Czołg lekki Mark VII Tetrarch
MARIUSZ SKOTNICKI
Przed świtem 6 czerwca 1944 r. żołnierze brytyjskiej 6. Dywizji Powietrznodesantowej wylądowali na tyłach wojsk niemieckich w Normandii we Francji, odgrywając rolę forpoczty alianckich sił inwazyjnych. Wieczorem tego dnia po raz pierwszy dokonano w warunkach bojowych udanego desantu szybowcowego pojazdów pancernych. Na pokładzie ciężkich szybowców transportowych Hamilcar wylądowały w rejonie rzeki Orne czołgi lekkie Mark VII Tetrarch. Z uwagi na niewielką liczbę przetransportowanych czołgów oraz stosunkowo słabe opancerzenie i uzbrojenie nie odniosły one większych sukcesów. Jednak desant potwierdził w praktyce możliwość bardzo szybkiego transportu lekkich opancerzonych pojazdów na tereny opanowane przez spadochroniarzy. Dzięki desantowi w Normandii Tetrarchy zapisały się na trwałe w historii, zarówno wojsk pancernych, jak i powietrznodesantowych.
W końcu lat dwudziestych i w pierwszej połowie lat trzydziestych skonstruowano w Wielkiej Brytanii serię czołgów lekkich Mark I – V. Pojazdy tego typu, przeznaczone głównie do wykonywania zadań rozpoznawczych, były słabo uzbrojone i opancerzone. Jednocześnie były one stosunkowo tanie, co przy ograniczonych środkach finansowych przeznaczanych wówczas na rozwój oddziałów pancernych uznawano powszechnie za ich istotną zaletę. Tradycyjnym producentem brytyjskich czołgów lekkich był koncern Vickers-Armstrong Ltd. Na czele biura konstrukcyjnego tej firmy stał inż. John Carden, jeden z najwybitniejszych brytyjskich konstruktorów pojazdów pancernych w latach międzywojennych. W 1935 r. zaprojektował on czołg lekki Mark VI. Był to pojazd o masie 5,3 t, trzyosobowej załodze i uzbrojony w 1 wkm Vickers kal. 12,7 mm oraz 1 km Vickers kal. 7,7 mm. Wprowadzony w następnym roku do uzbrojenia armii brytyjskiej był produkowany w kilku wersjach aż do czerwca 1940 r. W sumie powstało 1237 tych czołgów i był to z pewnością jeden z głównych typów brytyjskich wozów bojowych w momencie wybuchu II wojny światowej.
W grudniu 1935 r. inż. Carden zginął w katastrofie lotniczej. Stanowisko kierownika biura konstrukcyjnego Vickers-Armstrong Ltd. objął jego współpracownik, inż. Leslie F. Little. Już w drugiej połowie 1936 r. rozpoczął on, przy poparciu kierownictwa koncernu, projektowanie nowego czołgu lekkiego. Stało się tak, mimo że produkcja seryjna Mark VI dopiero się rozpoczynała i, co szczególnie istotne, przedstawiciele wojska nie zgłaszali jeszcze potrzeby skonstruowania jego następcy.
Inżynier Little z pełną premedytacją odszedł od wykorzystywania jakichkolwiek rozwiązań technicznych opatentowanych przez inż. Cardena. Dzięki temu powstał pojazd z całkowicie nowatorskim podwoziem, z czterema parami zawieszonych niezależnie dużych kół jezdnych z amortyzatorami olejowo-powietrznymi. Jego osobliwością były skręcane koła, umożliwiające odchylenie na lewo lub prawo od osi wzdłużnej pojazdu przednich i tylnych odcinków gąsienic. Czołg z wspomnianym podwoziem, osiągający wysoką prędkość maksymalną w czasie jazdy na szosie i w terenie, miał dużą szansę zyskania pozytywnych ocen zarówno u zwolenników czołgów gąsienicowo-kołowych, jak i klasycznych konstrukcji.
Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 1/2016