Messerschmitt Bf 110 w Bitwie o Wielką Brytanię
Szymon Tetera
Messerschmitt Bf 110
w Bitwie o Wielką Brytanię
Starcia powietrzne stoczone w okresie Bitwy o Wielką Brytanię wykazały, że Luftwaffe nie była przygotowana do podjęcia skutecznej strategicznej ofensywy bombowej przeciwko Wyspom Brytyjskim. Szczególnie złą sławą okryły się ciężkie samoloty myśliwskie Messerschmitt Bf 110, których jednostki poniosły wyjątkowo wysokie straty. Jak to się stało, że samolot uważany przez dowództwo Luftwaffe za wyjątkowo groźną broń, nie spełnił pokładanych w nim oczekiwań?

Zgodnie z doktryną Luftwaffe, pozostający w wyposażeniu pułków niszczycielskich (niem. Zerstörergeschwader) dwusilnikowy ciężki myśliwiec (tzw. Zerstörer – niszczyciel) Messerschmitt Bf 110 był przeznaczony przede wszystkim do zwalczania nieprzyjacielskiego lotnictwa w głębi terytorium przeciwnika. Głównym zadaniem wykonywanym przez jednostki wyposażone w Bf 110 było zatem prowadzenie wymiatania i eskorta samolotów bombowych, a po wywalczeniu przewagi w powietrzu, ataki na obiekty naziemne. W chwili wybuchu drugiej wojny światowej, Luftwaffe dysponowała jedynie trzema Gruppen (dywizjonami) – I/ZG 1, I/ZG 76 i I(Z)/LG 1. Wszystkie te jednostki zostały użyte nad Polską, a efekty ich działania dowództwo Luftwaffe oceniło wysoko, straty własne zaś były niewielkie i wyniosły zaledwie 12 maszyn. W okresie kwiecień–czerwiec 1940 r. I/ZG 76 brała udział w walkach nad Norwegią, gdzie stracono 25 maszyn. Po zakończeniu starć nad Norwegią I/ZG 76 pozostała na terenie tego kraju nie biorąc udziału w działaniach na zachodzie. W kampanii francuskiej Luftwaffe zaangażowała dziewięć dywizjonów Bf 110. W ramach Luftflotte 2 walczyły I i II/ZG 1 oraz Stab, I i III/ZG 26, w składzie zaś Luftflotte 3: Stab i I/ZG 2, II/ZG 26, I/ZG 52, Stab i II/ZG 76, a także V(Z)/LG 1 (dawny I(Z)/LG 1). Pomimo intensywnych walk straty poniesione przez te jednostki nie były wielkie i zamknęły się liczbą 78 bezpowrotnie utraconych maszyn. W zamian odniesiono sporo sukcesów w walkach powietrznych, na przykład II/ZG 76 odnotował 91 zwycięstw powietrznych, a III/ZG 26 79. Co ciekawe Bf 110 uzyskały też szereg sukcesów w walkach z myśliwcami RAF. Przykładowo piloci II/ZG 76 wieczorem 23 maja strącili kosztem uszkodzenia jednej własnej maszyny trzy (kolejny lądował przymusowo w Anglii) Spitfire’y z osłaniającego ewakuację wojska spod Dunkierki 92. Sqn. Dwa dni później przy wsparciu Bf 109 z I/JG 76, której piloci odnotowali dwa zestrzelenia, piloci II/ZG 76 meldowali strącenie czterech Spitfire’ów. Faktycznie zaangażowany w to starcie 54. Sqn stracił trzy Spitfire’y, a kolejny został poważnie uszkodzony. Z kolei strona niemiecka utraciła po jednym samolocie obu typów. Zwycięska kampania francuska wydawała się więc potwierdzać znaczenie Bf 110 oraz prawidłowość przyjętych dla samolotu założeń użycia operacyjnego. Po zakończeniu kampanii przeciwko Francji jednostki niszczycielskie Luftwaffe przeszły reorganizację. W mającej stanowić prawe skrzydło ofensywy Luftwaffe na Wielką Brytanię Luftflotte 2 został rozwiązany pułk ZG 1 – jego I Gruppe została przeorganizowana w jednostkę nocnego lotnictwa myśliwskiego i oznaczona I/NJG1, natomiast II Gruppe została podporządkowana ZG 76 jako III Gruppe. Z kolei w stanowiącej lewe skrzydło uderzenia Luftflotte 3, Gruppe I/ZG 52 została przemianowana na II/ZG 2. Nową jednostką była natomiast Erprobungsgruppe 210 (Dywizjon Doświadczalny 210). Jednostka ta została utworzona 1 lipca i przydzielona do Luftflotte 2. Numer „210” zdradzał cel powołania jednostki, w fazie prób znajdował się bowiem samolot niszczycielski nowego pokolenia (tzw. Kampfzerstörer), w postaci Messerschmitta Me 210. Obok zadań ciężkiego myśliwca maszyna ta miała być także dostosowana do ataków na obiekty naziemne za pomocą bomb. Erpr.Gr.210 miała dla tych maszyn wypracować taktykę i przeszkolić kadry. Dwie wchodzące w jej skład Staffel latały na Bf 110 – 1./Erpr.Gr.210 powstała na bazie nieprzygotowanych do lotów nocnych pilotów 1./ZG 1, natomiast 2./Erpr.Gr.210 na bazie 3./St.G.77. Wartą odnotowania ciekawostką jest przydzielenie do jednostki kilku wcześniej testowanych w I/ZG 1 Bf 110C-6, specjalnej odmiany samolotu, przystosowanej do zwalczania obiektów naziemnych i morskich poprzez zastąpienie dwóch zainstalowanych w kadłubie działek kal. 20 mm pojedynczym działkiem MK 101 kal. 30 mm, które zostało umieszczone w podkadłubowej wannie. Obok Bf 110 jednostka dysponowała także jednosilnikowymi Bf 109, w które była wyposażona 3./Erpr. Gr.210 utworzona z 4./TrGr.186. Oba typy myśliwców zostały przystosowane do przenoszenia bomb.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo Numer Specjalny 12