Dłuższe życie Super Hornetów US Navy
Michał Gajzler
Problemy, z jakimi boryka się obecnie amerykańska flota związane są nie tylko z utrzymaniem i modernizacją sił nawodnych i podwodnych. Jedne z najpoważniejszych problemów US Navy dotyczą funkcjonowania jej komponentu lotniczego. Kluczowym programem lotniczym floty pozostaje wdrożenie F-35C, jednak w obliczu jego opóźnień, jedną z bardziej istotnych decyzji stało się, w ostatnim czasie, zwiększenie liczby zamawianych samolotów F/A-18E/F oraz rozpoczęcie programu wydłużenia resursów i modernizacji wcześniej dostarczonych samolotów tego typu.
Dodatkowe Super Hornety
Zakup dodatkowych egzemplarzy F/A-18E/F ma na celu, jak określili to twórcy projektu budżetu Departamentu Obrony na rok budżetowy FY2019, redukcję „presji” wywieranej na wciąż pozostające w służbie egzemplarze F/A-18C/D. Jak sami autorzy projektu budżetu zauważają, na obecną kondycję floty F/A-18, a w szczególności na nawarstwienie się problemów serwisowych, wpływ miała sekwestracja, czyli federalna redukcja wydatków, w tym obronnych. W jej wyniku bowiem znaczna część samolotów wypadła ze służby. To doprowadziło do powstania nawisu maszyn, oczekujących na remonty i naprawy. Na początku 2017 roku przedstawiciele US Navy mieli nawet przyznać, że aż 62% należących do niej maszyn uderzeniowych oczekuje na naprawy. Tym samym dwukrotnie przekroczono poziom uznany za dopuszczalny. Źródeł problemu należało poszukiwać nie tylko w cięciach budżetowych, które doprowadziły do ograniczenia remontów czy zakupów części zamiennych, ale także w niedoinwestowaniu zakładów remontowych. Te ostatnie nie były bowiem w stanie realizować prac remontowych w wystarczająco szybkim tempie.
Obecne plany US Navy zakładają zakup dodatkowych 110 egzemplarzy Super Hornetów Block III. Ogółem na ten cel miałoby być przeznaczonych 9,2 mld USD. Zamówienia powinny zostać złożone w latach budżetowych FY2019 – FY2023. Co istotne, propozycja budżetu US Navy na FY2019 uwzględnia rozpoczęcie wieloletniego programu zamówień F/A-18E/F. Został on rozpisany na 3 lata (FY2019 – FY2021), w czasie których, w przypadku realizacji programu w proponowanej formie, zostałyby zakupione łącznie 72 egzemplarze Super Hornetów. Pomysłodawcy programu zakładają przy tym zakup 24 egzemplarzy F/A-18E/F rocznie. Realizacja zakupów samolotów w ramach programu wieloletniego miałaby pozwolić na dość znaczące oszczędności. Te, szacowane są na ponad 380 mln USD, w porównaniu do kosztów zakupu 24 maszyn rocznie w zupełnie niezależnych transzach. Szacunki kosztów na potrzeby projektu budżetu wykonano, w tym przypadku, na bazie danych zebranych w czasie zamawiania 18 wcześniejszych partii produkcyjnych. Tym samym zakup 72 egzemplarzy Super Hornetów, w ramach programu wieloletniego, miałby pochłonąć 3,775 mld USD. Co warte odnotowania, w dokumentach budżetowych zaznaczono, że zakup samolotów w ramach programu wieloletniego może mieć również pozytywny wpływ na zainteresowanie potencjalnych odbiorców zagranicznych, ze względu na obniżenie kosztów. Już poza programem wieloletnim planowany jest natomiast zakup kolejnych 38 maszyn. 21 z nich miałoby zostać zakontraktowanych w roku budżetowym FY2022, natomiast pozostałe 17 w roku FY2023.
Pierwsze z maszyn zakontraktowanych w FY2019 powinny zostać dostarczone w 2020 roku. Zakupy dodatkowych egzemplarzy F/A-18E/F, w dotychczasowej konfiguracji, realizowane są już jednak obecnie. W lutym bieżącego roku US Navy przejęła pierwszy, nowy egzemplarz F/A-18E/F Block II po blisko dwuletniej przerwie. Poprzedni egzemplarz został przekazany w maju 2016 roku. W budżecie FY2018 uwzględniony został zakup 14 kolejnych egzemplarzy F/A-18E/F, na co przeznaczono 1,253 mld USD. Podobna liczba maszyn tego samego typu została zakontraktowana w budżecie na rok FY2017 (za równowartość 1,146 mld USD).
Równocześnie USN kontynuuje proces wycofywania z jednostek „klasycznych” Hornetów. Ostatnia z regularnych eskadr liniowych zostanie przezbrojona na Super Hornety jeszcze w 2018 roku. Docelowo zaś wszystkie F/A-18A/B/C/D z jednostek rezerwowych zostaną wycofane z eksploatacji, nie później niż w roku budżetowym 2030.
Według harmonogramów Boeinga, każde ze skrzydeł lotniskowcowych otrzyma do 2024 roku po jednym dywizjonie samolotów w standardzie Block III. Do 2027 roku każde ze skrzydeł miałoby zaś dysponować dwoma dywizjonami F/A-18E/F Block III. Przy czym mowa tu zarówno o samolotach modernizowanych, jak i fabrycznie nowych.
Super Hornet Block III
Modernizacja do standardu Super Hornet Block III wywodzi się jeszcze z programu Advanced Super Hornet, zatem z propozycji modyfikacji samolotu, nad którą prace zaczęto w 2008 roku, a zaprezentowano i oblatano (demonstrator) w 2013 roku. Podstawowym wyróżnikiem wizualnym, ale zarazem jedną z najbardziej istotnych modyfikacji, stało się dodanie konforemnych zbiorników paliwa. Zabieg ten ma pozwolić na wydłużenie zasięgu, zarówno dzięki zwiększeniu liczby zabieranego paliwa oraz redukcji oporu.
F/A-18F wyposażony w makiety zbiorników konforemnych został oblatany 5 sierpnia 2013 roku. Maszyna wykorzystana jako demonstrator została wypożyczona ze składu US Navy. Obecnie trudno jednak wyrokować na ile zaprezentowany wówczas kształt zbiorników konforemnych można uznać za finalny. W zaprezentowanej w 2013 roku formie zbiorniki te (będące w praktyce „suchymi” demonstratorami o projektowanej masie 395 kg) różniły się od konfiguracji znanej z pierwszych grafik i makiet przede wszystkim wyższym profilem w przedniej części zbiornika. Zmiana ta miała wiązać się z żądaniami US Navy, dotyczącymi zwiększenia zapasu paliwa w zbiornikach konforemnych z 1362 kg do 1589 kg. Zbiorniki konforemne w konfiguracji zaprezentowanej w 2013 roku miały długość 7,32 m i 1,31 m szerokości w najszerszym miejscu. Umieszczono je, jako przylegające do kadłuba i nasady skrzydeł na odcinku od końca kabiny pilota do krawędzi natarcia statecznika pionowego. Za opracowanie prezentowanej wówczas postaci CFT odpowiadała firma Northrop Grumman.
Jeszcze w lutym bieżącego roku Naval Air Systems Command zawarła z koncernem Boeing umowę, której przedmiotem jest realizacja prac nad zbiornikami konforemnymi, przeznaczonymi dla Super Hornetów. Kontrakt ma wartość 219,6 mln USD. Obejmuje on zarówno opracowanie projektu, niezbędne prace rozwojowe, próby oraz integrację wspomnianych zbiorników konforemnych z F/A-18E/F (i EA-18G Growler). Zakończenie tego procesu przewidywane jest w lipcu 2022 roku. Prace nad zbiornikami prowadzone mają być w El Segundo, St. Louis, Patuxent River oraz w Filadelfii. Pierwsza transza środków, tj. ok. 19 mln USD zostanie wyasygnowana na ten cel jeszcze w bieżącym roku. Co warte odnotowania, są to środki niewygasające. Równocześnie jest to jeden z pierwszych elementów modernizacji do Block III, który uzyskał finansowanie.
Wcześniejsze próby, prowadzone jeszcze w 2013 roku, potwierdziły, że zbiorniki konforemne pozwalają na zwiększenie bojowego promienia działania o 185,2 - 240,76 km w zależności od profilu lotu i konfiguracji podwieszeń. Co równie istotne, zastosowanie CFT pozwala na zwolnienie dwóch podskrzydłowych węzłów podwieszeń standardowo wykorzystywanych do przenoszenia dodatkowych zbiorników paliwa. Tym samym pojawia się możliwość zastosowania nowych konfiguracji podwieszeń, bez, przynajmniej w niektórych przypadkach, redukcji promienia działania bojowego. Współpraca z nowym planowanym bezzałogowym samolotem tankującym US Navy powinna pozwolić dodatkowo zwiększyć promień działania Super Hornetów Block III o kolejne 926 km. Tym samym, wedle planów amerykańskiej floty, Super Hornety Block III współpracując z MQ-25 mają być w stanie atakować cele odległe o ok. 1852 km od lotniskowca. To zaś ma pozwolić na uniknięcie wejścia w strefę rażenia nowych systemów przeciwokrętowych, w tym chińskich balistycznych pocisków przeciwokrętowych. Wcześniejsze próby demonstratora Advanced Super Hornet z makietami CFT miały potwierdzić niewielką poprawę właściwości aerodynamicznych samolotu w czasie lotów z prędkościami poddźwiękowymi. Równocześnie pogorszeniu miały ulec osiągi w zakresie przyspieszenia przy prędkościach ponaddźwiękowych. Dość odległy termin zakończenia prac nad zbiornikami konforemnymi, wyznaczony w ogłoszonym kontrakcie na 2022 rok, sugeruje, że finalna forma CFT dla Super Hornetów i Growlerów może jednak różnić się po raz kolejny od propozycji znanych do tej pory.
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 6/2018