Czechosłowackie jednostki rzeczne

Wojciech Zawadzki

Stwierdzenie, że od początku istnienia państwa czechosłowackiego nie przywiązywano wagi do spraw rzecznych nie jest do końca prawdziwe. Kiedy w listopadzie 1918 r. tworzono zręby czechosłowackiego ministerstwa spraw wojskowych, w jego strukturach stworzono Kierownictwo Spraw Morskich. Pierwszą jednostką podporządkowaną tej komórce był Batalion Marynarki Wojennej, do którego wcielano służących we flocie Austro-Węgier marynarzy narodowości czeskiej i słowackiej. Dość szybko, bo jeszcze przed końcem roku pierwsze dwie kompanie zostały skierowane na południe Słowacji do walk z rewolucyjnymi siłami węgierskimi. Kolejne dwie kompanie dołączyły wiosną 1919 r. Utworzono też dwie brzegowe baterie artylerii wyposażone w armaty przeciwlotnicze kalibru 90 mm wzór Škoda 12/L 45. Ich zadaniem była obrona ujść rzek Ipola (Ipel’) i Hornad.

W połowie 1919 r. baterie przeniesiono do pułku artylerii przeciwlotniczej, natomiast część marynarzy z rozformowanego batalionu przeniesiono do zwykłej jednostki piechoty, a z pozostałych zdecydowano się utworzyć dwa nowe oddziały: Oddział Marynarki Wojennej na Dunaju z bazą w Bratysławie i Oddział Marynarki Wojennej na Łabie z bazą w Litomierzycach (Litoměřice). Wreszcie w listopadzie 1920 r. w tej drugiej bazie utworzono 34. Oddział Okrętów, w skład którego zaczęto wcielać marynarzy i pojawiły się w końcu pierwsze jednostki pływające. Lokalizacja nie była przypadkowa, bowiem to w jedynej w tym czasie działającej stoczni rzecznej w Usti nad Łabą znajdowało się kilka jednostek nadających się do rozpoczęcia służby w czechosłowackiej armii. 34. Oddział Okrętów został zlikwidowany 31 grudnia 1921 r. i z dniem 1 stycznia 1922 r. włączony w skład 1. Pułku Inżynieryjnego stacjonującego w Teresinie. Równocześnie tego samego dnia sformowano w Bratysławie Samodzielny Batalion Wodny, który również stał się częścią wojsk inżynieryjnych dedykowanych do działań na Dunaju. Batalion ten wzmocniono kompanią mostową z 4. Pułku Inżynieryjnego. W 1924 r. po raz kolejny doszło do zmiany, gdy jednostkę przemianowano na Batalion Mostowy. W tym też roku jednostki pływające przeniesiono z Łaby na Dunaj. Nowy batalion przetrwał on w strukturze organizacyjnej Czechosłowackich Sił Zbrojnych 10 lat. Dopiero bowiem 15 sierpnia 1934 r. w Bratysławie sformowano nowy 6. Pułk Inżynieryjny, w skład którego weszły batalion elektrotechniczny i batalion rzeczny, ten drugi po przeformowaniu batalionu mostowego. Do tego batalionu trafiła część posiadanych jednostek pływających, także te które poniżej nie zostaną dokładniej przedstawione, w tym przede wszystkim dwie barki mieszkalne, obie o długości 50 metrów, jeden szybowiec (?) z napędem pneumatycznym i dziesięć drewnianych łodzi wioślarskich (7-osobowych), zaprojektowanych do przenoszenia i stawiania w wodzie jednej miny (!). Pojawiły się również w 1936 r. dwie łodzie szkolne dla treningu nurków i płetwonurków, będące przeklasyfikowanymi łodziami strażniczymi OMs-11 i OMs-14 (czytaj o nich w dalszej części artykułu). Po sformowaniu nowego pułku do 4. Pułku Inżynieryjnego powróciła kompania mostowa, a wraz z nią wybrane holowniki służące pomocą przy układaniu przepraw pontonowych. Ta organizacja utrzymała się do marca 1939 r., do wkroczenia wojsk III Rzeszy do Czechosłowacji.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia nr specjalny 3/2020