Artyleria nadbrzeżna Singapuru

 

 

Singapur należał do Wielkiej Brytanii od 1819 r., a jego posiadanie i rozwój Korona Brytyjska zawdzięczała Thomasowi Stamfordowi Rafflesowi, urzędnikowi Kompanii Wschodnioindyjskiej. Po nieudanej próbie opanowania Indii Holenderskich, Brytyjczycy poszukiwali nowej bazy handlowej – tak usytuowanej, aby można było kontrolować szlaki handlowe, prowadzące na Daleki Wschód i Pacyfik. Wybór, w którym największy udział miał właśnie Raffles, padł na niewielką wyspę Singapur (nazywaną przez rodzimych mieszkańców Miastem Lwa), położoną u podnóża Półwyspu Malajskiego, u wejścia do cieśniny Malakka. Najpierw portugalska, później holenderska, w początkach XIX w. pozostawała prawie bezludna, z często pustoszonym przez wielokrotne najazdy Tajów i Jawajczyków, niewielkim portem. Pod koniec stycznia 1819 r. po raz pierwszy wzniesiono nad Miastem Lwa flagę brytyjską – dokonał tego właśnie Thomas Stamford Raffles, w obecności pierwszego rezydenta wyspy, płk. Farquhara. Niezupełnie legalne objęcie w posiadanie wyspy Brytyjczycy dość szybko „zalegalizowali” i 6 lutego tego roku Raffles za określoną sumę pieniężną otrzymał od sułtana Johore prawo budowy faktorii handlowej na wyspie, a podległy władcy lokalny wódz został zobowiązany do respektowania „umowy”. Teoretycznie jednak problem przynależności państwowej wyspy nie został rozstrzygnięty. Metropolia dość szybko zrozumiała jednak strategiczne położenie Singapuru i obiecała pomoc Rafflesowi jako odkrywcy wyspy. Ostatecznie, mimo protestów Holendrów, w 1824 r. wyspa weszła w skład Imperium Brytyjskiego. W stosunkowo krótkim czasie Singapur stał się ważnym punktem handlowym na szlakach prowadzących do Azji Wschodniej, na Pacyfik i do Australii. Jego położenie – u wejścia do Cieśniny Malakka – było wyjątkowo korzystne, pozwalało bowiem Brytyjczykom kontrolować cały ruch jednostek pływających w cieśninie. Cały obszar Malajów oprócz wojskowego znaczenia był dla Wielkiej Brytanii i Japonii również bardzo istotny z gospodarczego punktu widzenia – większość produkcji cyny kauczuku pochodziła z obszaru półwyspu. Sam port w Singapurze już w drugiej połowie XIX w. obsługiwał do 80% handlu dalekowschodniego, a miasto liczyło wówczas ponad 100 tys. mieszkańców. Dogodne z wojskowego punktu widzenia położenie Singapuru spowodowało, że od razu rozpoczęto przygotowania obronne na wyspie. Początkowo zamierzano wznieść tzw. Wieżę Martello, czyli niską basteję z dwoma 24-funtowymi działami, jednak pierwsze umocnienia oddano do użytku w rejonie Scandal Point jeszcze w 1819 r. W 1851 r. do Singapuru trafiło pierwsze osiem armat 68-funtowych, które dały początek ukończonym cztery lata później bateriom (Fullerton, Mount Palmer, Mount Faber). W 1864 r. oddano do służby Fort Canning – pierwszą od czasu założenia miasta nowoczesną budowlę obronną – rozbudowano także forty Fullerton, Faber i Palmer. Do końca XIX w. Singapur wzbogacił się o kolejne umocnienia artyleryjskie (forty Pasir Panjang, Siloso, Connaught, Serapong, Teregah, Tanjong Katong), ulokowane na głównej wyspie lub przybrzeżnych wysepkach, głównie u wejścia do portu Keppel Harbor. Na dwa lata przed wybuchem Wielkiej Wojny (w 1912 r.) artylerię Singapuru tworzyło 5 dział 9,2-calowych (234 mm) BL (Breech Loading) Mk X oraz 4 działa 6-calowe (152,4 mm) QF (Quick Firing) Mk IV. Były one rozmieszczone w czterech fortach – Siloso, Serapong, Connaught i Silingsing. W czasie pierwszej wojny światowej działa wyspy nie miały okazji do strzelania bojowego, ponieważ po zatopieniu (9 listopada 1914 r.), operującego na wodach dalekowschodnich, niemieckiego krążownika lekkiego Emden oraz zniszczeniu, miesiąc później, Eskadry Dalekowschodniej admirała Maximiliana von Spee, wyeliminowano zagrożenie Kaiserliche Marine w tym rejonie świata. Ochroną szlaków wodnych i rejonu Singapuru zajmowała się sprzymierzona z Wielką Brytanią Cesarska Marynarka Japońska, której okręty wielokrotnie zawijały do bazy w Singapurze. Po zakończeniu Wielkiej Wojny uznano, że interesom Wielkiej Brytanii na Dalekim Wschodzie mogą jedynie zagrozić Japonia lub Stany Zjednoczone. Państwa te nie poniosły większych strat i stały się faktycznymi „zwycięzcami” wojny. Największe zagrożenie generowała Japonia – intensywnie rozwijające się mocarstwo, które swoje działania kierowało przeciwko interesom brytyjskim w Azji. Japończycy uzyskali co prawda byłe niemieckie kolonie na Pacyfiku (Karoliny, Mariany, Wyspy Marshalla), ale nie były to satysfakcjonujące ich zdobycze – pragnęli zapewnić sobie dominujące wpływy w Chinach i ustanowić specjalną strefę wpływów w Mandżurii. Postanowienia Traktatu Wersalskiego nie był jednak dla Japonii korzystne – rząd w Tokio musiał uznać wspólną administrację nad terenami chińskimi – wraz z Francją, Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi.

 

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 1/2011