Bolid szkolenia lotniczego - Pilatus PC-21
Leszek A. Wieliczko
Założona w 1939 roku w szwajcarskim Stans firma Pilatus Aircraft Ltd. (oryginalnie Pilatus Flugzeugwerke AG) to znany w świecie producent turbośmigłowych samolotów szkolno-treningowych. Najnowszym przedstawicielem tej kategorii jest skonstruowany na przełomie wieków PC-21. Wraz z rozbudowanym zestawem naziemnych pomocy szkoleniowych (w tym symulatorem lotu oraz komputerowym systemem planowania i analizy misji) PC-21 oferuje zupełnie nową jakość w dziedzinie szkolenia pilotów samolotów bojowych.
Jak to się zaczęło
Pierwszy dwumiejscowy samolot szkolno-treningowy firmy Pilatus – P-2 – powstał podczas drugiej wojny światowej. Jego projektowanie rozpoczęło się w 1943 roku, a pierwszy prototyp P-2.01 został oblatany 27 kwietnia 1945 roku. W następnym roku Szwajcarskie Siły Powietrzne (Schweizer Luftwaffe) kupiły pierwszą partię 26 egzemplarzy w wersji P-2.05, a w 1948 roku drugą identyczną liczebnie partię maszyn w wersji uzbrojonej P-2.06. Samoloty napędzane były niemieckimi silnikami tłokowymi Argus As 410A-2 o mocy 465 KM i posłużyły w szwajcarskim lotnictwie aż do 1981 roku.
W 1952 roku rozpoczęto projektowanie nowego samolotu szkolno-treningowego P-3, napędzanego amerykańskim silnikiem tłokowym Lycoming GO-435 o mocy 260 hp. Pierwszy prototyp P-3.01 został oblatany 3 września 1953 roku, a drugi, ulepszony P-3.02 – 13 sierpnia 1954 roku. Dla Szwajcarskich Sił Powietrznych wyprodukowano 12 egzemplarzy P-3.03 w latach 1955–1956 oraz 60 egzemplarzy P-3.05 w latach 1957–1958. P-3 służyły do szkolenia szwajcarskich pilotów również do początku lat 80., a następnie przez kolejną dekadę były wykorzystywane jako maszyny łącznikowe. Dla Szkoły Lotnictwa Komunikacyjnego (Schweizerische Luftverkehrsschule, SLS) linii lotniczych Swissair zbudowano z kolei sześć egzemplarzy P-3.04. W 1963 roku samoloty te zostały odkupione od SLS przez lotnictwo brazylijskiej marynarki wojennej. Były to pierwsze maszyny marki Pilatus sprzedane zagranicznemu użytkownikowi.
Napęd turbośmigłowy zastosowano po raz pierwszy w połowie lat 60. 7 kwietnia 1966 roku został oblatany zmodyfikowany prototyp P-3.01 – oznaczony P.3-06 lub P-3B – napędzany silnikiem turbośmigłowym Pratt & Whitney Canada PT6A-20 o mocy 550 shp. Samolot ten stał się demonstratorem późniejszego PC-7. Dziewięć lat później, 12 maja 1975 roku, został oblatany właściwy prototyp PC-7 Turbo Trainer, czyli przebudowany seryjny egzemplarz P-3.05 z silnikiem turbośmigłowym PT6A-25A o mocy 650 shp. Turbo Trainer szybko znalazł nabywców i dwa lata później rozpoczęła się jego produkcja seryjna. 5 grudnia 1978 roku PC-7 otrzymał certyfikat typu szwajcarskiego Federalnego Urzędu Lotnictwa Cywilnego (Bundesamt für Zivilluftfahrt, BAZL – Federal Office of Civil Aviation, FOCA), a 12 sierpnia 1983 roku certyfikat typu amerykańskiego Federalnego Zarządu Lotnictwa (Federal Aviation Administration, FAA). Certyfikaty te umożliwiały zakup i użytkowanie samolotu przez cywilne firmy świadczące usługi szkoleniowe dla sił powietrznych. Seryjne PC-7 różniły się od prototypu konstrukcją zmodyfikowaną według amerykańskich przepisów FAR 23. Samoloty PC-7 zyskały dużą popularność na całym świecie. Wyprodukowano około 450 maszyn dla użytkowników wojskowych i cywilnych z 21 krajów, m.in. Angoli, Austrii, Birmy, Boliwii, Chile, Gwatemali, Holandii, Iraku, Iranu, Malezji, Meksyku, Szwajcarii i Zjednoczonych Emiratów Arabskich.
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 6/2017
