AGM-158 JASSM - nowy oręż polskich F-16

PIOTR ABRASZEK, ANDRZEJ KIŃSKI

AGM-158 JASSM

- nowy oręż polskich F-16

Ponad dwa lata temu Ministerstwo Obrony Narodowej zadeklarowało chęć zakupu lotniczych pocisków manewrujących Lockheed Martin AGM-158A JASSM. Dzięki nim Siły Powietrzne zyskać miały możliwość dokonywania precyzyjnych, strategicznych uderzeń na ważne cele położone w głębi terytorium potencjalnego przeciwnika. Docelowo planowany jest zakup ok. 200 takich pocisków, w tym także w wersji o powiększonym zasięgu.

HISTORIA PROGRAMU
Schyłek zimnej wojny – koniec dekady lat 80. XX wieku – przyniósł znaczący spadek napięcia międzynarodowego w skali globalnej – zmalało, a w zasadzie na jakiś czas wygasło, ryzyko wybuchu wojny pomiędzy USA i ZSRS, lecz niemal jednocześnie nastąpiło gwałtowne zwiększenie niebezpieczeństwa wybuchu konfliktów w skali lokalnej. Odnowiły się zadawnione spory pomiędzy państwami, czy nawet poszczególnymi narodowościami w obrębie jednego organizmu państwowego i w różnych regionach świata – także w Europie – zaczęły wybuchać lokalne wojny. Ewentualne zaangażowanie Sił Zbrojnych Stanów Zjednoczonych w takie konflikty wykluczało użycie broni jądrowej, zatem pojawiła się potrzeba opracowania konwencjonalnego uzbrojenia precyzyjnego, odpalanego/ zrzucanego spoza zasięgu obrony przeciwlotniczej przeciwnika i zdolnego do niszczenia ważnych w skali operacyjnej celów. Sprzyjały temu najnowsze zdobycze techniki, przede wszystkim globalny system nawigacji satelitarnej GPS Navstar (wstępna gotowość operacyjna w 1993 r., pełna w 1995 r.), który umożliwiał osiągnięcie niemożliwej wcześniej do uzyskania dokładności pozycjonowania – rzędu pojedynczych metrów, znaczne postępy w metodach obserwacji i analizie obrazów w podczerwieni, a także – dzięki komputerowemu wsparciu projektowania – możliwość opracowania trudnowykrywalnej radiolokacyjnie bryły pocisku.

Oficjalnie historia programu JASSM (Joint Airto- Surface Standoff Missile – w swobodnym tłumaczeniu: pocisk „powietrze-powierzchnia” dalekiego zasięgu dla różnych rodzajów sił zbrojnych) rozpoczęła się w 1995 r., po anulowaniu w grudniu 1994 r., z powodu problemów technicznych i złego zarządzania projektem, realizowanego od 1986 r. programu pocisku Northrop Grumman AGM/MGM-137 TSSAM (Tri Service Standoff Attack Missile) dla USAF, lotnictwa US Navy i US Army. W tym ostatnim przypadku, w odmianie MGM-137B, miał on być odpalany z polowych wyrzutni rakietowych M270 systemu MLRS. TSSAM miał mieć masę startową ok. 900 kg, długość ok. 4,2 m, rozpiętość ok. 2,5 metra i zasięg „ponad 185 km” (+100 Mm). Przenosić miał głowicę bojową o masie do 454 kg (w wersji lądowej przenoszącą przeciwpancerną subamunicję kierowaną BAT), a do celu zmierzać dzięki kombinowanemu systemowi naprowadzania, łączącemu układ nawigacji bezwładnościowej i odbiornik GPS oraz kamerę termowizyjną na finalnym odcinku lotu. Do jego przenoszenia miały zostać dostosowane bombowce strategiczne: B-52H, B-2A i B-1B, a także samoloty lotnictwa taktycznego F-16C/D i F/A-18.

Także nowy JAASM miał wejść w skład zestawu uzbrojenia samolotów strategicznych i taktycznych USAF oraz lotnictwa US Navy. 17 czerwca 1996 r. Departament Obrony USA przyznał fundusze koncernom McDonnell Douglas (Boeing) – 128 mln USD i Lockheed Martin – 110 nln USD, na opracowanie projektów i makiet pocisków, oznaczonych – odpowiednio – AGM-159A i AGM-158A. Tę fazę rywalizacji wygrał Lockheed i niecałe dwa lata później – w kwietniu 1998 r. – został wybrany jako jedyny podmiot odpowiedzialny za opracowanie pocisku. Stosowny kontrakt, o wartości 132,9 mln USD, zawarto w listopadzie 1998 r. Wówczas zakładano, że będzie on gotowy do produkcji po 24 miesiącach, a pełnoskalowe wytwarzanie realizowane będzie w latach 2002-2009. Tylko USAF planowały zakup 2400 pocisków, a potrzeby US Navy wstępnie szacowano na 453 JASSM-y. Zakładana cena pojedynczego pocisku miała nie przekraczać 700 000 USD, a koszt całego programu miał się zamknąć kwotą ok. 3 mld USD.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 12/2014