Dywizja Hermann Göring latem 1944 roku

Norbert Bączyk

Dywizja Hermann Göring

latem 1944 roku 

– struktura, wyposażenie, liczebność

Dywizję Spadochronowo-Pancerną „Hermann Göring” uważano latem 1944 roku za jeden z najbardziej doborowych zmechanizowanych związków taktycznych Wehrmachtu. W rzeczywistości nie była jednak aż tak silna, jak chciałby ją widzieć Marszałek Rzeszy i dowódca Luftwaffe, którego imię nosiła. To co wyróżniało dywizję Göringa to nie czołgi, lecz olbrzymia ilość dział przeciwlotniczych, zwłaszcza lekkich armat szybkostrzelnych. Pod względem siły ognia broni małokalibrowej nie mogła się z nią równać żadna inna dywizja – ani niemiecka, ani aliancka.

W lipcu 1944 roku, wobec katastrofy na środkowym odcinku frontu wschodniego związanej z klęską Grupy Armii „Środek” na Białorusi, zapadły w niemieckich sztabach decyzje o przerzuceniu na ten kierunek operacyjny szeregu związków taktycznych z innych teatrów wojny. W połowie lipca przerzut na wschód – z Włoch – rozpoczęła m.in. Dywizja Spadochronowo-Pancerna „Hermann Göring” (Fallschirm-Panzer-Division „Hermann Göring”).

Dywizja „Hermann Göring” była wówczas uznawana, obok 1. Dywizji Strzelców Spadochronowych, za najbardziej doborowy związek taktyczny wojsk polowych Luftwaffe, a jednocześnie za najbardziej „nazistowską dywizję” w tym przecież najbardziej upolitycznionym i najbardziej związanym z narodowymi socjalistami rodzaju wojsk w Wehrmachcie (w Niemczech mówiło się wówczas, że o ile Heer kultywuje tradycje Prus, zaś Kriegsmarine – tradycje cesarskich Niemiec, to Luftwaffe jest właśnie najbardziej związana „duchowo” z NSDAP). Początki jednostki były ściśle powiązane z osobą dowódcy niemieckich Sił Powietrznych, Marszałkiem Rzeszy i czołowym przywódcą ruchu nazistowskiego – Hermannem Göringiem. Jeszcze jako premier Prus w 1933 roku nakazał on sformować specjalną jednostkę policyjną, przewidzianą m.in. do pacyfikacji przeciwników politycznych i kontroli porządku publicznego – Polizei-Abteilung z.b.V. „Wecke”. W 1934 roku powstało Landespolizeigruppe “General Göring”, które w 1935 roku już jako pułk “General Göring” stało się częścią Luftwaffe, a zatem zostało włączone do nowo powstałego Wehrmachtu. Pułk, mający za zadanie zapewnienie ochrony m.in. siedzibom Göringa i – w zakresie obrony przeciwlotniczej – kwaterom Hitlera, miał status jednostki doborowej. Struktura organizacyjna obejmowała dwa dywizjony artylerii przeciwlotniczej i dwa bataliony piechoty, wartowniczy i strzelecki. W 1938 roku wyłączono z niego batalion strzelecki szkolony do działań desantowych z powietrza, który stał się następnie – jako I batalion – częścią 1. Pułku Strzelców Spadochronowych, elity niemieckich spadochroniarzy. Wówczas, obok batalionu wartowniczego, kośćcem pułku “General Göring” stały się trzy dywizjony artylerii przeciwlotniczej. Pułk „General Göring” brał udział w zajęciu Austrii i Sudetów, następnie Czech, w kampanii przeciw Polsce w 1939 roku uczestniczył zaś jedynie symbolicznie. Użyto go natomiast w kampanii na zachodzie Europy w roku 1940, w agresji na Danię, Norwegię, a następnie Holandię i Francję. Po mianowaniu Göringa Marszałkiem Rzeszy jednostka zmieniła nazwę na „Hermann Göring”, biorąc udział w 1941 roku w kampanii przeciwko ZSRR – operacji „Barbarossa”. Po wycofaniu do Niemiec, wiosną 1942 roku, rozpoczęło się formowanie brygady „Hermann Göring” w składzie: pułk artylerii przeciwlotniczej i zmotoryzowany pułk strzelców (Jäger Regiment). Jesienią zapadła decyzja o przekształceniu brygady w dywizję. Miał to być niezwykle silny związek taktyczny – z własnym pułkiem artylerii przeciwlotniczej, a docelowo nawet pułkiem pancernym. Jednakże formowanie dywizji zostało poważnie zaburzone, kiedy 8 listopada 1942 roku wojska alianckie wylądowały w Afryce Północnej. Jednostka trafiała „po kawałku” do Tunezji, gdzie została – w maju 1943 roku – ostatecznie zniszczona. Sformowano ją ponownie z ocalałych pododdziałów oraz dzięki szybkim uzupełnieniom, już jako Dywizję Pancerną „Hermann Göring”; latem 1943 roku wzięła udział w walkach o Sycylię, a następnie od lata 1943 roku do wiosny 1944 roku operowała w południowych i środkowych Włoszech. Brała udział m.in. w bitwie pod Anzio.

Dywizja pancerna „Hermann Göring” została w międzyczasie przemianowana na Dywizję Spadochronowo-Pancerną „Hermann Göring”. Ta nazwa miała nie tylko wyraźniej podkreślać jej przynależność do Luftwaffe, ale również wskazywać na to, że wiele jej pododdziałów rekrutowało się z kompanii i batalionów o pierwotnie takim charakterze. Struktura organizacyjna związku odbiegała od klasycznej dywizji pancernej Heer i pod pewnymi względami przypominała dywizję grenadierów pancernych wedle wzorca 1942/1943, czyli z okresu, kiedy tę nazwę nosiły najsilniejsze dywizje niemieckie, takie jak „Grossdeutschland” czy „Leibstandarte SS Adolf Hitler”. Podczas gdy klasyczna niemiecka dywizja pancerna miała dwa pułki piechoty zmotoryzowanej (grenadierów pancernych) po dwa bataliony, w tym przypadku w skład każdego pułku wchodziły po trzy bataliony. Odmienna była również struktura pułku pancernego. Wynikało to z faktu, że Pułk Pancerny „Hermann Göring” formowano w okresie zawirowań strukturalnych związanych z klęską w Stalingradzie. Wzorem 14., 16. i 24. DPanc, które odtwarzano wiosną 1943 roku po klęsce w tym mieście, pułk czołgów dywizji pancernej Luftwaffe miał teoretycznie aż trzy bataliony, przy czym trzeci batalion wyposażono w działa pancerne. Odbyło się to kosztem batalionu przeciwpancernego – odtworzona dywizja nie miała w swym składzie Panzerjäger-Abteilung.

Podobnie jak „chorągiew przyboczna” Hitlera (Leibstandarte), dywizja Göringa pełniła zadania ochronne przy dowódcy Sił Powietrznych, co oznaczało, że jej wydzielone pododdziały przebywały stale w miejscach szczególnie ważnych dla Marszałka Rzeszy – w Berlinie i Karinhall – oraz zabezpieczały jego ruchome stanowisko dowodzenia zainstalowane w pociągu specjalnym.

Najbardziej niezwykłą cechą dywizji był fakt posiadania organicznego pułku artylerii przeciwlotniczej. Artyleria przeciwlotnicza zawsze stanowiła główną siłę jednostki „Hermann Göring”, co nie powinno dziwić, zważywszy na rodzaj wojsk, z którego się wywodził opisywany związek. Właściwie to wokół dywizjonów Flak rozbudowywano później inne pododdziały – i to właśnie pułk przeciwlotniczy stanowił najstarszy element dywizji.

Pełna wersja artykułu w magazynie Poligon 3/2013