Douglas SBD Dauntless
Leszek A. Wieliczko
Douglas SBD Dauntless był podstawowym bombowcem nurkującym US Navy w latach 1941–1944, w czasie bitwy o Midway zdobywając sławę pogromcy japońskich lotniskowców. Dłużej, bo do końca drugiej wojny światowej, wytrwał w jednostkach US Marine Corps. Dauntlessy służyły również w amerykańskich Siłach Powietrznych jako A-24 Banshee oraz w lotnictwie Chile, Francji, Meksyku i Nowej Zelandii. Kilka maszyn trafiło do Wielkiej Brytanii.
Na początku lat 30. XX wieku Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych (United States Navy) miała na pokładach lotniskowców dwa rodzaje samolotów uderzeniowych – torpedowe (torpedo; oznaczane literą T) i bombowe nurkujące (bomber; B). Większe nadzieje wiązano z tymi drugimi i w szybkim tempie rozwijano technikę oraz taktykę bombardowania w locie nurkowym. Co więcej, zwodowany w lutym 1933 roku lotniskowiec USS Ranger (CV-4) w ogóle nie miał magazynów torped lotniczych, nie planowano bowiem wprowadzania na jego pokład samolotów torpedowych. W 1934 roku Biuro ds. Lotnictwa (Bureau of Aeronautics; BuAer) US Navy utworzyło nową kategorię samolotów pokładowych – rozpoznawczo-bombowe (scout-bomber; SB). Ich zadaniem było zarówno bombardowanie z lotu nurkowego, jak i dalekie rozpoznanie nad oceanami. Pierwszym przedstawicielem tego rodzaju maszyn był Vought SBU-1 – dwumiejscowy dwupłat z zakrytą kabiną pilota i stałym podwoziem.
1 czerwca 1934 roku BuAer skierowało do zainteresowanych wytwórni lotniczych propozycję zbudowania nowych samolotów kategorii B i SB, aby w przyszłości zastąpić zarówno bombowce Martin BM-1/2 i Great Lakes BG-1, jak i Vought SBU-1. Oba rodzaje maszyn miały być dwumiejscowe i zdolne do bombardowania w locie nurkowym pod bardzo dużym kątem (znacznie większym niż 45°). W tym celu musiały mieć mocną konstrukcję (odporną na duże przeciążenia podczas wyprowadzania z nurkowania, nawet do 9 g) oraz być wyposażone w hamulce aerodynamiczne (aby ograniczyć maksymalną prędkość nurkowania) i stelaż odsuwający bombę od kadłuba przed jej zrzutem (aby uniknąć kolizji bomby ze śmigłem lub podwoziem). Różnice pomiędzy kategoriami bombowców sprowadzały się w zasadzie tylko do maksymalnej masy startowej i udźwigu bomb – odpowiednio 2722 i 454 kg w przypadku bombowca nurkującego (B) oraz 2268 i 227 kg w przypadku samolotu rozpoznawczo-bombowego (SB).
W odpowiedzi sześć firm skonstruowało siedem samolotów. Były to dwupłaty Curtiss XSBC-2, Great Lakes XB2G-1, Grumman XSBF-1 i Vought XSB3U-1 oraz jednopłaty Brewster XSBA-1, Vought XSB2U-1 i Northrop XBT-1 (zob. ramka). Wszystkie miały zakryte kabiny i chowane podwozie. Zamiast dokonać wyboru najlepszej konstrukcji, w latach 1936–1938 BuAer zamówiło niewielkie serie SBA-1, SB2U-1, BT-1 i SBC-3. Ze względu na opóźnienie w uruchomieniu produkcji SBA-1 (ostatecznie dopiero w 1940 roku podjęła ją Naval Aircraft Factory, a samoloty dostały oznaczenie SBN-1) pierwszym nowoczesnym jednopłatowym samolotem kategorii SB przyjętym do służby w US Navy został Vought SB2U-1 Vindicator. BT-1 okazał się natomiast ostatnim seryjnym samolotem kategorii B.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 10/2020