa Pralnia kat. „A”, 9. Portowy Punkt Medyczny oraz 286. Lazaret MW. Wszelkimi zadaniami służby garnizonowej w Świnoujściu zajmowała się tamtejsza Komenda Garnizonu MW (na czas „W” KG kat. II). Na czas „W” podporządkowywano jej 28. Batalion Wartowniczy. Przejęte na czas „W” od Urzędów Morskich jednostki pływające, urządzenia i znaki nawigacyjne zostały zorganizowane w 4. Rejon Hydrograficzny FOW. Dowództwu 8.FOW w czasie pokoju podlegały jeszcze Garnizonowy Klub Oficerski, Garnizonowy Klub Żołnierski oraz Orkiestra Wojskowa kat. IA. Na czas „W” dodatkowo dla 8.FOW mobilizowano Wojskowy Sąd Garnizonowy oraz Prokuraturę FOW.
W ERZE ZIMNEJ WOJNY
W początkowym okresie istnienia, 8.FOW na czas wojny przygotowana była do sporego rozwinięcia sił, w szczególności okrętowych. Prześledzenie jej struktury na czas „W” wg stanu na 1 stycznia 1968 roku daje obraz powagi takich przygotowań. Za proces dowodzenia, szkolenia i logistycznego zabezpieczenia odpowiadało Dowództwo 8.FOW. Wszystkie okręty i kutry desantowe zgrupowane były w 2. Brygadzie Okrętów Desantowych. Na czas „W” mobilizowane było Dowództwo 4. Brygady Trałowo-Minowej (z dowódcą w etatowym stopniu kontradmirała, czyli takim samym, jak dowódca 8.FOW i dowódca 2.BOD). W skład tej brygady wchodziło pięć dywizjonów: istniejące w czasie pokoju 12. Dywizjon Trałowców Bazowych i 14. Dywizjon Kutrów Trałowych oraz mobilizowane 2. Dywizjon Kutrów Obserwacji Przeciwminowej (na bazie Pomorskiego Dywizjonu Okrętów Pogranicza w Świnoujściu), jak też 8. i 9. Dywizjony Kutrów Trałowych CBKO (skrót od Centralne Biuro Konstrukcji Okrętowych Nr 2, które zajmowało się przystosowywaniem jednostek rybackich do działań wojennych). Dodatkowo 12. Dywizjonowi był podporządkowany samodzielny Okręt Baza (adaptowany duży rybacki trawler- -przetwórnia, w latach 60. przewidywano w tej roli jednostki typu B-15). Siły zwalczania okrętów podwodnych na czas „W” składały się z 28. Grupy Dozorowców oraz mobilizowanego 16. Dywizjonu Ścigaczy (na bazie Bałtyckiego Dywizjonu Okrętów Pogranicza w Kołobrzegu) z podległym Okrętem Bazą. Stacjonarna obrona wybrzeża opierała się na 17., 19. i 31. Baterii Artylerii Stałej w Janogrodzie, Kołobrzegu i Ustroniu Morskim. Łącznością w strefie odpowiedzialności 8.FOW zajmowały się 8. Rejon Obserwacji i Łączności FOW, 2. Węzeł Łączności FOW oraz 12. Składnica i Warsztaty Sprzętu Obserwacji i Łączności FOW. W czasie pokoju poniemieckie obiekty umocnione w rejonie Świnoujścia i jego okolic, przewidziane na stanowiska dowodzenia, zabezpieczała Grupa Konserwacji MW. Zabezpieczenie chemiczne sił i środków 8.FOW realizowała w czasie pokoju 30. Kompania Chemiczna, na czas „W” rozwijana w 3. Batalion Chemiczny. Wsparcie logistyczne 8.FOW spoczywało na dwóch Komendach Portu Wojennego. KPW Świnoujście miała w podporządkowaniu 42. Dywizjon Pomocniczych Jednostek Pływających, Kompanię Samochodowa KPW Świnoujście, 8. Składnicę Materiałów Pędnych i Smarów MW, dwie Wojskowe Administracje Koszar i Garnizonową Przychodnię Specjalistyczną z Izbą Chorych. Ta ostatnia na czas „W” przeformowywana była w 8. Portowy Punkt Medyczny. Dodatkowo na czas „W” KPW Świnoujście podporządkowywano mobilizowane: 5. Składnicę Sprzętu Chemicznego, 103. Polową Piekarnię, 42. Polową Pralnię oraz 62. Polową Łaźnię kat. „B”. Druga KPW w Kołobrzegu była oczywiście dużo mniejsza od tej w Świnoujściu. W czasie pokoju podlegała jej Wojskowa Administracja Koszar, a na czas „W” szereg mobilizowanych jednostek: Węzeł Łączności KPW Kołobrzeg, Pluton Chemiczny, 49. Kompania Wartownicza, 43. Polowa Piekarnia, 43. Polowa Pralnia kat. „A”, 9. Portowy Punkt Medyczny oraz 286. Lazaret MW. Wszelkimi zadaniami służby garnizonowej w Świnoujściu zajmowała się tamtejsza Komenda Garnizonu MW (na czas „W” KG kat. II). Na czas „W” podporządkowywano jej 28. Batalion Wartowniczy. Przejęte na czas „W” od Urzędów Morskich jednostki pływające, urządzenia i znaki nawigacyjne zostały zorganizowane w 4. Rejon Hydrograficzny FOW. Dowództwu 8.FOW w czasie pokoju podlegały jeszcze Garnizonowy Klub Oficerski, Garnizonowy Klub Żołnierski oraz Orkiestra Wojskowa kat. IA. Na czas „W” dodatkowo dla 8.FOW mobilizowano Wojskowy Sąd Garnizonowy oraz Prokuraturę FOW.
Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 5/2010