Ciężki ciągnik półgąsienicowy PZInż. 202

Jędrzej Korbal

Konstrukcje takich potentatów motoryzacyjnych, jak francuski Hotchkiss, Laffly czy Latil nie były jedynym obiektem zainteresowań polskich wojskowych i inżynierów skupionych wokół państwowego przemysłu zbrojeniowego. Z wyjątkiem projektów jeszcze innego francuskiego producenta, czyli spółki Somua, nad Sekwaną odchodzono od konstrukcji samochodów i ciągników półgąsienicowych, stawiając raczej na terenowe wozy kołowe z napędem na wszystkie osie. Inną drogę obrał działający na rzecz Wehrmachtu przemysł niemiecki, który cały swój potencjał projektowy skupił na rodzinie półgąsienicowych ciągników i transporterów o szerokim zastosowaniu. Polska, pomimo wyraźnych niedostatków budżetowych i technicznych, ambitnie starała się dorównać europejskim potentatom, podejmując pracę w dwóch równolegle rozwijanych obszarach. Ich odzwierciedleniem były kołowe maszyny oznaczone numerami 303, 343 i 342 oraz projekty półgąsienicowe – dość dobrze dziś już opisany w literaturze model PZInż. 222 oraz większy, ciężki ciągnik, znany jako PZInż. 202.

Prace nad ciężkim ciągnikiem półgąsienicowym ruszyły pod koniec 1937 lub zaraz na początku 1938 roku. Głównym konstruktorem był inż. Edward Habich i Tadeusz Stecki, obaj byli pracownikami Biura Studiów Państwowych Zakładów Inżynierii (PZInż.). mieszczących się w Warszawie, przy ulicy Terespolskiej. Państwowe zakłady wykonały jeden modelowy egzemplarz tego sprzętu, a nie jak podawali przez szereg lat niektórzy autorzy partię pięciu maszyn. Tego typu założenie wynikało być może z treści przedłożonego na obrady KSUS zestawienia, pt. „Terminarz wykonania sprzętu motorowego przez PZInż.”. Według dokumentu modelowy egzemplarz ciągnika półgąsienicowego 4–5 ton typ 202 miał być gotowy 1 marca 1938 roku. Cztery miesiące później powstać powinien komplet rysunków, na podstawie których, możliwe miało być rozpoczęcie produkcji seryjnej (próbnej), której partia trafić mogła do prób, według optymistycznych ocen planistów PZInż., z początkiem czerwca 1939 roku. Na tym etapie rozróżniano jednak dwa typy pojazdów półgąsienicowych – ciągnik i samochód o tych samych parametrach. Łącznie, po zatwierdzeniu prototypu, w ramach serii pilotażowej miało powstać około 15 maszyn obu wersji.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 1/2020