Astronauci

Waldemar Zwierzchlejski

Astronauci

Być astronautą – to marzenie od ponad pół wieku przyciąga tysiące chętnych. Spośród nich przez niezwykle gęste sito selekcji przechodzą tylko jednostki.

Nie może to dziwić, jeśli sobie uświadomimy, że wybrać można i należy jedynie najlepszych z najlepszych, gdyż w pewnej chwili zostaną oni sam na sam ze sprzętem o bardzo dużej wartości w środowisku skrajnie nieprzychylnym człowiekowi, zdani co najwyżej na pomoc specjalistów z Ziemi. Ta jednak może nadejść zbyt późno, więc podczas przygotowań naziemnych muszą opanować nawyki niezbędne do życia i pracy w mikrograwitacji, a także pochłonąć olbrzymią dawkę wiedzy z najróżnorodniejszych dziedzin, badania z zakresu których przyjdzie im przeprowadzać. Od 1961 r. do dziś 533 osoby znalazły się na orbicie naszej planety, spora część z nich poleciała tam kilkakrotnie. Kto obecnie na naszym globie jest gotowy do zmierzenia się z kosmosem?

Astronauci Stanów Zjednoczonych
Pierwsza w świecie grupa astronautów powstała przed 55 laty pod egidą NASA. Od tego czasu przez korpus astronautów agencji przewinęło się ponad 360 osób, wliczając w to astronautów innych krajów, biorących udział w szkoleniu w charakterze specjalistów misji. Nie zaliczam tu szkolonych niezależnie specjalistów ładunku, czy innych uczestników lotów kosmicznych. Do tego należy dodać liczne oddziały astronautów wojskowych, które jednak w przygniatającej mierze zostawały rozwiązane przed wykonaniem przez ich członków choć jednego lotu kosmicznego. W chwili obecnej wszyscy amerykańscy astronauci są pod skrzydłami NASA. Aktywnych jest 44 i jest to liczba najniższa od 1978 r., czyli rozpoczęcia naboru do programu wahadłowców. W szczytowym okresie programu oddział liczył sobie ponad 150 osób! Jednak obecnie, gdy do obsadzenia w ciągu roku jest zaledwie kilka foteli w rosyjskich Sojuzach, taka ilość jest zupełnie wystarczająca. Nawet, gdy do eksploatacji wejdą inne statki (CST-100, Dragon, Orion i ewentualnie inne), uzupełnienie korpusu kilkuosobowym młodym narybkiem raz na dwa lata wydaje się być zupełnie wystarczające. Taka ósemka żółtodziobów (ASCAN – Astronaut Candidate) szkoli się już w Johnson Space Center w Houston (stan Teksas) od kilku miesięcy. Prócz tego w NASA znajduje się licząca w chwili obecnej 38 osób grupa astronautów-menadżerów, w skład której wchodzą zasadniczo astronauci-weterani, bądź ci, którym się nie poszczęściło i z różnych przyczyn nigdy nie polecieli w kosmos. Najstarsi wśród nich pochodzą jeszcze z naboru z 1978 r. i tylko teoretycznie mogliby wrócić do szeregów astronautów aktywnych (sytuacje takie zdarzały się wyjątkowo w przeszłości). Wśród menadżerów – i to na najwyższej pozycji dyrektora NASA – znajduje się Charles Bolden. Poniższe tabele zawierają najbardziej podstawowe informacje o aktywnych astronautach NASA. Kursywa oznacza, że astronauta dopiero przygotowuje się do wykonania danego lotu kosmicznego.

Federacja Rosyjska
Drugi na świecie co do liczebności oddział astronautów, czy, jak się zwykło ich tam nazywać, kosmonautów, posiada Rosja. Jeszcze niedawno osobno byli wybierani i szkoleni kosmonauci wojskowi (z reguły na pozycję dowódcy statku), osobno cywile z Energii (ci wypełniali funkcję inżynierów pokładowych), istniały też niezależne grupy np. Akademii Nauk czy Instytutu Problemów Biologiczno-Medycznych, jednak przedstawiciele tych oddziałów zazwyczaj nie posiadali wystarczająco dużej siły przebicia, by dostać się do jakiejkolwiek załogi. Od roku na bazie powstałego w 1960 r. centrum przygotowania kosmonautów CPK (Centr Podgotowki Kosmonawtow) funkcjonuje FGBU NII CPK im. Jurija Gagarina, która zjednoczyła szkolenie wszystkich rosyjskich kosmonautów. W chwili obecnej na etacie kosmonauty w centrum są 34 osoby (dwóch kosmonautów, Kaleri i Winogradow, z przyczyn formalnych, jest jeszcze w RKK Energia). Prócz nich szkoli się tam też ośmioro nowych kandydatów z naboru 2012 r.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 1/2014