Dostawy wojskowych statków powietrznych dla rosyjskich sił zbrojnych w 2020 roku

Tomasz Kwasek

W 2020 roku do rosyjskich sił powietrznych (WWS, ros. Wozduszno-Wojennyje Siły) – podporządkowanych dowództwu sił powietrzno-kosmicznych (WKS, ros. Wojenno-Kosmiczeskie Siły), a także do lotnictwa morskiego marynarki wojennej (MA WMF, ros. Morskaja Awiacjia Wojenno-Morskowo Fłota) i jednostek centralnego podporządkowania krajowe przedsiębiorstwa sektora lotniczo-zbrojeniowego dostarczyły 34 nowe i 19 zmodernizowanych samolotów oraz około 50 nowych i zmodernizowanych śmigłowców. Jest to ponadtrzykrotnie mniej w stosunku do najlepszego 2014 roku, a zmniejszony poziom produkcji, obserwowany od kilku lat, nadal się utrzymuje. Poza tym w ubiegłym roku przekazano do eksploatacji w siłach powietrznych i flocie dwa systemy dużych bezzałogowców klasy operacyjnej i taktycznej, a zestawy małych dronów rozpoznawczych trafiły do wojsk lądowych (SW, ros. Suchoputnyje Wojska), wojsk rakietowych strategicznego przeznaczenia (RWSN, ros. Rakietnyje Wojska Strategiczeskowo Naznaczenia) i wojsk powietrznodesantowych (WDW, ros. Wozduszno-Diesantnyje Wojska).

Wśród dostarczonych w ubiegłym roku nowych samolotów bojowych są myśliwce MiG-35, Su-35S i Su-57 – te ostatnie nadal nie zostały oficjalnie przyjęte do służby – oraz myśliwsko-uderzeniowe Su-34. W kolejnych latach mają być realizowane zamówienia na nowe samoloty wielozadaniowe Su-30SM oraz szkolno-treningowe Jak-130. Nadal odnotowywane są spore problemy z produkcją nowych maszyn transportowych Ił-76MD-90A i tankowców powietrznych Ił-78M-90A. Sytuacja jest lepsza, jeśli chodzi o śmigłowce. Dostępne dane wskazują, że w ubiegłym roku dostarczano bojowe Ka-52, Mi-28NM, szkolno-bojowe Mi-28UB, a także różne wersje najnowszych wielozadaniowych Mi-8. Zmniejszenie planowanych zakupów sprzętu jest widoczne w obowiązującym obecnie Państwowym Programie Uzbrojenia na lata 2018–2027 (GPW, ros. Gosudarstiwiennaja Programma Woorużenija na 2018-2027 god), który zakłada pozyskanie około 600 nowych samolotów i 423 nowych śmigłowców dla wojska. Dzięki ujawnionym informacjom można zakładać, że roczny poziom produkcji i dostaw dla rodzimych sił zbrojnych wyniesie w kolejnych latach ok. 40 samolotów bojowych, ok. 20 maszyn szkolnych, wsparcia i pomocniczych oraz po ok. 20 śmigłowców bojowych, ok. 30 śmigłowców wsparcia i pomocniczych. Należy jednak mieć na uwadze, że programy GPW mają charakter ramowy i formalne umowy są realizowane na mocy corocznie aktualizowanych państwowych zamówień obronnych (GOZ, ros. Gosudarstwiennyj Oboronnyj Zakaz). Dla porównania – w czasie obowiązywania poprzedniego GPW na lata 2011–2020, tj. do końca 2017 roku, rosyjskie siły zbrojne odebrały prawie 500 nowych samolotów i ponad 300 śmigłowców.

Jeśli chodzi o modernizację eksploatowanych statków powietrznych, w ubiegłym roku dostarczono unowocześnione myśliwce MiG-31BM i Su-33, samoloty szturmowe Su-25SM(3), bombowce Tu-22M3, Tu-95MS(M1) i Tu-160M, patrolowe Tu-142 oraz samolot rozpoznawczy Ił-20M, a także maszyny transportowe An-124-100, Ił-76MD-M oraz szkolne L-39C. Poza tym prowadzono planowe remonty eksploatowanych maszyn, w tym bombowych Su-24M/M2, szturmowych Su-25, szkolno-bojowych MiG-29UB, Su-25UB, transportowych An-2 i An-26, pasażerskich An-72 i L-410 oraz śmigłowców Mi-8 i Mi-24.

Nowe samoloty bojowe

W ubiegłym roku rosyjskie siły zbrojne nie otrzymały ani jednego nowego samolotu wielozadaniowego Su-30SM. Ostatnie maszyny tego typu siły powietrzne i marynarka wojenna odebrały w 2018 roku. Ten ostatni rodzaj sił zbrojnych ma otrzymać jednak 21 nowych Su-30SM w latach 2021–2025. Umowa na produkcję maszyn została zawarta w sierpniu 2020 roku pomiędzy Zjednoczoną Korporacją Produkcji Lotniczej (OAK, ros. Objediniennaja Awiastroitielnaja Korporacija) a rosyjskim resortem obrony. Produkcję będzie realizował Irkucki Zakład Lotniczy (IAZ, ros. Irkuckij Awiacjonnyj Zawod) podporządkowany Korporacji Irkut, ta z kolei wchodzi w skład OAK. Wersja Su-30SM2 dla własnych sił zbrojnych powstała w ramach pracy doświadczalno-konstrukcyjnej (OKR, ros. opytno-konstruktorskaja rabota) o nazwie Adaptacija-Su. Cały program modernizacji Su-30SM składa się z kilku projektów, w tym OKR Zamieszczenije-30SM (wymiana zachodnich i ukraińskich podzespołów awioniki na rosyjskie) oraz OKR Adaptacja-Su (modernizacja systemu radiolokacyjnego, walki elektronicznej i wprowadzenie nowych środków bojowych). W ramach pierwszej fazy projektu Adaptacija-Su w Su-30SM wymieniono podzespoły pokładowego systemu komputerowego, zamontowano zmodyfikowany system radiolokacyjny N011M Bars-M, a płatowiec przystosowano do zabudowy systemu walki elektronicznej Ł-420 Chibiny-U. Drugi etap modernizacji obejmuje zamianę obecnie zamontowanych silników AŁ-31FP na silniki AŁ-41F-1S o większym ciągu, zabudowywane do tej pory na myśliwcach Su-35S. Demonstrator tej modyfikacji, oznaczony Su-30SM(D), ma być testowany w bieżącym roku.

Rosyjskie siły powietrzne odebrały w ubiegłym roku cztery samoloty uderzeniowe (bombowce frontowe) Su-34, wyprodukowane w Nowosybirskim Zakładzie Lotniczym (NAZ, ros. Nowosybirskij Awiacjonnyj Zawod) podporządkowanym Kompanii Suchoj, która z kolei wchodzi w skład OAK. Jeden samolot przekazano do 47. Mieszanego Pułku Lotniczego (SAP, ros. Smieszannyj Awiacjonnyj Połk) ze 105. Mieszanej Dywizji Lotniczej (SAD, ros. Smieszannaja Awiacjonnaja Diwizja) 6. Armii Sił Powietrznych i Obrony Powietrznej Zachodniego Okręgu Wojskowego, a pozostałe trzy – do 968. Samodzielnego Mieszanego Pułku Lotniczego podporządkowanego 4. Państwowego Centrum Przygotowania Personelu Lotniczego i Badań Wojskowych Ministerstwa Obrony Rosji (GCPAPiWI, ros. Gosudarstwiennyj Centr Podgotowki Awiacjonnowo Personała i Wojskowych Ispytanij MO Rossii) w Lipiecku. Dostarczane obecnie Su-34 należą do partii produkcyjnej zamówionej przez rosyjskie ministerstwo obrony w lutym 2012 roku z pierwotnymi terminami dostaw w latach 2013–2018. Łącznie do końca ubiegłego roku odebrano 94 samoloty. W sierpniu 2020 roku zawarto kolejny kontrakt pomiędzy NAZ i rosyjskim resortem na produkcję 24 maszyn tego typu w Irkucku w latach 2021–2023. Zgodnie z długoterminowym planem w ciągu następnych siedmiu lat mają być zamówione następne 54 maszyny, prawdopodobne w znacznie udoskonalonej wersji Su-34M. Docelowo rosyjskie siły powietrzno-kosmiczne chcą osiągnąć stan 200 egzemplarzy Su-34 i do 2028 roku wyprzeć wciąż jeszcze używane samoloty Su-24M i MR. Produkcja 76 samolotów w dwóch partiach dałaby 218 łącznie zamówionych maszyn. Taka liczba wynika z decyzji o wycofaniu z użytkowania 18 najstarszych Su-34, które należą do „partii próbnej” i ich standard wyposażenia mocno odbiega od samolotów wyprodukowanych później (różnice występują nawet między poszczególnymi egzemplarzami). Po wyczerpaniu 10-letnich resursów międzyremontowych maszyny mają być spisane. Resortu obrony uznał, że bardziej opłacalne niż przebudowa jest zamówienie nowych płatowców.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 4/2021