717 Skvadron

Cristian Schrik, Elmar Keetman

717 Skvadron Royal

Norwegian Air Force

717. Eskadra Królewskich Sił Powietrznych Norwegii bazująca na lotnisku wojskowym w Rygge, 60 kilometrów od Oslo, stolicy Norwegii, w obrębie gmin Rygge oraz Rade w Ostfold odgrywa ważną rolę w walce elektronicznej, zarówno dla Norwegii jak i NATO, które korzysta z wiedzy oraz usług, jakie świadczy ta jednostka.

Dzieje 717. Eskadry sięgają 1963 roku, gdy jeden z norweskich samolotów transportowych C-47 Dakota wyposażono w sprzęt służący do walki elektronicznej. W 1972 roku Królewskie Siły Powietrzne Norwegii zakupiły dwa odrzutowe samoloty dyspozycyjne Dassault Aviation Falcon 20 (z numerami bocznymi 041 i 051) od dostawcy cywilnego, a później także trzeci taki samolot (z numerem 0125) w 1979 roku do przewozu ważnych osobistości. W 1995 roku powołano do życia Norweskie Centrum Walki Elektronicznej/717. Eskadrę (Norwegian Electronic Warfare Centre/717 Skvadron), umieszczając je w Rygge. Oba Falcony 20ECM są wyposażone w zestaw walki elektronicznej Peregrine, wyprodukowany przez Condor Systems w 2000 roku. W 2006 roku NEWC i 717 Skvadron rozdzielono, jednocześnie wprowadzając do wyposażenia eskadry Falcona 20C-5B, przeznaczonego do lotów z ważnymi osobistościami i innych zadań transportowo- przewozowych. Podstawowymi statkami powietrznymi używanymi w jednostce są jednak dwa Falcony 20ECM, które stanowią główne aktywa Królewskich Sił Powietrznych Norwegii w walce elektronicznej. Mogą one zakłócać działanie urządzeń oraz sygnały elektromagnetyczne potencjalnego przeciwnika na odpowiednich częstotliwościach, a także służyć jako środek rozpoznania elektronicznego, zbierając informacje o działaniach systemów elektronicznych wroga. Pomimo tego, że system jest zaprojektowany głównie do treningu operatorów stacji radiolokacyjnych, samoobrony, a także rozwoju taktyki, rola eskadry w NATO jest bardzo istotna. W skład personelu 717. Eskadry wchodzą operatorzy środków walki elektronicznej, oficerowie służby informacji powietrznej, piloci, administrator oraz personel operacyjny – łącznie 23 osoby. Z powodu cięć budżetowych w sektorze obronnym programu restrukturyzacji w obrębie samej eskadry personel zostanie zredukowany do 19 osób. Niektóre stanowiska były wakatami już w momencie wejścia w życie zmian, więc to one były pierwszymi, które zlikwidowano. Obecnie nikt w eskadrze nie ma problemów – mówi kapitan Bertelsen, dowódca sekcji walki elektronicznej w jednostce.

Walka Elektroniczna
Operatorzy środków walki elektronicznej (Electronic Warfare – EW) zajmują miejsca w tylnej części Falcona 20ECM wykonując większość operacji związanych z tego typu działaniem. Zajmują się atakiem elektronicznym (Electronic Attack – EA) – to nowy termin zastępujący akronim ECM (Electronic Counter Measures) – przeciwdziałanie elektroniczne. Drugą rolę samolotów Falcon 20ECM określa się akronimem ESM (Electronic Support Measures) – wsparcie elektroniczne, który oznacza zbieranie sygnałów z pola walki. Operatorzy rozpoczynają szkolenie w 717. Eskadrze i uczestniczą w kursach technicznych w centrum szkoleń technicznych w Kristiansand przed powrotem do Rygge, gdzie odbywają podstawowe szkolenie lotnicze. Kursy walki elektronicznej w szkole NATO w Oberammergau w Niemczech obejmują również zajęcia z zastosowania walki elektronicznej zgodnie z sojuszniczymi standardami. Samolot Falcon 20ECM zapewnia możliwość prowadzenia powietrznego rozpoznania elektronicznego w czasie rzeczywistym w czasie pokoju, w czasie napięć oraz w okresie konfliktu zbrojnego. W skład tych możliwości wchodzi zbieranie danych, identyfikacja oraz lokalizacja źródeł sygnałów elektromagnetycznych wroga. Ponadto oferuje on możliwości przesyłania danych do naziemnego centrum walki elektronicznej do dalszego przetwarzania i dystrybucji, w celu zapewnienia NATO, dowódcom krajowym oraz jednostkom bojowym istotnych informacji o aktywności elektronicznej na polu walki w czasie rzeczywistym. Dodatkowo może on być użyty w charakterze latającego czujnika, by wspierać stałe naziemne systemy wykrywania. Systemy takie jak kontroli przestrzeni powietrznej ASACS (Air Surveillance and Control System), naziemna obrona przeciwlotnicza GBAD (Ground Based Air Defence) oraz walki elektronicznej są śledzone na ziemi, na morzu oraz w powietrzu, następnie identyfikowane ze względu na typ, a także ze względu na położenie. To główna rola eskadry w czasie działań wojennych, jak opisuje ją Dowództwo Królewskich Sił Powietrznych Norwegii. 717. Eskadra nie brała udziału w kampanii w Afganistanie, nie wykonywała także misji w żadnym innym konflikcie, związanym z działaniami wojennymi.

W czasie pokoju samoloty walki elektronicznej Falcon 20ECM stanowią platformę treningową i środek wsparcia sił własnych, a także innych jednostek NATO w czasie dużych ćwiczeń takich jak „Brilliant Arrow”, „Frisian Flag”, szkoleń TLP (Tactical Leadership Programme) i w trakcie sojuszniczej kontroli TACEVAL (Tactical Evaluation). Służą również jako platforma edukacyjna sił zbrojnych w ramach walki elektronicznej, razem z NEWC (NATO Electronic Warfare Core Staff). Falcon 20ECM w zastosowaniach krajowych służą do treningów z użyciem środków przeciwdziałania elektronicznego dla okrętów, a także nadbrzeżnych stacji radiolokacyjnych, będących w podporządkowaniu norweskich sił morskich, a także występują przeciwko wielozadaniowym samolotom myśliwskim F-16 Fighting Falcon i naziemnym środkom obrony przeciwlotniczej. Służą również jako środki wczesnego ostrzegania sił powietrznych. Wszystkim tym formacjom, 717. Eskadra zapewnia informacje z rozpoznania elektronicznego. Gra ona również kluczową rolę w testowaniu i ocenie różnorodnych systemów walki elektronicznej, takich jak urządzenia ostrzegające o radiolokacyjnym opromieniowaniu (Radar Warning Receiver – RWR), systemy  zakłócające, wyrzutniki naboi przeciwradiolokacyjnych i termicznych oraz współpracy w zakresie wsparcia elektronicznego. Loty dookoła Norwegii mają na celu wykrywanie środków radiolokacyjnych i doskonalenie umiejętności odnajdywania ich, upewniając się, że pracują one na takich samych częstotliwościach jak podczas wpisywania ich do bazy danych. Walka elektroniczna pełni ważną rolę w każdym aspekcie działań bojowych w powietrzu. Użycie środków walki elektronicznej ma decydujący wpływ na straty samolotów. W kampanii lotniczej, w której udział bierze 50 samolotów bez wsparcia elektronicznego, przy współczynniku strat 20% dziennie, liczba samolotów zostanie zredukowana do 6 maszyn w 10 dniu działań. Wprowadzenie do działań odpowiedniej osłony elektronicznej daje widoczny stopień poprawy bezpieczeństwa w trakcie wykonywania zadań we wrogim środowisku. Przy współczynniku strat 1,5% dziennie 43 samoloty pozostaną w działaniu w 10 dniu kampanii.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 7/2012