Brygada Pościgowa w obronie Warszawy

Mirosław Wawrzyński

Przygotowania do obrony powietrznej stolicy podjęto w 1937 roku. Wiązały się one z powołaniem przez Prezydenta RP Ignacego Mościckiego Inspektoratu Obrony Powietrznej Państwa 4 lipca 1936 roku, o dość ograniczonych kompetencjach. Na jego czele najpierw stał gen. dyw. Gustaw Orlicz-Dreszer, a po jego tragicznej śmierci 17 lipca 1936 roku – w wypadku lotniczym na RWD-9 nad Bałtykiem – mianowano gen. bryg. dr. Józefa Zająca. Podlegał on bezpośrednio Generalnemu Inspektorowi Sił Zbrojnych – marszałkowi Rydzowi-Śmigłemu. Zając rozpoczął w sierpniu 1936 roku prace koncepcyjne nad organizacją obrony powietrznej państwa, a sprawa ta leżała odłogiem od lat. W ramach studiów Inspektorat wysłał do Hiszpanii płk. Kędziora, aby zebrał na miejscu dane o użyciu lotnictwa przez nacjonalistów. Analizowano zagraniczne instrukcje i regulaminy. W oparciu o tę wiedzę obronę kraju podzielono na bierną i czynną. Pierwsza polegała na przygotowaniu i zabezpieczeniu indywidualne cywilów, domów, instytucji przed atakami powietrznymi czy gazowymi z bardzo znaczącym wkładem uczestnictwa masowej Ligi Obronny Powietrznej i Przeciwgazowej czy Polskiego Czerwonego Krzyża i Związku Harcerstwa Polskiego. Obrona czynna skupiała się na zwalczeniu lotnictwa wroga za pomocą artylerii przeciwlotniczej, reflektorów, balonów zaporowych i myśliwców.

Jednym z elementów obrony plot. czynnej była budowa sieci obserwacyjno-meldunkowej, którą podjęto w czerwcu 1936 roku, bazując na „Tymczasowych wytycznych ogólnej organizacji obrony przeciwlotniczej”. W kwietniu 1937 roku przy wsparciu szerokiego gremium pracowników aparatu wojska, naukowców i przedstawicieli administracji cywilnej państwa wypracowano koncepcję obrony przeciwlotniczej państwa. W kraju wyznaczono 17 ważnych do ochrony ośrodków, z punktu widzenia wojskowego i gospodarczego. Kluczowymi były Warszawa oraz zakłady wojskowe w Centralnym Okręgu Przemysłowym. Prowizoryczny system dowodzenia powstał w październiku 1937 roku podczas gry wojennej lotnictwa i obrony plot.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia nr specjalny 4/2017