Chińskie programy kosmiczne

Marcin Łuczak

24 kwietnia 1970 r., trzynaście lat po locie pierwszej w historii sondy kosmicznej – rosyjskiego Sputnika 1 – Chiny wystrzeliły swojego pierwszego sztucznego satelitę Ziemi o nazwie Dong Fang Hong 1, dołączając jako piąte państwo, po ZSRR, USA, Francji i Japonii, do grona potęg kosmicznych, co stało się w nieco ponad 2 miesiące od lotu pierwszej sondy japońskiej. Do dnia dzisiejszego Państwo Środka wystrzeliło ponad 200 satelitów: telekomunikacyjnych, obserwacyjnych, pomiarowych, nawigacyjnych (w tym satelity systemu Beidou – odpowiednika amerykańskiego GPS), naukowych i komercyjnych. Od 1993 r. chińskim programem kosmicznym zarządza CNSA – Chińska Narodowa Agencja Kosmiczna (China National Space Administration) – z siedzibą w Pekinie. Konstrukcją, rozwojem i budową statków kosmicznych, rakiet i infrastruktury naziemnej zajmuje się państwowa korporacja CASC – China Aerospace Science and Technology Corporation.

Współpraca międzynarodowa

Pierwszą międzynarodową misją kosmiczną z udziałem Chin było wystrzelenie z kosmodromu Jiuquan szwedzkiego satelity Freja za pomocą rakiety CZ-2C w październiku 1992 r. Wcześniej, od roku 1985, Chiny uruchomiły program komercyjnego wysyłania w kosmos satelitów budowanych w krajach Azji i Europy. USA natomiast ogłosiło w 2000 r. embargo na transfer technologii kosmicznych do Chin. Pierwszą wspólną misją Chińskiej Narodowej Agencji Kosmicznej i Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) był projekt Double Star, składający się z 2 satelitów Tan Ce (pol.: badacz) 1 i 2, krążących na prostopadłych do siebie orbitach wokół Ziemi. Starty nastąpiły w latach 2003 i 2004. Wraz z wystrzelonymi przez ESA w tym samym czasie czterema satelitami Cluster, które miały na pokładzie identyczny zestaw instrumentów naukowych, utworzyły one sieć służącą badaniom ziemskiej magnetosfery i zbudowaniu jej trójwymiarowego modelu. 19 sierpnia 2014 r. z kosmodromu Taiyuan chińska rakieta CZ-4B wyniosła na orbitę drugiego polskiego satelitę Heweliusz (właściwie, licząc z satelitą studenckim PW-Sat, był to trzeci polski satelita), będącego wraz z wysłanym z Bajkonuru satelitą Lem częścią konstelacji 6 nanosatelitów BRITE skonstruowanych przez konsorcjum polsko-kanadyjsko-austriackie (po 2 sondy z każdego z tych krajów). Do startu tego doszło w wyniku zawarcia umowy pomiędzy polskim oddziałem korporacji BRITE a chińską korporacją państwową CASC.

Kontrowersyjne misje badawczo-wojskowe

Niektóre z wystrzeliwanych przez Chiny satelitów, np. Jianbing-3 1 (start 1 września 2000 r.) są przez władze chińskie anonsowane jako satelity cywilne (w tym przypadku do celów telemetrycznych), lecz przez źródła zachodnie, głównie z USA, są uważane za wojskowe pojazdy wywiadowcze, służące obserwacji rozmieszczenia i ruchów wojsk amerykańskich i tajwańskich z rozdzielczością poniżej 2 m na piksel. Praktyka taka była w przeszłości stosowana m.in. przez ZSRR. Oficjalnie jednak Chiny zaprzeczają tym interpretacjom. Wystrzelona 31 marca 2014 r. sonda Shijian 11-06 to wojskowy satelita rozpoznawczy, opracowany przez China Spacesat Co. Ltd., prawdopodobnie tworzący wraz z innymi satelitami tej serii chińską sieć wczesnego ostrzegania przed pociskami balistycznymi (szczegóły misji są utajnione).

Badania księżyca

Chiński program badań księżyca został ogłoszony w 2003 r. Nazwano go Chang’e od imienia chińskiej mitycznej bogini księżyca. Zakłada wystrzelenie 2 orbiterów (CE-1 i CE-2), 2 lądowników z łazikami (CE-3 i CE-4) oraz 2 lądowników z kapsułami powrotnymi dostarczającymi księżycowy grunt na Ziemię (CE-5 i CE-6). Do chwili obecnej zrealizowano loty obu orbiterów i jednego lądownika z łazikiem (CE 1-3) oraz testowy lot kapsuły powrotnej CE-5. Pozostałe starty są planowane na lata 2018-2020.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 7/2016