„Bonus” operacji MB.8

Wojciech Holicki

Po tym, jak konieczna okazała się zmiana terminu ataku na bazę włoskiej marynarki wojennej w Tarencie, brytyjska Admiralicja postanowiła, że stanie się on  częścią szeroko zakrojonej, wielocelowej operacji. Gdy 11 listopada 1940 roku lotniskowiec Illustrious i osłaniające go okręty dopływały do pozycji startu samolotów, od sił głównych Floty Śródziemnomorskiej odłączył się zespół tworzony przez trzy krążowniki lekkie i dwa niszczyciele. Dokonał on wypadu na wody cieśniny Otranto, odnosząc tam nieoczekiwanie duży sukces.

Łącząca Adriatyk z Morzem Jońskim cieśnina Otranto, długości 70 i minimalnej szerokości 72 km, miała strategiczne znaczenie od czasów antycznych – wystarczała doba, by statki z Brundisium (Brindisi) docierały do leżącej na przeciwległym brzegu Valony (Wlory), skąd legioniści rzymscy mogli pomaszerować na wschód. Kiedy wiele wieków później doszło do zjednoczenia Italii, rywalizujący z Austro-Węgrami Włosi zbudowali bazę swojej floty w nieodległym Tarencie. Ponieważ ewentualne „zakorkowanie” Adriatyku byłoby dużo łatwiejsze w razie posiadania Valony, jednym z warunków ich włączenia się do I wojny światowej po stronie ententy była zgoda mocarstw na pełną kontrolę nad tym portem i okolicznymi terenami oraz nadanie Albanii statusu włoskiego protektoratu. W 1920 roku, po pięciu latach okupowania jej południowej części, problemy wewnętrzne, zbrojna rebelia i presja ze strony Stanów Zjednoczonych zmusiły Włochów do wycofania się. W ich rękach pozostała jedynie wysepka Sasseno (Sazan), leżąca u wejścia do zatoki, na której wschodnim brzegu znajduje się Valona.

Dojście do władzy Mussoliniego oznaczało ponowienie ekspansji na Bałkanach. Kiedy „miękkie” środki zawiodły, Niemcy dokonali aneksji Czechosłowacji, a panujący od 11 lat król Zogu I odrzucił ultimatum, w którym zażądano, by zgodził się na skolonizowanie jego kraju, 7 kwietnia 1939 roku oddziały armii włoskiej zostały wysadzone we wszystkich portach Albanii. Tylko w Durazzo napotkały silniejszy opór, po trzech dniach miały nad nią pełną kontrolę.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 6/2017