CTM
Tomasz Grotnik
CTM
– systemy dla obronności
i bezpieczeństwa państwa
Istniejący od ponad 30 lat Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Centrum Techniki Morskiej S.A. z Gdyni jest spółką Skarbu Państwa prowadzącą w sposób ciągły badania naukowe. Ich celem jest opracowywanie i wdrażanie nowoczesnych rozwiązań w obszarze wojskowej techniki morskiej, ze szczególnym uwzględnieniem systemów broni podwodnej, dowodzenia i łączności oraz przeciwdziałania morskim zagrożeniom asymetrycznym.
W początkowym okresie działalności prace CTM koncentrowały się na rozwoju i projektowaniu okrętów oraz ich wyposażenia. Z czasem działalność rozwojowa i wdrożeniowa ośrodka ewoluowała w kierunku okrętowych i brzegowych systemów wspomagania dowodzenia, wymiany informacji oraz systemów broni podwodnej. Wraz z pojawieniem się nowych zagrożeń, charakterystycznych dla początku XXI w., w ośrodku rozpoczęto rozwijanie technologii pozwalających na detekcję, identyfikację i przeciwdziałanie zagrożeniom terrorystycznym od strony morza. Rozszerzono także ofertę proponując określone rozwiązania nie tylko siłom zbrojnym, ale także innym instytucjom odpowiedzialnym za bezpieczeństwo morskie. Działalność ośrodka koncentruje się na dwóch kierunkach – dostarczaniu użytkownikom konkretnych rozwiązań i realizacji wyprzedzających prac badawczych i rozwojowych.
Dominującą formą badań są projekty rozwojowe dofinansowywane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Istotne znaczenie mają również prace realizowane w ramach działalności statutowej – badania wyprzedzające późniejsze projekty. Pozwoliły one pogłębić i poszerzyć kompetencje, zgromadzić wiedzę i doświadczenie, które następnie wykorzystywano przy definiowaniu zagadnień badawczych dla przyszłych programów strategicznych. Dążąc do podniesienia poziomu badań przy jednoczesnym obniżeniu ich kosztów, ośrodek włączył się do programów badawczych Unii Europejskiej i NATO. Co istotne, wpisują się one także w Plan Techniczny Modernizacji Sił Zbrojnych na lata 2009-2022 i Plan Badań Naukowych MNiSW.
CTM oferuje rozwiązania z zakresu łączności, systemów broni podwodnej, okrętowych systemów zarządzania walką, systemów dowodzenia dla sił morskich oraz systemów związanych z bezpieczeństwem na morzu i bezpieczeństwem morskiej infrastruktury krytycznej. Wszystkie one bazują na najnowszych technologiach z dziedziny elektroniki, informatyki i mechaniki. Innowacyjna technologia pozwala na osiąganie miniaturyzacji w ramach tworzenia urządzeń w obszarach precyzyjnego sterowania, obróbki danych i zobrazowania oraz wykorzystania zaawansowanych algorytmów przetwarzania sygnałów. Na uwagę zasługuje również fakt, że na potrzeby wykonania precyzyjnych detali mechanicznych stosowana jest obróbka podzespołów w oparciu o centra obróbcze sterowane numerycznie. Wszystkimi podzespołami elektronicznymi i mechanicznymi steruje oprogramowanie wytwarzane w CTM. Poszczególne technologie implementowane są w docelowych urządzeniach i rozwiązaniach programowych, zaś gotowe komponenty stosowane są w zaawansowanych systemach dostarczanych przez spółkę. W myśl zasady „innowacyjność dla obronności i bezpieczeństwa państwa”, CTM skupiło swoje wysiłki w zasadniczych obszarach, którymi są:
• systemy wymiany informacji, ze szczególnym uwzględnieniem środków łączności radiowej;
• systemy gromadzenia i przetwarzania informacji z zastosowaniem technik fuzji danych i informacji, czego wynikiem jest wspólny obraz sytuacji dedykowany uczestnikom działań antykryzysowych;
• systemy dowodzenia i kierowania uzbrojeniem okrętowym;
• systemy broni podwodnej;
• systemy bezzałogowych platform nawodnych i podwodnych, wspomagających poszukiwanie i zwalczanie min przez okręty oraz platformy niededykowane;
• systemy komunikacji podwodnej do kierowania uzbrojeniem podwodnym i wymiany informacji między systemami na- i podwodnymi;
• systemy detekcji i zwalczania zagrożeń asymetrycznych dla obiektów krytycznej infrastruktury morskiej.
Systemy dowodzenia i kierowania uzbrojeniem
Na współczesnym polu walki priorytetem jest wczesne dysponowanie danymi o przeciwniku i siłach własnych, czyli osiągnięcie przewagi informacyjnej, która może zadecydować o sukcesie działań. Ta potrzeba operacyjna implikuje wzrost znaczenia systemów klasy C4ISR. Wpisując się w tendencje rozwojowe w tym obszarze, ośrodek nadał wysoki priorytet dalszemu rozwojowi systemów dowodzenia dla MW, zarówno brzegowych, jak i okrętowych.
Jednym ze sztandarowych produktów OBR CTM S.A. jest, opracowany i wdrożony od podstaw zautomatyzowany system dowodzenia MW RP Łeba. Występuje on na różnych szczeblach dowodzenia MW, w dwóch poziomach – ŁB-10 (zbieranie informacji) i ŁB-30 (przetwarzanie i uogólnianie). W latach 2005–2008 dokonano jego modernizacji do standardu Łeba-3, w celu uzyskania interoperacyjności z podobnymi systemami NATO i innych rodzajów Sił Zbrojnych RP. Wszystkie nowe projekty CTM opierają się na założeniu, że działania odbywają się w środowisku sieciocentrycznej wymiany danych i dowodzenia. Stąd koncepcja nowych metod i technik integracji informacji oraz doskonalenie istniejących rozwiązań przy zastosowaniu teorii matematycznych w dziedzinie fuzji informacji niepewnych i niepełnych. Implementację tych rozwiązań na potrzeby systemu Łeba już rozpoczęto.
Innym sprawdzonym rozwiązaniem stosowanym na okrętach MW RP jest system kierowania uzbrojeniem broni podwodnej Bełtwa. Jego przeznaczeniem jest wspomaganie procesów podejmowania decyzji o optymalnym wykorzystaniu środków technicznych i uzbrojenia oraz manewrowaniu okrętem obrony przeciwminowej podczas poszukiwania, niszczenia i stawiania min morskich.
Ośrodek oprócz unowocześniania istniejących rozwiązań, proponuje zupełnie nowe, bazujące na zgromadzonych doświadczeniach i dopasowane do planów modernizacji technicznej MW RP. Jednym z nich jest okrętowy system zarządzania walką SCOT. Ta jednolita platforma dla okrętowych systemów dowodzenia i kierowania uzbrojeniem występuje w wariantach: SCOT-W, przeznaczonym dla jednostek bojowych, i SCOT-M, opracowanym dla potrzeb programu niszczyciela min proj. 258 Kormoran II.
Podstawową funkcją systemu SCOT jest integracja podsystemów okrętowych, w tym: zwalczania celów powietrznych, nawodnych i podwodnych, zwalczania zagrożeń asymetrycznych, obserwacji technicznej, systemu łączności oraz zintegrowanego systemu nawigacyjnego w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa pływania, monitorowania aktualnego położenia geograficznego i parametrów ruchu okrętu oraz dystrybucji obrazu sytuacji taktycznej. Integracja podsystemów odbywa się w oparciu o szerokopasmową okrętową sieć wymiany danych. Ponadto system wspomaga działalność bojową załogi okrętu w zakresie efektywnego wykorzystania sensorów i efektorów jednostki, a także planowania misji, wspomagania decyzyjnego oraz monitorowania realizacji zadań. Zakres integracji podsystemów jest określony poprzez zdefiniowanie zbioru urządzeń i elementów systemów okrętowych (uzbrojenia, środków obserwacji technicznej itp.) oraz technologii do organizowania wirtualnych sieci wymiany informacji.
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 09/2013