AMPV – amerykański następca legendarnego M113
Damian Ratka
Gąsienicowy transporter opancerzony M113 stał się symbolem amerykańskich sił zbrojnych w trakcie wojny w Wietnamie. Był konstrukcją prostą, tanią i niezawodną, ale nigdy do końca nie zdobył tak naprawdę sympatii żołnierzy armii amerykańskiej, uznających wóz za zbyt mały, zbyt słabo opancerzony, a także pomimo niewielkiej masy, także za powolny. Dosyć szybko rozpoczęto poszukiwania jego następcy mogącego trafić do służby. Pod koniec lat 70. oraz już w latach 80., jasnym się stało, że odpowiedni następca istniał w postaci wariantu bojowego wozu piechoty M2 Bradley. Rozpoczęto wówczas opracowanie przeróżnych wersji mających wraz z samym M2 zastąpić M113 i jego wersje specjalistyczne, jednak głównie z przyczyn finansowych, program się przeciągnął, i ostatecznie przeistoczył w dziś realizowany AMPV (Armored Multi Purpose Vehicle).
Geneza
Oprócz bojowego wozu piechoty M2, bojowego wozu kawalerii M3, powstawały w drugiej połowie lat 80. także wersje specjalistyczne wykorzystujące podwozie Bradley. Jedną z pierwszych był wóz dowodzenia BCV (Bradley Command Vehicle), który bazował na bojowym wozie piechoty w wersji M2A2 i za wyjątkiem dodatkowej anteny radiowej faktycznie zewnętrznie był trudny do odróżnienia od pierwowzoru. BCV zachowując oryginalne dla bwp uzbrojenie, posiadał mniejszy zapas amunicji, i poza 3-osobową „etatową” załogą przewoził jeszcze dowódcę oraz trzech oficerów sztabowych dysponujących dodatkowymi środkami łączności.
Kolejnym wariantem bazującym na bwp M2A2 stał się bojowy wóz rozpoznawczy M7 BFIST-V (Bradley Fire Support Team - Vehicle) zachowujący także uzbrojenie główne w postaci armaty łańcuchowej M242 kalibru 25 mm oraz sprzężonego z nią karabinu maszynowego M240 kalibru 7,62 mm, lecz w jego wypadku wyrzutnię systemu TOW-2 zastąpiono opancerzoną skrzynką przeznaczoną pod systemy obserwacji oraz wskazywania celów. BFIST-V otrzymał w tym miejscu przyrząd obserwacyjny AN/TAS-4 oraz wskaźnik laserowy AN/TVQ-2. Pojazd był wielokrotnie modernizowany, na bazie bwp w nowocześniejszej wersji M2A3, powstał M7A1 oraz jego ulepszenia w postaci M7A2 i w końcu M7A3. Modyfikacje w nowszych odmianach skupiały się głównie na wymianie systemów obserwacji, wskazywania celów dla artylerii i lotnictwa na nowsze, bazujące na termowizorach FLIR drugiej generacji. Obecnie natomiast przygotowywany jest pakiet wykorzystujący termowizory trzeciej generacji. Zastosowane systemy łączności typowo bazują na radiostacjach rodziny SINCGARS, obecnie są powoli zastępowane systemem JTRS. Wozy otrzymały także system zarządzania polem walki FBCB2, powoli zastępowany nowocześniejszym rozwiązaniem JBCP. Typowa załoga bwr M7 to czterech żołnierzy.
Z wykorzystaniem konstrukcji M2 powstawały także dwa rakietowe niszczyciele czołgów. Pierwszy uzbrojono w hipersoniczne pociski systemu LOSAT. Mowa w tym wypadku o dość unikalnym rozwiązaniu, gdzie głowica kumulacyjna zastąpiona została wykonanym ze zubożonego uranu penetratorem, podobnym do tego stosowanego w czołgowej amunicji APFSDS. Podobny system zintegrowano także z samochodem terenowym HMMWV 4x4. Całość została przetestowana, uznana za funkcjonalną i skierowana do produkcji seryjnej. Tej jednak nie podjęto ze względu na cięcia wydatków budżetowych.
Podobny lost spotkał drugą z propozycji, opierającą się na zastosowaniu pocisków Hellfire i armaty 25 mm w ramach systemu podwójnego przeznaczenia ADATS. Zestaw wykorzystywał pociski Hellfire zarówno w roli przeciwpancernej jak i przeciwlotniczej (Hellfire jest przystosowany do takiego zastosowania), rozwiązanie nie zdobyło jednak zainteresowania ze strony US Army, do czego przyczyniło się zakończenie zimnej wojny, redukcje budżetu, ale i pewne problemy techniczne.
ADATS zakupiła z kolei armia kanadyjska, dla której zainstalowany został na transporterze M113. Kanada pozyskała ADATS, ale w okrojonej wersji, uzbrojonej jedynie w pociski rakietowe. Dodajmy, że ADATS w postaci pojedynczego stacjonarnego wariantu zakupiła także armia Tajlandii.
Jako ciekawostkę można podać, że na bazie bwp M2 rozważano także instalację brytyjskiego systemu przeciwlotniczego Rapier. W amerykańskiej armii stało się jednak inaczej. Seryjnie wprowadzonym wariantem przeciwlotniczym jest bazujący na bwp M2A2 wóz M6 Linebacker. Początkowo rozważano w nim instalację wieży Blazer firmy General Electric, wyposażoną w pojedynczą lub dwie wyrzutnie pocisków Stinger, każda mieszcząca po cztery pociski, oraz 25 mm armatę rotacyjną GAU-12/U systemu Gatling. Ostatecznie jednak zdecydowano się na prostsze rozwiązanie w postaci zestawu do konwersji standardowego bwp, w ramach której zastępowano wyrzutnię przeciwpancerną TOW-2 systemem przeciwlotniczym Stinger, a także adaptowano wyposażenie elektroniczne z systemu Avenger bazującego na samochodzie typu HMMWV. Po 2003 roku Linebacker wycofano, jednakże w 2018 roku podjęto decyzję o ponownym wdrożeniu do służby zmodernizowanego systemu wykorzystującego jako bazę bwp M2A3 lub nowszy M2A4.
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 11/2018