Bój o „Chińską Farmę”. Noc z 15 na 16 października 1973 roku (cz. 1)
Łukasz Przybyło
Sytuacja strategiczna
Syryjska ofensywa na Wzgórzach Golan zakończyła się, mimo bardzo dużej przewagi atakujących, klęską. Armia Izraela była w stanie znacznie szybciej, niż zakładali Syryjczycy, zmobilizować rezerwy i przejść do kontrnatarcia. Na poziomie taktycznym żołnierze izraelscy walczyli radykalnie lepiej niż żołnierze syryjscy, zadając im bardzo wysokie straty. Po dwóch dniach ofensywy CaHaL rozpoczął, w dniu 12 października, ostrzeliwanie Damaszku z artylerii dalekonośnej. Ostrzał artyleryjski wzmocnił presję Izraelczyków na rząd syryjski wywieraną do tej pory przez lotnictwo, które przeprowadzało naloty strategiczne na kluczowe instalacje infrastrukturalne (porty, rafinerie, mosty), jak i na centra łączności, administracji i dowodzenia. Chociaż do Syrii zaczęły docierać irackie jednostki pancerne i Izraelczycy przeszli do obrony to rząd syryjski, a zwłaszcza prezydent Hafiz al-Asad, bardzo mocno naciskali prezydenta Egiptu Anwara as-Sadata na wznowienie działań ofensywnych na Synaju aby ulżyć, znajdującej się w bardzo trudnej sytuacji, armii syryjskiej.
Kluczowa decyzja strategiczna Izraela – atak na Syrię
Podczas bardzo trudnej sytuacji na Golanie na początku wojny Jom Kippur naczelne dowództwo CaHaLu zdecydowało o użyciu swojej rezerwy strategicznej, tj. 146. DPanc (rez.) pod dowództwem gen. mjr. Mosze „Mussy” Peleda z Dowództwa Centralnego i przerzuceniu jej na północ. Co prawda ogołociło to całkowicie granicę z Jordanią, ale ryzyko było skalkulowane.
W dniach 9–10 października w Sztabie Generalnym i rządzie Izraela, po zwycięstwie nad armią syryjską i wypchnięciu jej ze Wzgórz Golan, dyskutowano na temat dalszych kroków przeciwko Syrii. Alternatywa była następująca:
- CaHaL przechodzi do obrony na przedwojennej granicy w sile dwóch dywizji pancernych, trzecia dywizja pancerna (ewentualnie dodatkowe jednostki) zostałaby przerzucona na Synaj zwiększając siły izraelskie w przewidywanej ofensywie przeciwko siłom egipskim,
lub - Trzy dywizje pancerne przechodzą do ofensywy i wchodzą do Syrii zmuszając ją do prośby o zawieszenie broni, co spowodowałoby „zamknięcie” frontu północnego i w dalszej perspektywie możliwość przerzucenia dodatkowych sił na Synaj. Nie bez znaczenia była chęć kierownictwa polityczno-wojskowego Izraela, aby „ukarać” Syrię możliwie jak najdotkliwiej.
W końcu wybrano opcję nr 2. Oznaczało to, że w najbliższym czasie front synajski nie otrzyma posiłków i musi sobie radzić tymi siłami, które posiada. Taka sytuacja utrwaliła się ze względu m.in. na interwencję iracką na froncie syryjskim i niechęć rządu syryjskiego do jakichkolwiek rozmów rozejmowych.
Decyzja szefa sztabu CaHaLu o ofensywie na Syrię doprowadziła do pogwałcenia zasady koncentracji wysiłku, cały czas za kluczowego przeciwnika Izraela uznawano przecież Egipt, a na obu frontach znajdowały się po trzy dywizje pancerne. Nie wykorzystano też możliwości manewru siłami z położenia środkowego, co spowodowało, że Izraelczycy toczyli dwie oddzielne wojny – jedną na północy, drugą na południu – pozostające ze sobą w słabym związku.
Pewnym usprawiedliwieniem może być fakt, iż 10 października amerykański prezydent Richard Nixon otrzymał z Kremla, poprzez „gorącą linię”, informację o konieczności wprowadzenia zawieszenia broni na Bliskim Wschodzie. Wynikała ona ze złego położenia wojsk syryjskich na Golanie. Informacja o inicjatywie sowieckiej szybko dotarła do rządu Izraela. Działał on od tej pory w przeświadczeniu, że Rada Bezpieczeństwa w ciągu najbliższych 48 godzin może wprowadzić zawieszenie broni. Stąd m.in. wzięła się decyzja o jak najszybszym rozpoczęciu ofensywy przeciwko Syrii, a szef Sztabu Generalnego, gen. por. Dawid „Dado” Elazar, minister obrony Mosze Dajan i premier Golda Meir zaczęli się zastanawiać nad kolejną wojną przeciwko Egiptowi, jeśli przerwanie ognia nastąpi w ciągu kilku następnych dni.
Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 1/2019