73. Dywizja Piechoty pod Warszawą
Norbert Bączyk
73. Dywizja Piechoty pod Warszawą
– walki wrześniowe
Niemiecka 73. Dywizja Piechoty (73. Infanterie-Division) została sformowana latem 1939 roku jako dywizji tzw. 2 fali mobilizacyjnej. Po dość symbolicznym udziale w kampanii wrześniowej (działania na Pomorzu), została następnie użyta do inwazji na Francję w 1940 roku, zaś od 1941 roku skierowana na Front Wschodni. Tam też w maju 1944 roku została niemal kompletnie zniszczona pod Sewastopolem, a jej resztki przetransportowano drogą morską do Rumunii. W połowie czerwca zapadła decyzja o odtworzeniu dywizji. Rejonem jej ponownego formowania stał się węgierski Debreczyn. 73. Dywizja Piechoty formowana była na nowo wedle etatu dywizji piechoty Wehrmachtu z roku 1944. Etat ten przewidywał:
- sztab i dowództwo dywizji
- 3 pułki grenadierów po 2 bataliony grenadierów,
- kompania przeciwpancerna i dział
- piechoty każdy
- 1 pułk artylerii z 3 dywizjonami lekkich haubic i 1 dywizjonem ciężkich haubic
- 1 batalion fizylierów (rozpoznawczy)
- 1 batalion saperów
- 1 batalion łączności
- 1 polowy batalion zapasowy
- 1 batalion przeciwpancerny (z 1 kompanią armat ppanc. kal 75 mm, 1 kompanią przeciwlotniczą z działami kal. 20 i 37 mm oraz 1 kompanią dział szturmowych)
- służby tyłowe
W przypadku 73. Dywizji Piechoty formowano następujące oddziały (służby tyłowe pominięto):
- Grenadier-Regiment 70
- Grenadier-Regiment 170
- Grenadier-Regiment 186
- Artillerie-Regiment 173
- Füsilier-Bataillon 73
- Pionier-Bataillon 173
- Panzer-Jäger-Abteilung 173
- Nachrichten-Abteilung 173
- Feld-Ersatz-Bataillon 173
Gdy proces odtwarzania dywizji dopiero się rozpoczął, dramatyczna sytuacja na środkowym odcinku Frontu Wschodniego spowodowała decyzję o jak najszybszym jej przerzucie na ten kierunek. Ponieważ jednostka nie została jeszcze w pełni odbudowana, ostateczną koncentrację i dozbrojenie dywizji zarządzono na poligonie Warszawa-Rembertów. Rejon polskiej stolicy miał być jednocześnie strefą wyczekiwania dla dalszych rozkazów – 73. Dywizję zamierzano skierować na Białoruś, a następnie do 2. Armii na Podlasiu. Ostatecznie od dnia 25 lipca dopiero co przybyła jednostka weszła w skład 9. Armii, której zadaniem była obrona środkowej Wisły. Dywizja nie został jednak skompletowana w pełni i na przełomie lipca i sierpnia brakowało w niej jeszcze niektórych pododdziałów, zaś jeden wzmocniony batalion grenadierów przejściowo walczył w szeregach 2. Armii pod Siedlcami. Siły główne dywizji wzięły natomiast udział w wielkiej bitwie pancernej pod Okuniewem (27 lipca – 5 sierpnia 1944 roku; patrz Nowa Technika Wojskowa, numer specjalny 1/2007, broń pancerna w II wojnie światowej), gdzie biły się ze zmiennym szczęściem. 186. Pułk Grenadierów został rozbity, do niewoli dostał się także dowódca dywizji – generał porucznik dr. Fritz Franek (29 lipca wzięty do niewoli przez żołnierzy 16. Korpusu Pancernego 2. Armii Pancernej). Nowym dowódcą został pułkownik Kurt Hähling. Ostatecznie 31 lipca oddziały dywizji obsadziły pozycję: Zbytki nad Wisłą – Międzylesie – Pohulanka – Miłosna Stara – Zakręt, następnie rozszerzoną do południowej Wesołej. Wspólnie z 19. Dywizją Pancerną, dywizją spadochronowo-pancerną „Hermann Göring”, 1131. Brygadą Grenadierów i 10. Brygadą Artylerii Przeciwlotniczej pododdziały 73. Dywizji zatrzymały wówczas w ciężkich walkach natarcie Armii Czerwonej na warszawską Pragę.
Pełna wersja artykułu w magazynie Poligon 5/2009