Brewster F2A Buffalo
Waldemar Pajdosz
Brewster F2A Buffalo
(cz. II)
Do grudnia 1942 r., bezlitosne tempo operacji na froncie sowiecko-fińskim spowodowało wykruszanie się sprzętu. Dziesięć Brewsterów stracono w walkach, a kilka innych spisano na straty wskutek wypadków lotniczych. Spowodowało to reorganizację Lelv 24 jako trzyeskadrowego dywizjonu, tak by każdą eskadrę wyposażyć w osiem maszyn. 11 lutego 1943 r., stacjonująca w Suulajärvi jednostka była dowodzona wciąż przez ppłk. Gustafa Magnussona, 1. eskadrę objął kpt. Jorma Servano, 2. eskadrę por. Iikka Törrönen, 3. eskadrę kpt. Jorma Karhunen.
Po trzech miesiącach niewielkiej aktywności lotnictwa w tym rejonie, 23 lutego, Lelv 24 wziął udział w pierwszej większej bitwie powietrznej. Sześć Brewsterów z 3. eskadry prowadzonej przez kpt. Jormę Karhunena zaatakowało cztery bombowce Pe-2 i ich eskortę złożoną z 12 myśliwców I-16 z 4. GIAP. Sowieci uniemożliwili Finom przedarcie się do bombowców, ale stracili sześć I-16. Dwa padły łupem chor. Eiro Kinnunena. 10 marca, Lelv 24 wziął udział w kolejnej akcji, kiedy sześć myśliwców z 2. eskadry przechwyciło siedem Pe-2 eskortowanych przez dziesięć ŁaGG-3, mylnie zidentyfikowanych przez Finów jako MiG-3, gdy te nadleciały nad Kotka. Walkę stoczono w rejonie Haapasari. Atak prowadził por. Törrönen. Kiedy samoloty sowieckie przerwały misję i zawróciły do bazy, Finowie rzucili się za nimi w pościg nad Zatoką Fińską aż do Oranienbaumu. W trakcie pościgu zestrzelili jednego Pe-2 i sześć ŁaGG-3. W kwietniu aktywność Sowietów w powietrzu wzrosła, ponieważ otrzymali nowoczesne myśliwce i udoskonalili taktykę. Ponadto z nowo wybudowanego lotniska w Seiskari mogły operować Pe-2 i myśliwce. Bombowce otrzymały bezpośrednią osłonę, zwykle prowadzoną przez zwrotne I-153, Jak-1 i ŁaGG-3 lecące na różnych wysokościach, z szeroką taktyczną osłoną prowadzoną przez nowsze Ła-5, Jak-1 i Jak-7 w osobnych formacjach aż do wysokości 6000 m. W końcu myśliwce operujące z Krasnej Gorki i Kronsztadu również latały aż do Seivästö, wiążąc w walkach Brewstery z dala od bombowców. 14 kwietnia Lelv 24 wziął udział w szeregu zażartych bitew powietrznych, kiedy por. Hans Wind poprowadził 1. eskadrę Brewsterów nad wschodnią częścią Zatoki Fińskiej i stoczył bój z 30 ŁaGG-3 (mylnie zidentyfikowanymi jako Spitfire) i Ła 5, gdy te eskortowały bombowce lecące z zachodu. Fińscy piloci zestrzelili pięć sowieckich myśliwców. Dwa z nich Ła-5 i ŁaGG-3 padły ofiarą por. Kima Lindberga, dając mu status asa. Cztery dni później nad Zatoką Fińską doszło do starcia na dużą skalę, kiedy por. Aulis Lumme poprowadził sześć Brewsterów z 2./Lelv 24 o godzinie 17:00, a pięć minut później poderwano w powietrze w trybie alarmowym siedem dalszych z 1. eskadry, pod dowództwem por. Joela Savonena, w celu przechwycenia w pobliżu Kronsztadu ośmiu Ił-2 z 4. GShAP (gwardyjskiego pułku lotnictwa szturmowego) i około 50 myśliwców eskorty ŁaGG-3, Jak-1 i Ła-5 z 3. i 4. GIAP (gwardyjskiego pułku myśliwskiego). W bitwie, która trwała godzinę, Finowie zestrzelili dwa szturmowce i nie mniej niż osiemnaście myśliwców bez start własnych. Było to świetne zwycięstwo Lelv 24. Wszystkie trzy esakdry Lelv 24 wzięły udział w bitwie 21 kwietnia, kiedy jednostka starła się z 35 myśliwcami ŁaGG-3, Jak-1 i Ła-5 Lotnictwa Floty Bałtyckiej, gdy te eskortowały szturmowce Ił-2 pomiędzy Seiskari i Kronsztadem. O godzinie 8:00 kapitanowie Joppe Karhunen i Ikka Törrönen poprowadzili każdy po sześć maszyn na przechwycenie wrogiej formacji i wkrótce po rozpoczęciu bitwy, kpt. Jorma Sarvanto ruszył na pomoc kolegom z pięcioma dalszymi Brewsterami. Ła-5 z 4. GIAP zestrzeliły dwa Brewstery pilotowane przez sierż. sztab. Tauno Heinonena i chor. Ero Kinnunena – asa z 22,5 zestrzeleniami na koncie. Obaj zginęli. Ze swej strony Finowe zgłosili 19 zwycięstw. 2 maja Lotnictwo Floty Bałtyckiej wysłało garstkę Ił-2 eskortowanych przez ponad 20 myśliwców, aby zaatakowały stanowiska fińskich wojsk w mieście Kotka i starły się z 18 Brewsterami na południe od celu. W długiej godzinnej bitwie, która rozgorzała nad Zatoką Fińską, 2./Lelv 24 zestrzeliła cztery straŁaGG- 3, ale straciła asa z 11,5 zestrzeleniami na koncie i dowódcę eskadry kpt. Iikkę Törrönena, który zginął – jego BW-380 padł ofiarą ŁaGG-3 z 10. GIAP. Dwa sowieckie myśliwce zaliczono ppor. Olavi Puro. Dwa dni później, 12 Brewsterów zaatakowało pięć Ił-2 i ich bliską eskortę złożoną z 10 I-153. Górną osłonę zapewniało 12 ŁaGG-3. Finowie przechwycili wrogą formację w pobliżu Seiskari i zestrzelili dziewięć sowieckich maszyn. Zginął sierż. Jouko Lilja, zestrzelony przez ŁaGG-3 z 3. GIAP. Podczas tej walki, por. Hans Wind zgłosił nie mniej niż cztery zestrzelenia – jednego I-153 i trzy szturmowce Ił-2.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 12/2010