Mitsubishi A5M Claude

Japońskie zdolności w konstruowaniu i budowie samolotów do czasu wybuchu drugiej wojny światowej nie były doceniane przez większość zachodnich państw. Podobnie przemysł lotniczy Kraju Kwitnącej Wiśni był powszechnie uważany za jedynie zdolny do kopiowania, a jego technologia i poziom techniczny sprzętu wojskowego był uznawany za daleko pozostający za Zachodem. Do połowy lat 30. XX w. był to pogląd uzasadniony. Cesarstwo Japonii wychodzące w szybkim tempie z okresu feudalnego gwałtownie modernizowało się. Nie posiadając własnych wzorców korzystało z pomocy zagranicznej. Przemysł lotniczy budowany od podstaw początkowo korzystał z zagranicznych licencji, lub zatrudniał obcokrajowców. Jednocześnie kształcono własną kadrę naukowo-techniczną, co przyniosło znakomite efekty. Tą drogą podążał koncern Mitsubishi, który w czasie drugiej wojny światowej był jednym z dwóch liczących się potentatów na świecie. Początki rozwoju były nader skromne. Już w 1918 r., tuż po zakończeniu pierwszej wojny światowej, koncern Mitsubishi, specjalizujący się w produkcji stoczniowej, wysłał do Francji dr. Kumezo Ito z zadaniem analizy istniejących konstrukcji lotniczych i nawiązania kontaktów handlowych. W maju 1920 r. Wytwórnia Silników Wysokoprężnych Mitsubishi (Mitsubishi Mitsubishi Nainenki Seizu K.K.) otrzymała polecenie przestawienia swego zakładu w Kobe na produkcję lotniczą. Zakład został usamodzielniony i miał koncentrować się na tej nowej gałęzi. W 1922 r. produkcję lotniczą przeniesiono do Oe-machi na południowych peryferiach Nagoja. Wiązało się to z przyjęciem do produkcji myśliwca Mitsubishi 1MF oraz powstałego na jego bazie samolotu rozpoznawczego 2MR1. Twórcą obu konstrukcji był brytyjski ośmioosobowy zespół projektowy kierowany przez inż. Herberta Smitha, pozyskany z zakładów Sopwith Aircraft Co. Obie konstrukcje zbudowane w dużej serii (1MF – 128 szt. i 2MR – 159 szt.) dały podstawę do dalszego rozwoju firmy. Jednak na przełomie lat 20. i 30. XX w. zakłady Mitsubishi utraciły prymat w budowie myśliwców na rzecz konkurencyjnych zakładów Nakajima. Przeciwnik skorzystał z pomocy przemysłu brytyjskiego adaptując na potrzeby ogłoszonego w 1926 r. przetargu samolot myśliwski Gloster Gambet (wersja rozwojowa Gloster Gameckok). Samolot w 1929 r. trafił do produkcji seryjnej pod oznaczeniem A1N1. Mitsubishi usiłowała konkurować powstałym w rodzimych zakładach myśliwcem 1MF9 Taka, którego twórcą był inż. Joji Hattori, a stanowiącym głęboką modernizację samolotu 1MF. Po tej klęsce na wiele lat prymat w dziedzinie myśliwców przypadał Nakajima, która wygrywała następne konkursy wprowadzając do linii kolejno A2N, A3N i A4N, będące rozwinięciem poprzedniej konstrukcji.

Zanim powstał A5M
Na początku lat 30. XX w. siły powietrzne Cesarskiej Marynarki Wojennej zostały poddane gruntownej reorganizacji. W jej ramach został opracowany także specjalny program rozwoju konstrukcji lotniczych. Program otrzymał pełne poparcie admirałów Matsuyama i Yamamoto, którzy dążąc do samowystarczalności lotniczego przemysłu Japonii, kierowali się nie tylko względami ekonomicznymi, lecz przede wszystkim zagrożeniami, jakie pojawiły się podczas konfliktu chińsko-japońskiego z 1932 r., kiedy to nad Japonią zawisły groźby sankcji gospodarczych. Pierwszym zadaniem nowego programu rozwoju było opracowanie przez wydział techniczny Dowództwa Sił Powietrznych założeń konstrukcyjnych pod ogólnym oznaczeniem 7-Shi dla kilku podstawowych typów samolotów: myśliwca pokładowego, pokładowego samolotu uderzeniowego (bombowo- torpedowego), pokładowego bombowca nurkującego oraz wodnosamolotu rozpoznawczego. Nowe samoloty miały mieć osiągi przewyższające te uzyskiwane przez najnowocześniejsze zagraniczne samoloty bojowe. W celu jak najszybszej realizacji tego ambitnego planu, japoński przemysł lotniczy uzyskał najwyższy priorytet oraz odpowiednie środki finansowe. Założenia konstrukcyjne 7-Shi z 1932 r. dotyczące pokładowego samolotu myśliwskiego były następujące: prędkość maksymalna na wysokości 3000 m – od 335 do 370 km/h; czas naboru wysokości 3000 m – nie dłużej niż 4 minuty; rozpiętość skrzydeł – nie większa niż 10,250 m, co wynikało z wymiarów użytkowanych wówczas wind lotniczych na lotniskowcach. Projektowany samolot miał być następcą myśliwca Nakajima A1N. Realizację założeń konstrukcyjnych na zasadzie konkursu   Mitsubishi i Nakajima. Prototyp charakteryzujący się lepszymi osiągami miał później trafić do produkcji seryjnej.