„Długa wachta”

Marian Lenz

„Długa wachta”

Epizod z życia admirała Nelsona

Szaleńczo odważny, bohater bitwy u Przylądka św. Wincentego, zwycięzca w bitwach pod Abukirem i Kopenhagą – wadm. Lord Horatio Nelson w maju 1803 r. został mianowany głównodowodzącym Royal Navy w basenie Morza Śródziemnego. Jego okrętem flagowym był HMS Victory. Zadaniem Nelsona było blokowanie floty francuskiej stacjonującej w Tulonie, zaś bazą Anglików – La Maddalena. Dwuletnia blokada przeszła do historii pod nazwą „długiej wachty”.

Leżący w Cieśninie Św. Bonifacego u brzegów północnej Sardynii zespół niewielkich, granitowych wysepek – Archipelag La Maddalena (pow. 49 km2) ma strategiczne położenie na Morzu Śródziemnym. Znajduje się tutaj, mniej więcej połowa tego morza. Każdy kto z Basenu Zachodniego ma zamiar płynąć na Lewant musi przejść tędy. Do Tulonu jest stąd 200 Mm, do Gibraltaru i Aleksandrii po 1000. Nawet przy złej pogodzie doskonale widoczne są oba brzegi cieśniny – sardyński i korsykański. Archipelag ma też właściwości dobrze osłoniętego portu, dlatego Nelson przyrównywał go do Malty i obrał za bazę.

Victory był najsłynniejszym okrętem brytyjskim z przełomu XVIII i XIX w. Jego długość wynosiła ponad 200 stóp, szerokość 52. Maszt główny, grotmaszt, sięgał 170 stóp od pokładu. Duża powierzchnia żagli nadawała mu niezłą prędkość. Załoga liczyła 850 osób. Należał do liniowców I klasy i miał na czterech pokładach 104 działa. Ponadto był wyposażony w 14-wiosłową paradną łódź admiralską i 16-wiosłowe szalupę i pinasę.

Baza floty w La Maddalena
Według dziennika pokładowego Victory, Lord Nelson w ciągu dwu lat „długiej wachty” ośmiokrotnie był na wyspie La Maddalena. 11 dni – od 31 października do 10 listopada 1803 r. Następnie 12 dni – od 24 grudnia 1803 do 4 stycznia 1804 i dalej w tym roku:
- 7 dni, od 26 stycznia do 1 lutego,
- 12 dni, od 8 lutego do 19 lutego,
- 12 dni, od 24 marca do 3 kwietnia,
- 9 dni od 11 maja do 19 maja,
- 9 dni, od 18 października do 26 października.

Ostatni, ośmiodniowy pobyt trwał od 12 do 19 stycznia 1805 r. Było to łącznie 79 dni!

Zachowała się mapa kursów i sondowania (w sążniach), gdy Nelson na Victory wchodził tu po raz pierwszy. Żaglowiec halsował pod południowy wiatr, a dowodził nim kpt. Thomas Hardy. Najeżony skałami pasaż między archipelagiem a Sardynią ma w najwęższym miejscu ledwo 549 m szerokości. Kotwicę rzucono między osadą Parao (dzisiaj Palau) na Sardynii a wysepką Santo Stefano, na redzie portu La Maddalena, na kotwicowisku zwanym Mezzo Schifo lub Agincourt Sound (na cześć kartografów z HMS Agincourt). Towarzyszyło mu sześć okrętów. Stwierdzono że grunt kotwicowiska jest bardzo dobry. Wiatry z NW wieją z wielką siłą i wywołują prądy o sile 2,5 w.

Nazwę La Maddalena (w dialekcie gallurese i corso – A Madalena, zaś w dialekcie sardo – Sa Madalena) wysepka nosi od XVI w; wcześniej nazywała się Bicinara. Tej samej nazwy portowe miasto La Maddalena w 1803 r. liczyło 1400 mieszkańców. Komendantem portu był wówczas Agostino Millelire (1761-1827), bohater walk z 23 lutego 1793 r. z francuską flotą pod dowództwem młodego porucznika artylerii Napoleona Bonaparte. Resztki obronnych fortów widać dzisiaj w całej okolicy.

W La Maddalena w 1768 r., w dzielnicy Trinita, powołano parafię i zbudowano niewielki kościół pod wezwaniem św. Marii z Magdali. W roku 1780 zbudowano stojący do dzisiaj średniej wielkości, jednonawowy kościół dla mieszkańców okolic Cala Gavetta (tak nazywa się, ówczesny, najstarszy port miasta). Podczas walk 1793 r. zbombardowano jego dach. W kościele znajduje się drewniana, barokowa figura patronki, św. Marii Magdaleny (szkoła savońska), która dotarła tutaj okoł 1700 r. z Ligurii. Kościół przebudowywano w latach 1814-1819 i później, a w 1993 r. fasadzie przywrócono kształt z 1814.

Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 4/2013