Antonow An-178. Nowy transportowiec z Ukrainy

Piotr Butowski

7 maja 2015 r. w Kijowie po raz pierwszy wzbił się w powietrze pierwszy egzemplarz nowego samolotu transportowego An-178. Po krótkich próbach, na ostatnie dziesięć dni maja samolot trafił do malarni, gdzie otrzymał specjalne malowanie przed pokazem w Le Bourget pod Paryżem 15-21 czerwca. Łącznie program prób przed wylotem do Paryża przewiduje wykonanie 12 lotów doświadczalnych. W Le Bourget An-178 będzie tylko stał na wystawie statycznej – jest bowiem jeszcze za wcześnie na loty pokazowe.

W Kijowie, oprócz dwóch lotnisk komunikacyjnych Boryspol i Żuljany, są jeszcze dwa lotniska należące do firmy Antonow. Lotnisko Światoszyn jest położone w samym mieście, przy zakładzie produkcyjnym Antonowa. Pas startowy w Światoszynie ma zaledwie 1800 m długości i nie odbywają się tam loty testowe. 7 maja An-178 wystartował ze Światoszyna i po chwili wylądował na drugim lotnisku należącym do Antonowa, Hostomel położonym 20 km dalej. W Hostomelu, który ma pas o długości 3700 m, znajduje się baza doświadczalna Antonowa i tam przechodzą próby wszystkie samoloty tej firmy. 19 maja, kiedy odwiedziłem Hostomel, An-148 wykonywał swój czwarty lot doświadczalny; samolot miał jeszcze naturalne kolory metalu i kompozytów. Program prób w locie jest bardzo intensywny. Wszystkie loty doświadczalne trwają po kilka godzin (najdłuższy lot 13 maja trwał 5 godzin i 20 minut) i samolot wykonuje w ich trakcie kilka zadań. Na razie jest testowana praca podstawowych urządzeń, stateczność i sterowność samolotu, a także jego najważniejsze osiągi. Pilotowanie niewiele różni się od pilotowania An-158; pomimo zwiększonej masy An-178 zachowuje większość cech poprzednika. Pilotem An-178 w pierwszym locie był Andrii Spasibo; kolejne loty wykonują także Sergii Troszyn i Dmytro Antonow.
An-178 należy do rodziny samolotów zapoczątkowanych przez regionalny samolot komunikacyjny An-148, którego pierwszy prototyp wystartował 17 grudnia 2004 r. i który jest w eksploatacji od czerwca 2009 r. W produkcji w zakładach w Kijowie na Ukrainie i w Woroneżu w Rosji jest obecnie kilka odmian samolotu. Bazowa wersja An-148-100 dla 85 pasażerów ma podwersje A, W i E z zasięgiem, odpowiednio, 2100, 3500 i 4400 km. Ta ostatnia podwersja ma jeszcze dwie odmiany: An-148-100EA będący samolotem dyspozycyjnym oraz An-148-100EM będący samolotem medyczno-ewakuacyjnym. W budowie w zakładzie w Kijowie jest pierwszy egzemplarz wersji An-148-200 zabierającej do 89 pasażerów; dzięki przekomponowaniu tylnej części kadłuba wstawiono jeszcze cztery fotele. Wersja z wydłużonym kadłubem An-158 zabiera do 99 pasażerów; z powodu konkurencji z rosyjskim Suchoj Superjet jest ona produkowana tylko w Kijowie. W projekcie jest samolot An-148-300 (inaczej An-168), który ma być platformą o zwiększonym zasięgu dla samolotu dyspozycyjnego i wersji specjalnych, na przykład morskiego samolotu patrolowego An-148-300MP. Wreszcie teraz, w rodzinie pojawił się największy samolot transportowy An-178.
Nie da się powiedzieć, że An-148 i jego pochodne zrobiły furorę. Przez ponad 10 lat powstało zaledwie 35 samolotów wszystkich wersji, w tym tylko 10 w zakładzie w Kijowie. Będąc w Kijowie odwiedziłem halę produkcyjną Antonowa, gdzie w budowie były trzy samoloty An-148 (w tym pierwszy samolot w wersji An-148-200), a także cztery An-158. Akurat w tym samym czasie produkcję samolotów oglądała delegacja kubańskich linii lotniczych Cubana de Aviacion, największego komercyjnego operatora, który użytkuje sześć An-158. Jedyną nadzieją dla An-148 są rosyjskie zamówienia rządowe, ale te dotyczą tylko samolotów produkowanych w Woroneżu w Rosji. W szczególności, Siły Powietrzne Rosji zamówiły w maju 2013 r. piętnaście samolotów An-148-100E z dostawą w latach 2013-2017; do dzisiaj dostarczono sześć.
An-178 zachował od poprzedzającego go An-158 około 50-60% elementów płatowca i wyposażenia. Wspólne są zewnętrzne części skrzydła, usterzenie, nosowy przedział kadłuba z kabiną pilotów i przednim podwoziem, a także większość instalacji i wyposażenia. Zupełnie nowy jest poszerzony (średnica 3,85 m wobec 3,35 m poprzednio) kadłub z tylną rampą ładunkową, szerszy o 1,98 m centropłat oraz podwozie główne z dwoma kołami w tandemie. Prototyp jest na razie napędzany standardowymi silnikami D436-148 z An-148/An-158, ale już w sierpniu tego roku ich producent, Motor Sicz z Zaporoża ma dostarczyć Antonowowi dwa nowe silniki D436-148FM z większym wentylatorem i odpowiednio do tego większym ciągiem startowym 7700 kG wobec 6830 kG.
Prezes i konstruktor generalny Antonowa Dmytro Kiwa ocenia wydatki na projekt i prototyp An-178 bardzo skromnie, na około 150 mln dolarów; program An-178 jest na razie robiony całkowicie na własny koszt firmy. Firma Antonow na przykładzie An-148 udowodniła już, że potrafi niewielkim kosztem, bez zewnętrznego finansowania zaprojektować, zbudować i przetestować nowy samolot. Zbudowanie An-178 od zera, a nie jako kolejnego samolotu w rodzinie, kosztowałoby co najmniej dwukrotnie więcej pieniędzy i czasu. Aktywna praca nad projektem An-178 ruszyła po podpisaniu 19 sierpnia 2009 r. porozumienia wstępnego z liniami lotniczymi Silk Way o możliwości zakupu rampowego samolotu transportowego; wtedy nazywano go An-158T. Porozumienie to zostało powtórzone po dwóch latach, 17 sierpnia 2011 r. już z uściślonymi wymaganiami wobec samolotu, nazywającego się wtedy już An-178. W tym samym roku zamówienie na opracowanie An-178 wydało Ministerstwo Obrony Ukrainy. 28 grudnia 2011 r. został zatwierdzony program prac, w tym budowa dwóch prototypów samolotu, jednego do prób w locie i jednego do prób wytrzymałościowych (na razie z drugiego egzemplarza istnieje tylko kadłub, który jest teraz testowany).

Pełna wersja artykułu w magazynie  Lotnictwo 7/2015