„Aleja MiG-ów” 1952-1953 cz. I

Szymon Tetera

„Aleja MiG-ów” 1952-1953

 (cz. I)

Na przełomie stycznia i lutego 1952 r. Sowieci wycofali z walki doświadczone dywizje lotnictwa myśliwskiego 303. i 324. IAD, rozlokowując w ich miejsce dywizje pozbawione doświadczenia bojowego. Tymczasem Amerykanie nie dość, że już pod koniec 1951 r. przezbroili na F-86 Sabre drugie skrzydło myśliwskie (51. FIW), to od wiosny 1952 r. zdecydowali się na bardziej agresywne działanie, zwalczając nieprzyjacielskie myśliwce także w przestrzeni powietrznej Chińskiej Republiki Ludowej.

Nowo skierowane do działań bojowych sowieckie jednostki przybyły do Mandżurii w styczniu i lutym 1952 r. 25 stycznia na lotnisko Antung przybyli lotnicy dwupułkowej dywizji obrony powietrznej 97. IAD, która dotychczas broniła południowych podejść do Moskwy. W skład dywizji wchodziły pułki myśliwskie 16. IAP i 148. GIAP, które przejęły sprzęt po wycofanej 324. IAD.

Z kolei 15 lutego na lotnisko Tatung-kao przybyły pułki 190. IAD. Dywizja ta od początku lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku stacjonowała w Primorje i składała się z trzech pułków lotnictwa myśliwskiego – 256. IAP, 494. IAP i 821. IAP. Pierwszy z nich został utworzony w miejsce 17. IAP, oddelegowanego w październiku 1950 r. do 303. IAD.

Po kilku lotach zapoznawczych debiut bojowy 97. IAD miał miejsce 3 lutego, kiedy strącenie F-86 odnotowali w trzech różnych starciach por. Iwanow z 16. IAP, kpt. Dubin z 148. GIAP oraz ppłk Pułow z odbywającego ostatnie loty nad Koreą 17. IAP. Dane USAF potwierdzają jedną stratę, którą był zapalony przez MiG-i w rejonie Wonsan F-86A 49-1223, przy czym po katapultowaniu się, do niewoli trafił Lt Charles R. Spath z 335. FIS. Jak się wydaje, samolot ten mógł zestrzelić kpt. Dubin, który miał odnieść swoje zwycięstwo podczas misji w rejonie Phenianu. We wcześniejszej walce trzy sowieckie myśliwce z 16. IAP odniosły lekkie uszkodzenia.

Pierwszą stratę nowa dywizja odnotowała 9 lutego, kiedy w walce z samolotami myśliwskimi Sabre poległ por. I. I. Troickij z 16. IAP, ale Amerykanie ponownie zwycięstw nie odnotowali.

10 lutego Sowietom udało się zadać lotnictwu myśliwskiemu USAF najcięższą stratę personalną podczas całej wojny, zestrzeliwując samolot, w którym poległ Maj. George A. Davis. Tego dnia oficer ten wystartował na czele formacji 15 Sabre’ów należących do 334. FIS. Jak zrelacjonował to jego skrzydłowy w tym locie, Lt Bill Littlefield, nad „Aleją MiG-ów” Davies dostrzegł formację 12 myśliwców MiG-15, lecących w dwóch grupach po sześć maszyn w każdej i kierującą się w kierunku myśliwsko-bombowych Thunderjetów. Odłączając się od własnej formacji Amerykanie we dwójkę uderzyli na przeciwnika. Jak zwykle agresywny Davies bez wahania zaatakował, w pierwszym podejściu trafiając ostatni z samolotów we wrogiej formacji. Porażona maszyna zapaliła się i zanurkowała ku ziemi. Następnie Davies wzniósł się, wypuścił hamulce aerodynamiczne i ponownie zaatakował formację przeciwnika, nie zważając na to, że w międzyczasie wyprzedził dwa klucze wrogich myśliwców. Także tym razem trafił samolot numer 4 atakowanego klucza, który dymiąc podążył ku ziemi. Lecąc na wysokości 10 000 m Davies kompletnie zlekceważył przeciwnika kontynuując atak i ostrzeliwując jeszcze jeden myśliwiec. W tym samym momencie pozostałe z tyłu MiG-i otworzyły ogień i pilotowany przez Daviesa F-86E 51-2752 został trafiony jednym lub dwoma 37 mm pociskami w kadłub, tuż pod kabiną. Z Sabre’a zaczął wydobywać się dym, otworzyło się podwozie, następnie wykonał on półbeczkę i w niekontrolowany sposób podążył ku ziemi. W tym momencie w celownik Littlefielda wszedł inny MiG, którego Amerykanin trafił, ale jego fotokarabin nie uchwycił tego momentu. Rzeczywiście chińska 4. Dywizja Lotnicza utraciła tego dnia trzy myśliwce, z tego dwa lecące w jednej parze, którą stanowili Zhang Jihui (prowadzący) i Zhiyu Shan, przy czym ten ostatni zginął. Przedtem Zhang Jihui odnotował jednak dwa zestrzelenia, lecz miały one zostać odniesione po odłączeniu się chińskiej pary od własnej formacji, w ataku na parę Sabre’ów wchodzącą w skład formacji ośmiu takich myśliwców. W czasie walki w płaszczyźnie pionowej Zhang Jihui prowadził ogień do obu nieprzyjacielskich myśliwców z odległości odpowiednio 600 i 400 m, trudno jednak przypuszczać, że ogień Chińczyka był skuteczny. Bardziej prawdopodobne jest, że Davies został zestrzelony przez pilotów sowieckich.

Sowieci zestrzelenie Daviesa przyznają por. Awierinowi z 148. GIAP, który miał trafić samolot prowadzący pary atakującej formację 1. eskadry tego pułku, przy czym zaobserwowano upadek maszyny na ziemię. Tego dnia kpt. Minerwin z 16. IAP lecąc na wysokości 7000-7500 m dostrzegł poprzez okno w chmurach parę Sabre’ów, przy czym zaatakowana przez niego maszyna, miała otwarte hamulce aerodynamiczne, co pasuje do sytuacji w jakiej znalazł się Davies. Trafiony F-86 ciągnąc za sobą smugę dymu miał rozbić się niedaleko wybrzeża. W innym, wcześniejszym starciu, F-86 miał strącić też por. Iwanow z tego samego pułku, a po południu kpt. Szulew z kończącego turę bojową 17. IAP.

Jako że Sowieci 10 lutego strat nie ponieśli, a równocześnie Daviesowi jako jedynemu Amerykaninowi przyznano tego dnia zestrzelenia, prawdopodobny przebieg wydarzeń jest następujący: Przypuszczalnie chińska para atakowała formację Sabre’ów (lub nawet pomyłkowo formację sowiecką), ale w rzeczywistości nie odniosła zwycięstwa. Davies natomiast najpierw zestrzelił samolot pilota z innej lecącej w pobliżu chińskiej formacji, a następnie maszynę poległego Zhiyu Shana, natomiast Zhang Jihui był trzecim samolotem atakowanym przez Daviesa lub ofiarą ognia Littlefielda. Przypuszczalnie Awierin i Minerwin prowadzili ogień do samolotu Daviesa, przy czym ten pierwszy mógł wziąć chińską formację za maszyny własnego pułku, Minerwin zaś na mniejszej wysokości dobił już trafionego Sabre’a. Być może któryś z wymienionych zwycięzców trafił też pilotowany przez Littlefielda samolot F-86E 50-645, który został uszkodzony jednym trafieniem w prawy statecznik poziomy.

Pomimo dobrego startu nowych sowieckich pułków, kolejne dni miesiąca należały już do myśliwców USAF. 11 lutego wspólne zwycięstwo odnieśli Lt James Arnold i Lt Raymond Steinbis z 16. FIS, którzy strącili samolot, z którego katapultował się por. Szalinow, pilot 523. IAP ze składu kończącej turę 303. IAD. Z kolei 16 lutego nie znajduje potwierdzenia zwycięstwo nad F-86 odnotowane przez 16. IAP.

17 lutego dwa strącenia odnotowali Maj. Zane Amell i Lt Russel Miller z 335. FIS i kolejne dwa Col. Walker Mahurin i Lt William Guinther z 16. FIS. Strona sowiecka odnotowała jednak jedynie stratę samolotu pilotowanego przez por. Kotowszikowa z 256. IAP, który został trafiony ogniem amerykańskich myśliwców i spłonął po lądowaniu w polu. Szczęśliwe pilotowi nic się nie stało.Prawdopodobnie w drugą odnotowaną przez Amerykanów walkę były zaangażowane myśliwce lotnictwa chińskiego. Sowieci odnotowali jedno zestrzelenie, ale nie znajduje ono potwierdzenia, podobnie jak i zestrzelenie odnotowane dnia następnego przez 494. IAP.

19 lutego po jednym strąceniu uzyskali Lt John Friend z 16. FIS oraz wspólnie Col. Albert Schinz i Capt. Paul Henderson z 25. FIS. Sowieci ponownie potwierdzają stratę tylko jednej maszyny, pilotowanej przez por. Muskancewa z 148. GIAP, który uratował się na spadochronie.

20 lutego Col. Gabreski trafił myśliwiec MiG-15, ale odpadające od niego kawałki konstrukcji uszkodziły owiewkę kabiny pilotowanego przez amerykańskiego asa Sabre’a, co zmusiło go do poniechania ataku. Samolot ten został zestrzelony przez Maj. Williama Whisnera Jr., a obaj piloci ustalili, że podzielą się zwycięstwem po połowie. Obok nich tego dnia jeszcze dwóch innych pilotów 51. FIW zgłosiło po jednym zestrzeleniu, byli to Maj. Van Chandler z 25. FIS i Maj. William Sheaffer z 16. FIS. Źródła sowieckie potwierdzają jednak stratę tylko jednego MiG-a, z którego katapultował się por. W. F. Tarkan z 494. IAP. W zamian bezpodstawnie odnotowano zestrzelenie jednego Sabre’a.

Problemów z identyfikacją ofiar pilotów USAF nie ma w przypadku walki z 21 lutego, kiedy zestrzelenia zgłaszali Lt Billy Dobbs z 335. FIS i Capt. Brooks Liles z 336. FIS, ofiarą których padli dwaj polegli tego dnia piloci 16. IAP – por. A. P. Kożewnikow i por. W. N. Szerszakow. 23 lutego pojedyncze zestrzelenie uzyskał Maj. Whisner, zdobywając tym samym jako siódmy Amerykanin w Korei tytuł asa myśliwskiego. Z kolei 27 lutego zestrzelenia zgłaszali Maj. Felix Asla z 334. FIS oraz Maj. Van E. Chandler z 25. FIS. Strona sowiecka odnotowała śmierć por. Ł. P. Derewianko z 256. IAP.

W sumie w lutym 1952 r. USAF odnotowały zestrzelenie 17 myśliwców MiG-15, z tego 10 na konto 51. FIW. Radziecki 64. IAK stracił w tym okresie w walkach powietrznych osiem samolotów i czterech pilotów. Dodatkowo 22 lutego w wyniku wejścia samolotu w korkociąg zginął por. E. P. Sawinow z 16. IAP, a dwa dni później w czasie treningowej walki powietrznej nad lotniskiem Antung zderzyły się ze sobą dwa samoloty MiG-15 z 821. IAP, przy czym zginął por. A. N. Wasiliew, natomiast ranny por. Mazikin zdołał się katapultować. Z 16 zgłoszonych przez Sowietów w lutym zestrzeleń, wszystkie tyczyły się myśliwców F-86, ale potwierdzenie znajdują jedynie dwa.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 2/2013