Bruksela szykuje wzmocnienie europejskiego sektora obronnego
Wojciech Pawłuszko
Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen, Wysoka Przedstawiciel Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa Kaja Kallas oraz komisarz ds. przemysłu obronnego i przestrzeni kosmicznej Andrius Kubilius, 19 marca 2025 roku przedstawili zapowiadaną jeszcze na jesieni roku ubiegłego białą księgę w sprawie europejskiej gotowości obronnej 2030 oraz dodatkowo plan ReArm Europe. Po prezentacji 5 marca 2024 roku strategii na rzecz europejskiego przemysłu obronnego, Bruksela kontynuuje wysiłki w celu wspierania krajów członkowskich UE w szybkiej rozbudowie i zwiększeniu konkurencyjności przemysłowego potencjału obronnego, aby wzmocnić zdolności odstraszania krajów UE przed Rosją.
Niepewność co do planów Rosji
Nowe inicjatywy unijne dla przemysłu obronnego zostały zaprezentowane w obliczu trwającej od ponad trzech lat wojny w Ukrainie i niejasnych perspektyw na jej zakończenie po myśli Kijowa. Wzmożone oczekiwania wobec krajów UE co do konieczności zwiększenia wydatków na obronność artykułuje też administracja prezydenta USA Donalda Trumpa, która chce, aby wzięły one większą odpowiedzialność za bezpieczeństwo w Europie. Ponadto pojawiają się głosy, że Rosja szykuje się do wojny z krajami NATO, która miałaby wybuchnąć w ciągu kilku lat. Taką opinię wyraził m.in. w marcu 2025 roku generał Carsten Breuer, inspektor generalny Bundeswehry. Brytyjski minister stanu Dan Jarvis 1 kwietnia 2025 roku uznał oficjalnie Rosję za poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego Wielkiej Brytanii. Tego samego dnia zaczął obowiązywać dekret prezydenta Putina o wiosennym poborze wojskowym, który zakłada wcielenie do armii 160 tys. Rosjan w wieku od 18 do 30 lat, co pokazywać ma ofensywne zamiary Rosji. Wreszcie do zwiększenia konkurencyjności unijnej zbrojeniówki wezwał 9 września 2024 roku w Brukseli były prezes Europejskiego Banku Centralnego i były premier Włoch, Mario Draghi, który zaprezentował wówczas, liczący ponad 400 stron, raport dotyczący strategii na rzecz zwiększenia konkurencyjności unijnej gospodarki (szerzej „Nowa Technika Wojskowa” nr 10/2024).
UE potrzebuje ogromnego wzrostu wydatków zbrojeniowych
Biała księga w sprawie europejskiej gotowości obronnej 2030 stanowi ramę dla planu ponownego uzbrojenia UE. Komisja Europejska wskazuje w niej, że aby rozwinąć niezbędne zdolności i gotowość wojskową do wiarygodnego odstraszania możliwej w bliskiej przyszłości agresji zbrojnej i zabezpieczenia przyszłości UE, potrzebny jest ogromny wzrost europejskich wydatków na obronę. Jeszcze nieco ponad dekadę temu taka deklaracja w oficjalnym unijnym dokumencie byłaby absolutnie nie do pomyślenia, co wskazuje na przełomową, wymuszoną przez Rosję zmianę priorytetów w Brukseli. Efektywne wydatkowanie nowych środków wymaga jednak bliskiej współpracy i koordynacji działań pomiędzy państwami członkowskimi UE. Warto wskazać, że potrzebne jest do tego współdziałanie kompetentnych i doświadczonych, otwartych na niesztampowe rozwiązania organizacyjne, kadr urzędniczych w aparatach administracyjnych krajów UE. Komisja podkreśla, że najpóźniej do 2030 roku UE potrzebuje mocniejszej i bardziej odpornej przemysłowej bazy obronnej oraz ekosystemu innowacji technologicznych dla przemysłu zbrojeniowego, by nadążać za zmianami na współczesnym polu walki. Potrzebne są też sprawniejsze procedury zakupowe sprzętu wojskowego, które w Polsce ma obowiązek monitorować departament polityki zbrojeniowej MON.
Według Komisji Europejskiej, Rosja w 2024 roku przeznaczyła 40% swojego budżetu na zbrojenia, co odpowiada 9% jej PKB i stanowi wyzwanie dla Unii. Państwa członkowskie UE wydały w 2024 roku łącznie 326 mld euro na obronność. Podkreśla, że Rosja pozostanie fundamentalnym zagrożeniem dla europejskiego bezpieczeństwa w przewidywalnej przyszłości. Komisja zwraca też uwagę na rosnące wydatki zbrojeniowe Chin i ich wzmocnione zdolności wojskowe, co destabilizuje sytuację w rejonie Indo-Pacyfiku. Na Bliskim Wschodzie czynnikiem destabilizującym jest z kolei Iran. Kolejnym wyzwaniem jest globalny wyścig technologiczny w obszarze m.in. uczenia maszynowego, robotyki czy technologii hipersonicznych oraz dostęp do rzadkich surowców mineralnych. Komisja uważa, że pobudzenie innowacji w tych obszarach jest niezbędne.
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 4/2025