Baza morska Brest

Krzysztof Kubiak

Baza morska Brest

Brest – druga co do ważności francuska baza morska. Łączy w sobie historię i nowoczesność Marine Nationale. Część z jej tajemnic można obejrzeć odbywając spacer w pobliżu jej murów. Aby zachęcić do wpisania tego miasta do planów podróży shiplovera, proponujemy poniższy fotoreportaż.

Brest to miasto w północno-zachodniej Francji w departamencie Finistere, w regionie Bretanii, położone u ujścia rzeki Penfeld do rozległej zatoki tworzącej tzw. wielką redę Brestu. Samo miasto liczy około 140 tys. mieszkańców, zaś okręg miejski mniej więcej 300 tys. Jest ono drugą co do znaczenia, po Tulonie, francuską bazą morską, a także siedzibą wielu instytucji i firm związanych z szeroko rozumianym „uprawianiem morza” (choćby École Navale, czyli Akademii Marynarki Wojennej). Swoje oddziały ma tam większość francuskich przedsiębiorstw prowadzących produkcję na rzecz sił morskich, w tym DCNS. Warto też wspomnieć o Uniwersytecie Zachodniej Bretanii (Université de Bretagne Occidentale) i Państwowej Wyższej Szkole Zaawansowanych Technologii w Bretanii (École Nationale Supérieure de Techniques Avancées de Bretagne). Aż trudno uwierzyć, że to – na pozór – senne, prowincjonalne miasto zdołało przyciągnąć około 25 tys. studentów.

Nieco historii
Dzieje Brestu jako bazy morskiej rozpoczynają się w trzeciej dekadzie XVII w. Kardynał Richelieu, poszukując alternatywy dla zdominowanego przez hugenotów La Rochelle, polecił w 1631 r. wznieść tam pierwsze drewniane nabrzeża i chroniące je umocnienia. Tę fazę prac zakończono w 1635. Wysiłki te kontynuował Jean Baptiste Colbert, minister marynarki za rządów Ludwika XIV. W latach 1680-1688 swój wkład w podniesienie obronności Brestu wniósł najwybitniejszy francuski inżynier wojskowy owych czasów Sébastien Le Prestre markiz de Vauban. W 1683 r. ukończono budowę pierwszego doku, oczywiście suchego.

Dalsza intensywna rozbudowa infrastruktury bazy zaszła w czasie wojen napoleońskich, a następnie w latach 1822-1827 i 1864-1865. Brest był również ośrodkiem budownictwa okrętowego – do czasu „rewolucji żelaza i pary” powstało tam ponad 150 jednostek różnych klas. W następnej epoce produkcję okrętów wznowiono pod koniec lat pięćdziesiątych XIX w. W Breście budowano torpedowce i niszczyciele, ale tam również powstały – krążownik pancerny Dupuy de Lôme (1895), pancerniki Charles Martel (1897), Charlemagne (1899), Gaulois (1899), Iéna (1902), Suffren (1903), République (1906), Démocratie (1908), Danton (1911), Jean Bart (1913) i Bretagne (1915), krążowniki pancerne Marseillaise (1903), Léon Gambetta (1905) i Edgar Quinet (1911), zaś w okresie międzywojennym krążowniki ciężkie Duquesne (1927), Suffren (1930), Colbert (1931), Foch (1931), Dupleix (1932) i Algérie (1934), krążowniki lekkie Duguay-Trouin (1926), Primauguet (1926) i La Galissonniere (1936), szybkie pancerniki Dunkerque (1937) i Richelieu (1940), a później lotniskowiec Clemenceau (1961), śmigłowcowiec Jeanne d’Arc (1964), szereg niszczycieli, a w końcu lotniskowiec o napędzie atomowym Charles de Gaulle, zwodowany w 1994 r.

Owa „luka czasowa” w dziejach budownictwa okrętowego wynikała m.in. z tego, że podczas II wojny światowej, Brest przekształcony przez Niemców w ważną bazę okrętów podwodnych (w zachodniej części portu zbudowano wielki bunkier dla U-Bootów, składający się z 10 krytych suchych doków i 5 krytych basenów), a potem w „twierdzę” został niemal doszczętnie zniszczony. Szczególnie dotkliwe straty miasto poniosło w trakcie 39-dniowych walk uwieńczonych kapitulacją niemieckiej załogi przed Amerykanami 19 września 1944 r.

Obecnie Brest odgrywa dwojaką rolę. Dla sił nawodnych jest on bazą tyłową, zapleczem remontowo-modernizacyjnym i eksperymantalno-badawczym. Wynika to z globalnej ewolucji architektury bezpieczeństwa zachodzącej po zakończeniu zimnej wojny. Dla Marine Nationale zasadniczym teatrem działań przestał być Atlantyk, a stało się nim Morze Śródziemne – naturalna bariera oddzielająca narodowe terytorium od endemicznie niestabilnego Bliskiego Wschodu i Maghrebu. Główną bazą operacyjną jest zatem Tulon, gdzie stacjonują liczące ponad 100 okrętów siły operacyjne (Force d’action navale) obejmujące m.in. grupę lotniskowcową, atomowe wielozadaniowe okręty podwodne, zespoły eskortowe i desantowe. Oprócz tego leżąca w obrębie „wielkiej redy Brestu” niegdysiejsza wyspa Île Longue to „matecznik” francuskich boomerów.

Nadmienić można, że baza Brest leży na obu brzegach krótkiej, bo tylko 16-kilometrowej, ale w tym miejscu dość szerokiej rzeki Penfeld, która płynie doliną o stosunkowo stromych brzegach. Miasto by móc normalnie funkcjonować spięło jej brzegi mostami, w tym jednym o podnoszonej części centralnej. Mostami pontonowymi połączone są również obie części bazy.

Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 4/2013