Czołg lekki 38.M Toldi

Péter Mujzer
Tłumaczenie: Tomasz Basarabowicz

Opracowany w roku 1934 czołg Landsverk L-60 uchodził wówczas za jedną z najnowocześniejszych konstrukcji na świecie. Był oferowany na eksport, ale nie podbił zagranicznych rynków (oprócz Węgier, wstępne zainteresowanie wyrażały także Polska, Austria oraz Irlandia). Pierwszą umowę z Landsverkiem Madziarzy zawarli w roku 1936, a w przeciągu kolejnych miesięcy firma MÁVAG (Magyar Királyi Államvasutak Gépgyára – Królewskie Węgierskie Zakłady Kolejowe) prowadziła negocjacje dotyczące sprowadzenia pojazdu testowego oraz produkcji seryjnej. Zaowocowały one sprowadzeniem w 1938 roku jednego egzemplarza L-60, który został poddany próbom porównawczym z krajową konstrukcją Straussler V-4 oraz niemieckim Pz.Kpfw. I. Jak wiemy, L-60 wyszedł z tej próby zwycięsko. Uzbrojenie czołgu niemieckiego nie mogło równać się z L-60, z kolei węgierskie czołgi prototypowe V-3/V-4 posiadały zbyt słaby silnik, nietrwałe gąsienice oraz ciasny przedział bojowy. Jedynym czołgiem, na który mogli sobie pozwolić Węgrzy był L-60. Niemcy nie byli skłonni do sprzedaży nowoczesnych wozów bojowych, a producenci z Francji, USA i Wielkiej Brytanii byli poza zasięgiem. Wybór więc padł na Szwedów.

Jak na owe czasy L-60 był bardzo nowoczesny. Pancerz był w większości spawany (w niektórych miejscach nitowany) oraz nachylony, co zwiększało jego odporność. Układ jezdny opierał się na wałkach skrętnych, podczas gdy większość współczesnych konstrukcji nadal wykorzystywała resory piórowe.

Po przeanalizowaniu rezultatów testów, węgierski Sztab Generalny zalecił wprowadzenie następujących modyfikacji:

-        zmiana konfiguracji systemu kierowania

-        unowocześnienie przekładni transmisyjnych

-        poprawienie widoczności z wnętrza czołgu

-        ulepszenie układu wentylacyjnego

-        modyfikacja układu jezdnego w celu poprawienia komfortu załogi podczas ruchu w terenie.

Specjalna komisja Sztabu Generalnego zalecała utworzenie czterech kompanii po 16 czołgów, po jednej kompanii dla wszystkich czterech brygad mobilnych (szybkich). Licencję na produkcję seryjną węgierskiej wersji L-60 zakupiły MÁVAG oraz Ganz. Szwedzka konstrukcja otrzymała nazwę czołg lekki 38. M Toldi I. Węgierskie Ministerstwo Obrony zamówiło w obydwu firmach po 40 wozów. Miało to miejsce w lutym 1939 roku.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 3/2019