Avia B-35/135
Leszek A. Wieliczko
Elegancki wolnonośny dolnopłat Avia B-35 był najnowocześniejszym samolotem myśliwskim skonstruowanym w przedwojennej Czechosłowacji. Pojawił się wszakże zbyt późno, aby wejść do produkcji i wyposażenia czechosłowackiego lotnictwa przed rozpadem kraju w marcu 1939 roku, do tego czasu zbudowano bowiem jedynie dwa prototypy B-35. Dalszy rozwój, już pod nadzorem Niemców, doprowadził do stworzenia wersji B-135 z chowanym podwoziem. Jedynym użytkownikiem tych maszyn było lotnictwo wojskowe Bułgarii, które otrzymało 12 egzemplarzy seryjnych.
W 1935 roku, gdy rozpoczynała się produkcja seryjna i dostawy do jednostek dwupłatowych myśliwców Avia B-534, w różnych krajach świata zaczęły się pojawiać samoloty myśliwskie w układzie wolnonośnego dolnopłata. Wprawdzie nie wszystkie miały nowoczesną, całkowicie metalową półskorupową konstrukcję, chowane podwozie i zakrytą kabinę, ale i tak wyraźnie przewyższały dwupłaty pod względem prędkości maksymalnej. Jeśli ktoś wierzył, że dzięki lepszej zwrotności w walce kołowej dwupłaty wykażą swoją przewagę nad jednopłatami, to przyszłość boleśnie zweryfikowała te nadzieje. Po przezbrojeniu w jednopłaty zmianie uległa bowiem taktyka prowadzenia walk powietrznych. Stało się jasne, że era dwupłatów dobiega końca, a B-534 – najnowocześniejszy w owym czasie myśliwiec czechosłowackiego lotnictwa wojskowego (Československe vojenské letectvo, ČSVL) – jest przestarzały, zanim jeszcze na dobre wszedł do służby.
Podążając za światowymi trendami, w styczniu 1936 roku Wydział Lotniczy (Letecký odbor) czechosłowackiego Ministerstwa Obrony Narodowej (Ministerstvo národní obrany, MNO) zainicjował program modernizacji ČSVL. W jego ramach miały być opracowane i zbudowane prototypy czterech typów samolotów o nowoczesnej konstrukcji i wysokich osiągach: jednomiejscowego jednosilnikowego myśliwca (Typ I), dwumiejscowego ciężkiego myśliwca i samolotu szturmowego (Typ II), trzymiejscowego samolotu obserwacyjnego (Typ III) i wielomiejscowego lekkiego bombowca (Typ IV). Zlecenie opracowania projektu myśliwca Typ I MNO skierowało bezpośrednio do firmy Avia (pełna nazwa: Avia, akciová společnost pro průmysl letecký), od wielu lat specjalizującej się w budowie tego rodzaju maszyn. Inne czechosłowackie wytwórnie lotnicze zgłosiły zastrzeżenia odnośnie do braku przetargu i z własnej inicjatywy przystąpiły do projektowania samolotów myśliwskich (zob. ramka), ale mimo to 22 maja 1936 roku MNO zawarło z Avią kontrakt nr 8320-II./36 na budowę dwóch prototypów oznaczonych jako B-35.
Projekt
Projekt myśliwca B-35 powstał w zespole kierowanym przez twórcę B-534 inż. Františka Novotnégo. Był to wolnonośny dolnopłat o bardzo eleganckiej sylwetce, z zakrytą kabiną, chowanym podwoziem z kółkiem ogonowym i wolnonośnym usterzeniem. Kratownicowa metalowa konstrukcja kadłuba była wzorowana na B-534. Przednia i końcowa część kadłuba były kryte panelami z blachy elektronowej, a tylna, pomiędzy kabiną a usterzeniem, sklejkową karoserią obciągniętą płótnem. Skrzydła o eliptycznym obrysie miały konstrukcję drewnianą z pokryciem ze sklejki laminowanej cienką folią aluminiową (tzw. plymax lub pancéřová překližka – sklejka pancerna), która miała zabezpieczać drewnianą konstrukcję przed wpływem warunków atmosferycznych. Tak samo zbudowane były stateczniki. Stery i lotki natomiast miały konstrukcję z rurek stalowych i płócienne pokrycie. Klapy krokodylowe, zastosowane po raz pierwszy w czechosłowackim samolocie, wykonano w całości z duraluminium. Do napędu planowano użyć chłodzony cieczą 12-cylindrowy silnik rzędowy w układzie V Avia 12Y-1000C o mocy 1000 KM, z metalowym trójłopatowym śmigłem, co miało pozwolić uzyskać prędkość maksymalną aż 570 km/h. Ostateczną konfigurację płatowca ustalono po żmudnych badaniach modeli w tunelu aerodynamicznym Wojskowego Instytutu Technicznego i Lotniczego (Vojenský technický a letecký ústav, VTLÚ) w Letňanach. W lipcu 1937 roku pełnowymiarowa drewniana makieta B-35 została zaprezentowana publicznie na stoisku firmy Avia na krajowej wystawie lotniczej w Pradze.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 3/2020