Co dalej z Tu-204 i Tu-214?

Piotr Butowski

Tupolew Tu-204 jest od lat jedyną rosyjską ofertą średniego samolotu komunikacyjnego dla 210 pasażerów (w wersji Tu-204-300 z krótkim kadłubem – 164). Pierwszy Tu-204 wystartował jeszcze w 1989 roku. Minęło sporo ponad dwadzieścia lat, a zakład Awiastar-SP w Uljanowsku wyprodukował tylko 52 samoloty Tu-204, natomiast zakład KAPO w Kazaniu – jeszcze 22 samoloty w nieco cięższej wersji Tu-214. Co więcej, z tych 74 zbudowanych samolotów obecnie lata tylko 46 (29 Tu-204 i 17 Tu-214).

Z prostego wyliczenia widać, że średnie tempo produkcji to nieco ponad trzy samoloty rocznie w obu zakładach razem. W 2011 roku zakład w Kazaniu zrobił trzy samoloty, a zakład w Uljanowsku – dwa. Plan na 2012 rok jest dokładnie taki sam: trzy plus dwa.

Produkcja Tu-204 i Tu-214 przynosi producentom straty. Na przykład, kontrakty na sześć samolotów Tu-214 dla Specjalnego Oddziału Lotniczego „Rossija” (SLO – Specjalnyj Liotnyj Otriad), obsługującego najwyższe władze Rosji, zostały podpisane w latach 2006-2007 ze stałą ceną, a koszty wytwarzania wzrosły od tego czasu znacząco. Według danych zakładu KAPO w Kazaniu, samolot Tu-214SUS Nr 64524 przekazany SLO „Rossija” na początku kwietnia 2012 roku kosztował w produkcji 2,15 mld rubli, a jego cena według kontraktu wynosi tylko 1,52 mld rubli. Podobnie, za samolot Tu-214 Salon Nr 64521 (jeszcze niedokończony) producent dostanie 1,13 mld przy kosztach własnych 1,34 mld.

Zamówienia prezydenckie
Niemniej, jednak właśnie zamówienia wersji specjalnych Tu-214 utrzymują ten projekt na powierzchni. Ruszyły one w listopadzie 2005 roku, kiedy administracja Prezydenta Rosji zamówiła dla SLO „Rossija” dwa samoloty retranslatory Tu-214SR oraz dwa samoloty z kabiną do przewozu ważnych osobistości Tu-214PU. Dwa lata później podpisano zamówienie na kolejne dwa samoloty w wersji Tu-214SUS. Miały być one dostarczone w latach 2006-2009, ale terminy nie zostały dotrzymane. Pierwszy z tej szóstki, Tu-214SR z rejestracją RA-64515 został oblatany w Kazaniu 27 kwietnia 2008 roku; ostatni Tu-214SUS RA-64524 – 30 grudnia 2011 roku.

Tu-214PU (Punkt Uprawlenija) latają prezydent i premier Rosji i w związku z tym samolot ma komfortowo urządzoną kabinę pasażerską oraz urządzenia łączności zapewniające nieprzerwany kontakt ze strategicznymi siłami jądrowymi. Podział funkcji pomiędzy wersjami SR (Samoljot Retranslator) i SUS (Samoljotnyj Uzieł Swiazi) nie jest jasny. Specjalne wersje Tu-214 charakteryzują się podłużną owiewką kryjącą anteny łączności satelitarnej na grzbiecie kadłuba oraz niewielkimi antenami rozrzuconymi po kadłubie. Aparatura łączności została opracowana przez NPP Poliot w Niżnym Nowgorodzie. Firma ta buduje aparaturę łączności dla wszystkich rosyjskich samolotów wojskowych, w tym kompleksy dla strategicznych stanowisk dowodzenia Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej Ił-80, stanowisk szczebla operacyjnego Ił-22, śmigłowcowych stanowisk dowodzenia szczebla taktycznego Mi-19 i innych. Dodatkowo, samoloty mają wydłużony zasięg 8500 km w wersji Tu-214PU i 11 000 km w wersji Tu-214SR.

Z powodu Tu-214PU w lutym 2011 roku zmieniło się kierownictwo Połączonej Korporacji Lotniczej (OAK). Nieco wcześniej, samolotem RA-64517 leciał ówczesny prezydent Dmitrij Miedwiediew i samolot bardzo mu się nie spodobał. Po pierwsze – z powodu hałasu w kabinie pasażerskiej i po drugie – z powodu braku dostępu do internetu podczas lotu oraz braku gniazdka do ładowania tabletu. Po tym wydarzeniu Aleksiej Fiodorow „na własną prośbę” odszedł ze stanowiska szefa OAK. Obecnie izolacja akustyczna kabiny samolotu jest poprawiana, a na obu samolotach Tu-214PU jest zakładana aparatura dostępu do sieci.

Po pierwszej szóstce nadeszły kolejne zamówienia samolotów specjalnych. W 2011 roku Federalna Służba Bezpieczeństwa zamówiła jeden samolot Tu-214SUS, a administracja Prezydenta – samolot Tu-214 Salon. Pod koniec 2012 roku jest spodziewane zamówienie jeszcze trzech samolotów wersji Tu-214SR dla SLO „Rossija” (faktycznie są one już w produkcji, numery 64526, 64527 i 64528); w negocjacjach jest kontrakt z Federalną Służbą Bezpieczeństwa na jeszcze dwa samoloty Tu-214. W przygotowaniu jest nowa, nieznana jeszcze wersja Tu-214WPU (podobno takie znaczenie nosi jeden z samolotów dla Federalnej Służby Bezpieczeństwa, numer 64523).

W kwietniu 2012 roku w Kazaniu, na jednym ze starszych samolotów Tu-214 RA-64505, który niedawno przeszedł remont i będzie przekazany do SLO „Rossija”, przetestowano optoelektroniczny system zakłócania głowic samonaprowadzających się rakiet przeciwlotniczych Skań (filigran). System obrony przed rakietami przeciwlotniczymi Skań powstał w instytucie NII Ekran w Samarze i jest wariantem systemu L370 Witebsk stosowanego w rosyjskich samolotach i śmigłowcach wojskowych.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 11/2012

Wróć