Endeavour
Waldemar Zwierzchlejski
Endeavour dostarcza
ostatnie elementy ISS
Zadaniem misji STS-134 (Space Transportation System), ostatniej, która miała być wykonana przez najmłodszy we flocie orbiter Endeavour, było dostarczenie do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej największego z jej przyrządów naukowych oraz ostateczne doposażenie zewnętrznych magazynów w części zapasowe dla jej systemów i urządzeń. Tym samym orbiter który w 1998 r. rozpoczął montaż amerykańskiego segmentu ISS, również go zakończył.
![](files/artykuly/lotnictwo/98_lotnictwo_2011_08/7.jpg)
Załoga
Skład załogi dwudziestego piątego lotu wahadłowca Endeavour podano 11 sierpnia 2009 r., niespełna rok przed planowanym wówczas na 29 lipca 2010 r. startem. Dowódcą misji został Mark Kelly (4 lot), pilotem Gregory H. Johnson (2 lot), a specjalistami misji Edward Fincke (3 lot), Greg Chamitoff (2 lot), Andrew Feustel (2 lot) oraz reprezentujący Włoską Agencję Kosmiczną Roberto Vittori (3 lot). Jak widać załoga była doświadczona, choć dwójka astronautów miała dopiero po raz pierwszy wykonać lot na pokładzie wahadłowca. Byli to Fincke i Vittori, którzy swe poprzednie loty na ISS odbyli na pokładach rosyjskich Sojuzów, przy czym wyprawy Amerykanina były sześciomiesięczne, Włocha zaś zaledwie dziesięciodniowe. Fincke, który zasadniczo używa swego drugiego imienia Michael, był nawet z tego powodu żartobliwie nazywany przez kolegów z korpusu astronautów NASA Misza. Uprzedzając nieco chronologię zdarzeń dodam, że przez długi czas wydawało się, że dowódca spotka się na orbicie ze swoim bratem-bliźniakiem Scottem, który od października 2010 do połowy marca 2011 r. pełnił wachtę na ISS, jednak wielokrotne odraczanie terminu startu nie pozwoliło zrealizować
tego planu.
Ładunek
W ładowni promu Endeavour, idąc od przodu ku jej tyłowi, znajdowały się kolejno następujące elementy i urządzenia:
sekcje 1-2: system dokowania ODS (Orbiter Docking System) o masie 1800 kg, wewnątrz którego umieszczono dwa skafandry EMU (numery seryjne 3004 i 3018) o masie po 130 kg każdy oraz prototypowy system lidarowego lokatora STORRM (Sensor Test for Orion Relative Navigation Risk Mitigation, 17 kg) dla statku Orion;
sekcja 3 lewa burta: dwa nośniki APC (Auxilliary Payload Carrier), a na nich system przekazywania energii elektrycznej z ISS do wahadłowca SPDU (Station Power Distributon Unit, 35 kg) i ROEU 755 – system dostarczania energii elektrycznej i komend do ELC-2 (90 kg);
- sekcje 5-8: ELC-3 (ExPRESS [Expedite the Processing of Experiments to the Space Station] Logistics Carrier) – platforma części zapasowych o masie własnej 3700 kg, na której umieszczono:
- ATA (Ammonia Tank Assembly) – zapasowy system uzupełniania amoniaku w zewnętrznym obwodzie chłodzenia ISS; CTC (Cargo Transportation Container) – kontener o masie 308 kg zawierający 11 gniazd dla bezpieczników RPCM i 10 samych RPCM;
- HPTG (High Pressure Gas Tank) – zapasowy zbiornik wysokociśnieniowy o masie 462 kg, zawierający 100 kg tlenu pod ciśnieniem 17 MPa dla śluzy Quest;
- SASA-2R i 3R (S-band Antenna Support Assembly) – dwa systemy łączności pasma S (232 kg);
- części zapasowe (komputer i ramię, 269 kg) oraz adapter OTCM (342 kg) dla manipulatora Dextre;
- STP-H3 – zestaw trzech eksperymentów wojskowych z zakresu chłodzenia cieczami w przekrojach kapilarnych (MHTEX), aerożelowych pokryć termoizolacyjnych (VADER) oraz prototyp szukacza gwiazd o wysokiej dokładności (poniżej 0,06°) o łącznej masie 500 kg.
- 3 nośniki dla eksperymentów materiałowych MISSE-7 (171 kg), w tym jeden obsadzony eksperymentem MISSE-8 (45 kg);
- ROEU 751 – system dostarczania energii elektrycznej i komend do AMS-02 (78 kg);
- sekcje 11-12: AMS-02 (Alpha Magnetic Spectrometer) – spektrometr o masie 6917 kg z zestawem detektorów, służących do poszukiwania i mierzenia niezwykle rzadkich i egzotycznych postaci materii i energii, niekiedy występującej jedynie hipotetycznie (pierwotnej antymaterii, cząstek dziwnych, ciemnej materii i promieniowania kosmicznego o energiach rzędu 1 TeV);
- wzdłuż lewej burty: manipulator RMS-201 (410 kg);
- wzdłuż prawej burty: przedłużka IBA (Inspection Boom Assembly) z systemem kontroli osłony termicznej OBSS (Orbiter Boom Sensor System) o masie 382 kg.
Łączna masa umieszczonego w ładowni sprzętu wynosiła 16 554 kg.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 8/2011