F-86 vs MiG-15 cz. II

Szymon Tetera

F-86 vs MiG-15

Półwysep koreański: 1950–1953 (cz. II)

Na przełomie stycznia i lutego 1952 r. z powodu przemęczenia personelu latającego Sowieci wycofali z walki dywizje lotnictwa myśliwskiego 303. i 324. IAD. W zamian 25 stycznia na lotnisko Antung przybyli lotnicy dywizji obrony powietrznej 97. IAD składającej się z pułków 16. IAP i 148. GIAP, dotychczas rozmieszczonych na południowych podejściach do Moskwy. Z kolei 15 lutego na lotnisko Tatung-kao przybyły z Primorje pułki 190. IAD: 256. IAP, 494. IAP i 821. IAP.

Personel obu sowieckich dywizji myśliwskich był pozbawiony doświadczenia bojowego, w dodatku miał stawiać czoło wzmocnionym siłom myśliwskim Amerykanów, którzy w grudniu do walki skierowali dwa przezbrojone w Sabre’y dywizjony 51. FIW. Pomimo tego początek lutego 1952 r. okazał się dla świeżo skierowanych do walki sowieckich pilotów szczęśliwy. 9 lutego najpewniej kpt. Dubin z 148. GIAP zestrzelił F-86A, pilotujący którego Lt Charles R. Spath z 335. FIS trafił do niewoli. Pierwszą stratę nowa dywizja odnotowała 9 lutego, kiedy w walce z Sabre’ami poległ por. I. I. Troickij z 16. IAP, co ciekawe, Amerykanie zwycięstw wtedy nie odnotowali.

Ogromnym ciosem dla Amerykanów była śmierć 10 lutego Maj. George A. Davisa, wówczas czołowego asa USAF w Korei. Choć są dostępne tyczące się tego incydentu relacje chińskie, sowieckie i amerykańskie, to różnią się one w szczegółach. Najprawdopodobniej po zestrzeleniu 2-3 maszyn chińskich F-86E Davisa padł ofiarą por. Awierina z 148. GIAP lub kpt. Minerwina z 16. IAP. Ten sukces można jednocześnie uznać za symboliczny koniec równowagi w powietrzu, od którego myśliwce USAF szybko zaczęły zdobywać przewagę.

USAF szybko zaczęły zdobywać przewagę. Do końca miesiąca Amerykanie już nie ponieśli strat, odnotowując w lutym zestrzelenie 17 myśliwców MiG-15, przy czym sowiecki 64. IAK stracił w tym miesiącu w walkach powietrznych 8 samolotów i 4 poległych pilotów. Dwóch z nich – por. A. P. Kożewnikow i por. W. N. Szerszakow z 16. IAP poniosło śmierć 21 lutego w walce z pilotami 4. FIW, 27 lutego zaś zginął por. Ł. P. Derewianko z 256. IAP. W walkach powietrznych pewne straty poniosło także lotnictwo chińskie, którego piloci 22 lutego strącili samolot rozpoznawczy RB-26C z 67. TRW.

3 marca Amerykanie strącili dwa sowieckie myśliwce, następnego dnia zaś zgłosili aż 6 zwycięstw, wywalczonych w starciach z lotnictwem chińskim. 7 marca zestrzelili kolejny chiński myśliwiec. Trzy dni później chińscy piloci uszkodzili dwa samoloty rozpoznawcze F2H-2P Banshee z dywizjonu piechoty morskiej VMJ-1, z tego jeden został spisany ze stanu. Sukces ten był wszakże drogo przez nich opłacony, piloci Sabre’ów bowiem odnotowali 6 zestrzeleń.

11 marca sowieccy piloci uszkodzili F-86E, w którym w czasie lądowania na lotnisku na wyspie Cho-do zginął Lt James E. Arnold z 16. FIS. Po stronie sowieckiej zginęli por. A. P. Iwanow z 16. IAP oraz por. N. I. Zienakow z 494. IAP, ale Amerykanie odnotowali 4 zestrzelenia. Podobny sukces piloci 4. FIW zgłosili dnia następnego, kiedy ich przeciwnikiem byli Chińczycy. Także 16 marca 4. FIW uzyskał 4 zestrzelenia, podczas gdy piloci sowieccy zgłosili ich aż 10, tracąc w zamian tylko 1 samolot. Faktycznie udało im się tylko uszkodzić jednego Sabre’a.

20 marca Amerykanie odnotowali zestrzelenie 5 MiG-15, ale spośród jednostek sowieckich tylko 494. IAP utracił jedną maszynę, a 821. IAP dwie, odnotowane jednak jako utracone dnia następnego. Chińczycy zrewanżowali się strąceniem Mustanga z południowoafrykańskiego 2. Sqn.

Do zaciętych starć doszło 24 marca, kiedy Amerykanie odnotowali 5 zestrzeleń, a jednostki sowieckie straciły 5 maszyn w walkach powietrznych i 2 kolejne, kiedy lądujący pilot uderzył w 3 inne myśliwce. Ze składu 148. GIAP w walce zginęli por. E. W. Filippow oraz kpt. P. S. Lubowinkin, inny pilot katapultował się, a kolejny wrócił ranny. Później do walki dołączyły 256. IAP oraz 821. IAP, które straciły po jednym samolocie, ale piloci zdołali się katapultować. Po stronnie USAF odnotowano stratę F-86A, w którym zaginął Lt James D. Carey, a 2 inne samoloty spisano ze stanu z powodu odniesionych uszkodzeń. Samolot z 821. IAP zestrzelony 25 marca podniósł miesięczne straty bojowe jednostek sowieckich do 14 maszyn, przy czym poległo 4 pilotów. Amerykanie odnotowali 39 zestrzeleń, przy czym około połowa z nich musiała zostać odniesiona w walkach z jednostkami lotnictwa chińskiego.

1 kwietnia piloci Sabre’ów zgłosili aż 10 zestrzeleń, jednak jednostki sowieckie odnotowały stratę jedynie 2 maszyn, przy czym w jednej z nich zginął por. N. I. Czernikow z 821. IAP. Duża różnica pomiędzy amerykańskimi meldunkami a sowieckimi stratami sugeruje udział w walkach jednostek chińskich, o których roli w starciach tego dnia niestety brak danych. Pilotom sowieckim w kilku starciach przyznano łącznie zestrzelenie 9 myśliwców, choć Amerykanie potwierdzają stratę tylko jednego F-86E z 336. FIS, którego pilot został podjęty z wody przez śmigłowiec ratowniczy.

Także następnego dnia doszło do wyrównanych pojedynków sowiecko-amerykańskich. Z 3 zwycięstw przyznanych amerykańskim pilotom potwierdzenie znajdują 2, które tyczą dwóch strat 494. IAP, ze składu którego zginął por. A. J. Woronow. Sowieccy piloci uszkodzili cztery F-86E, z tego pilot jednego katapultował się nad wyspą Cho-do, a pozostałe 3 maszyny zdołano później naprawić. 3 kwietnia Amerykanie zestrzelili 2 sowieckie myśliwce, których piloci zdołali się katapultować. Następnego dnia zgłoszono kolejny sukces. 6 kwietnia Amerykanie zgłosili 4 zestrzelenia, ale Sowieci odnotowują jedynie stratę samolotu ze 148. GIAP, który uszkodzony rozbił się podczas lądowania.

Z powodu trudnych warunków atmosferycznych do kolejnych starć doszło dopiero 13 kwietnia, kiedy piloci 51. FIW odnotowali 7 zestrzeleń, przy stracie F-86E pilotowanego przez Maj. George. E. Wendlinga ze sztabu jednostki, który został uznany za zaginionego. Źródła sowieckie potwierdzają stratę 3 maszyn, przy czym zginął por. W. M. Szebenko z 494. IAP. W czasie powrotu z lotu, już nad własnym lotniskiem został zestrzelony dowódca 16. IAP, ppłk Żurawłow, który odniósł obrażenia podczas katapultowania. 19 kwietnia Col. Thyng zgłosił zestrzelenie jednego samolotu.

Zestrzelenie Żurawłowa nad własnym lotniskiem oznaczało początek regularnych działań myśliwców USAF nad Mandżurią. Dotychczas piloci amerykańscy respektowali granicę ChRL, którą przekraczali sporadycznie. W drugiej połowie kwietnia miało się to zmienić i miały się rozpocząć regularne polowania na startujące bądź też lądujące na swoich lotniskach myśliwce MiG-15. Jako że rezolucja obowiązująca wojska walczące pod znakiem ONZ zabraniała działań na terenie Chin, loty nad Mandżurią odbywały się nieoficjalnie. Dowództwo USAF orientowało się w poczynaniach swoich pilotów, ale jednocześnie przyzwalało na takie akcje.

21 kwietnia skuteczności nowej taktyki USAF doświadczyli piloci 256. IAP. W zasadniczej walce nad Koreą pułk stracił jedną maszynę, której pilot zdołał się katapultować. Jednak w czasie podejścia do lądowania Sabre’y ponownie zaatakowały sowiecką jednostkę, zestrzeliwując 3 samoloty, przy czym zginęli porucznicy D. S. Sełiwanow i S. A. Tołmackij. Klucz Sabre’ów zaatakował też wysłaną na pomoc grupę 6 maszyn z 16. IAP zestrzeliwując jedną z par, przy czym zginął kpt. N. I. Naumow. W sumie Sowieci stracili 6 samolotów, 3 pilotów poległych i 2 rannych, co było najpoważniejszą stratą od początku wojny. Amerykanie ze swojej strony zgłosili 7 strąceń, przy stracie nad Koreą, być może w walce z 821. IAP, który odnotował zestrzelenie dwóch Sabre’ów, jednego F-86E z 335. FIS, pilotujący którego Lt Michael E. Dearmond trafił do niewoli.

22, 24 i 26 kwietnia piloci F-86 odnotowali po jednym zestrzeleniu, najpewniej chińskich myśliwców MiG-15. Nietypowym sukcesem było zniszczenie pierwszego dnia na lotnisku Sinju dwóch północnokoreańskich myśliwców Jak-9.

30 kwietnia to piloci sowieccy zmienili taktykę, działając na małych wysokościach niewielkimi grupami po kilka myśliwców. Formacja z 16. IAP zaskoczyła ugrupowanie samolotów myśliwsko-bombowych F-80 zestrzeliwując co najmniej jedną z dwóch maszyn straconych przez 8. FBW. Tego dnia Sowieci stracili tylko jednego zestrzelonego nad własnym lotniskiem MiG-15. Piloci F-86 odnotowali jednak aż 6 sukcesów, odniesionych przypuszczalnie głównie w walkach z Chińczykami.

Ogółem w kwietniu Amerykanie odnotowali 44 zestrzelenia, 64. IAK zaś utratę 17 myśliwców MiG-15, przy czym śmierć poniosło 6 pilotów.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia Spec 4/2014