Atlantic ATL1 – Atlantique ATL2
Marek Łaz
Atlantic ATL1 – Atlantique ATL2
– pięćdziesiąt lat w służbie
21 października 1961 roku odbył swój pierwszy lot jeden z samolotów będących legendą we francuskim (i nie tylko) lotnictwie morskim – Breguet 1150 Atlantic, znany również pod oznaczeniem ATL1. Wytwórcą samolotu nie była jednak firma Bréguet czy Dassault- Bréguet Aviation, lecz SEBCAT (Société d’Étude et de Construction du Bréguet Atlantic) i pod taką nazwą występuje.

Jego następca ATL2 nosił już nową nazwę – Atlantique 2. Według przekazów prezydent Francji Francois Mitterand skorygował nazwę w przekonaniu, że jest to błąd gramatyczny. Poprzednia konstrukcja była przeznaczona dla lotnictwa morskiego NATO (była budowana w ramach wspólnego sojuszniczego konkursu) i stąd jej uniwersalna nazwa, natomiast użytkownikiem wersji ATL2 jest wyłącznie Francja i tym bardziej właściwa była nowa nazwa. Po wejściu do służby operacyjnej w 1965 roku samolot służył w lotnictwie marynarki wojennej Francji będąc w wyposażeniu jednostek Flottille 21F, 22F, 23F i 24F. Przez cały okres służby samoloty tego typu wspierały działania francuskich sił strategicznych oraz brały udział w działaniach wojsk lądowych. Francuskie lotnictwo morskie było głównym odbiorcą samolotów Atlantic 1, a następnie Atlantique 2.
Pierwsze samoloty weszły do wyposażenia Flottille 21F w bazie BAN Nîmes-Garons (13 grudnia 1965 roku została tam dostarczona pierwsza taka maszyna), a następnie trafiły do Flottille 22F, bazującej również w tej samej bazie (listopad 1966 roku). Kolejna jednostka Flottille 24F z bazy Lann-Bihoué niedaleko Lorient w zamian za samoloty Neptune w maju 1967 roku wprowadziła do swojego wyposażenia Atlantic 1, a następnie to samo wydarzenie miało miejsce w drugiej jednostce bazującej w tej samej bazie – Flottille 23F (marzec 1972 roku). 1 października 1973 roku wszystkie jednostki wyposażone w nowe samoloty przeznaczone do zwalczania okrętów podwodnych zostały zgrupowane w nowym dowództwie ALPATMAR (AmiraL commandant l’aviation de PATrouille MARitime). Kolejna zmiana organizacyjna miał miejsce dopiero 1 września 1998 roku, po powołaniu nowego dowództwa ALAvia (AmiraL commandant l’Aviation), kiedy to wszystkie samoloty francuskiego lotnictwa morskiego podporządkowano tylko temu dowództwu. Samoloty ATL1 wykonały swe ostatnie loty w listopadzie 1990 roku (Flottille 23F), w sierpniu 1992 roku (Flottille 24F), czerwcu 1993 roku (Flottille 21F) i w ostatniej jednostce Flottille 22F – w październiku 1996 roku. Głównym zadaniem wykonywanym przez samoloty najpierw ATL 1, a następnie ATL2 była i jest walka z okrętami podwodnymi. Samoloty Atlantic 1 służyły przede wszystkim do śledzenia sowieckich okrętów podwodnych i ich sojuszników, zarówno na Atlantyku jak i na Morzu Śródziemnym. Francuskie samoloty do lotów startowały nie tylko z baz lotnictwa morskiego BAN Nîmes-Garons, Lann-Bihoué ale również terytoriów zamorskich – Dakaru (począwszy od stycznia 1972 roku), Dżibouti (od października 1973 roku), Antyli (od maja 1981 roku). W czasie operacji nad Afryką samoloty Atlantic były wykorzystywane jako latające stanowiska dowodzenia lub latające stacje radarowe podczas operacji francuskiego lotnictwa wojskowego – „Lamantin” – w 1977 roku, „Tacaud”, „Manta”, „Epervier” nad terytorium Czadu – począwszy od 1978 roku.
Pierwszy z samolotów Atlantic 1 został zbudowany w ilości 87 egzemplarzy (40 dla Francji, 9 dla Holandii, 20 dla Niemiec Zachodnich, 18 dla Włoch). Samolot o masie startowej 43,5 tony mógł zabierać w komorze bombowej torpedy typu L4, Mk 44, następnie Mk 46, bomby głębinowe Mk 54 oraz Mk 101 (nie stosowane), boje, zasobniki SAMAR i SATER umożliwiające wykonywanie zadań poszukiwawczo- ratowniczych, kierowane pociski rakietowe AS-12 oraz samonaprowadzające się pociski przeciwradiolokacyjne AS-37 Martel (na wyrzutniach umieszczonych pod skrzydłami), zasobnik rozpoznawczy Breguet z lotniczymi aparatami fotograficznymi.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 6/2012