Arktyczne wszędołazy Rosji
Michał Buslik
Władze Federacji Rosyjskiej już od dłuższego czasu wykazują wzrost zainteresowania strefą arktyczną, głównie z uwagi na jej rosnące gospodarcze znaczenie jako miejsce występowania znacznych zasobów surowców naturalnych oraz perspektywiczny, północny szlak morski. Od kilku lat coraz bardziej zauważalnym elementem rosyjskiej polityki zabezpieczania swoich interesów w Arktyce jest także wymiar militarny, przejawiający się w postępującym zwiększaniu obecności wojskowej na Dalekiej Północy. Proces ten przebiega w sposób wielopłaszczyznowy, od reformy struktur dowodzenia aż po wyposażanie brygad arktycznych w nowe wzory uzbrojenia, w tym szereg typów pojazdów przystosowanych do operowania w specyficznych warunkach terenowych i klimatycznych Arktyki. Przezbrajanie to jest realizowane z propagandową oprawą, czego przykładem była prezentacja podczas tegorocznej defilady z okazji Dnia Zwycięstwa w Moskwie arktycznych wersji systemów przeciwlotniczych Tor-M2DT oraz Pancyr-SA, osadzonych na przegubowych pojazdach gąsienicowych DT-30PM typoszeregu Wiezdesuszczij.
Arktyka ponownie strategiczna
Utworzenie z dniem 1 grudnia 2014 roku w oparciu o, głównie, potencjał bojowy Floty Północnej, Połączonego Dowództwa Strategicznego Północ, struktury w praktyce równorzędnej okręgowi wojskowemu, stanowiło ważny etap w procesie postępującej od 2013 roku militaryzacji rosyjskiej Arktyki, będącej istotnym elementem szerszej polityki Federacji Rosyjskiej w konsekwentnym zabezpieczaniu swoich interesów gospodarczych w tym rejonie świata, stającym się obecnie kolejną areną geopolitycznej rywalizacji mocarstw. Rywalizacja ta nie może dziwić, gdy weźmie się pod uwagę, że według ostrożnych szacunków na obszarze Bieguna Północnego może się znajdować około 15 % nieodkrytych złóż ropy naftowej (90 mld baryłek) oraz do 35 % nieodkrytych złóż gazu ziemnego (1,7 bln m3), zaś niuanse prawa międzynarodowego powodują, że status prawny tego regionu pozostaje niejednoznaczny. Państwa graniczące z obszarem arktycznym mogą, w oparciu o Konwencję o prawie morza z 1982 roku, złożyć do Komisji Szelfu Kontynentalnego ONZ wniosek o rozszerzenie strefy przybrzeżnej z 200 mil do 400 mil, o ile będą w stanie przedstawić dowody na to, że naturalne wzniesienia na szelfie kontynentalnym stanowią przedłużenie obrzeża kontynentalnego. W związku z tym Federacja Rosyjska, USA, Kanada, Norwegia oraz Dania roszczą sobie prawo do poszerzenia stref przybrzeżnych, przy czym w ubiegłym roku Kreml złożył wniosek dotyczący rozszerzenia granic arktycznego szelfu kontynentalnego, posiłkując się dowodami, że tzw. Grzbiet Łomonosowa i Mendelejewa stanowią naturalne przedłużenie obrzeża kontynentalnego Eurazji.
W 2013 roku prezydent Federacji Rosyjskiej Władimir Putin podjął decyzję o odbudowie, po dwóch dekadach nieobecności, stałej, garnizonowej infrastruktury wojskowej na należącej do archipelagu Wysp Nowosyberyjskich wyspie Kotielnyj, będącej jednocześnie największą wyspą Morza Arktycznego. W kolejnych miesiącach lista zatwierdzonych lokalizacji na obszarze arktycznej strefy przybrzeżnej w których zaplanowano budowę infrastruktury wojskowej (choć często także cywilno-wojskowej) zwiększyła się o takie miejsca jak m.in. Tiksi, Najran-Mar, Ałykel, Amderma, Anadyr czy Rogaczowo. Do końca obecnej dekady ma powstać na rosyjskiej Dalekiej Północy piętnaście nowych bądź użytkowanych w czasach ZSRR i obecnie przywracanych do użycia, lotnisk wojskowych i zapasowych lądowisk oraz posterunków radiolokacyjnych. W ślad za reformą struktury dowodzenia oraz rozbudową wojskowej infrastruktury rozpoczęto szkolenie i przezbrajanie w nowe uzbrojenie i wyposażenie tzw. brygad arktycznych Połączonego Dowództwa Strategicznego Północ. Są to dyslokowane w obwodzie murmańskim 80. samodzielna brygada strzelców zmotoryzowanych stacjonująca w Ałakurti oraz 200. brygada strzelców zmotoryzowanych z Pieczengi. Oba związki taktyczne w przyszłości wejdą w skład obecnie formowanego samodzielnego korpusu armijnego. Należy podkreślić, że w pewnym zakresie te same wzory nowego uzbrojenia i wyposażenia (w tym niektóre typy specjalizowanych pojazdów wysokiej mobilności) co brygady arktyczne otrzymuje, także podporządkowana Połączonemu Dowództwu Strategicznemu Północ, 61. samodzielna brygada piechoty morskiej.
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 12/2017
