Fällkniven
Wojciech Weiler
Fällkniven
– noże z krainy wikingów
W ubiegłym roku szwedzka firma Fällkniven AB obchodziła ćwierćwiecze istnienia. Jej wyroby uważane są za najmocniejsze na świecie seryjnie produkowane noże ze stali nierdzewnej. Nie bez podstaw: to chyba jedyny producent, który dla swoich noży przeprowadził testy łamania i opublikował ich wyniki, zaiste imponujące!
eter Hjortberger, założyciel Fällkniven AB, stworzył typową firmę rodzinną – zarejestrowana 8 lutego 1984 roku, mieści się w niewielkim Boden. W roku 1987 przedsiębiorstwo podjęło się stworzenia noża przetrwania dla pilotów szwedzkich sił zbrojnych. W sierpniu 1995 roku wojsko otrzymało pierwszą partię noży lotniczych i wtedy rozpoczęła się światowa kariera firmy, do dziś szczycącej się tytułem Dostawcy Jego Królewskiej Mości Króla Szwecji. Osiem lat to kawał czasu na zrobienie noża, ale rezultat przeszedł wszelkie oczekiwania i wciąż stawiany jest za wzór. Później pojawiły się kolejne produkty i aktualnie pośród najmocniejszych noży z Kraju Trzech Koron znajdziemy nieprzebraną ilość modeli o klindze stałej i składanej. A ponieważ firma słynie przede wszystkim z pancernych wyrobów o nieruchomej głowni – tutaj zajmiemy się tylko nimi.
Materiały konstrukcyjne Klingi Fällknivenów wytwarzane są w zagłębiu nożowym Seki (takim japońskim Solingen) z materiałów o znakomitej jakości i wybitnych własnościach użytkotwych. Głownie są albo z jednej stali, albo z ma teriałów złożonych, te ostatnie zdecydowanie dominują. Naj częściej stosuje się trój warstwowy laminat 420J2 / VG10 / 420J2, gdzie twardy rdzeń ze stali nie rdzewnej VG10 amortyzowany jest przez płazy z popularnej stali 420J2. Dzięki ta kiej „kanapkowej” budowie głownia łączy elastyczność i wytrzymałość na obciążenia poprzeczne ze znakomitymi właściwościami ostrza. Stal VG10 ma dużą odporność na ścieranie, wykruszenia i pęknięcia, a do tego jest drobnoziarnista, więc przyjazna w ostrzeniu. Kolejny laminat – G3 – również jest trójwarstwowy, o budowie VG2 / SGPS / VG2. SGPS to japoński spiek nierdzewny (błędnie zwany „stalą proszkową” – SGPS to skrót od Super Gold Powder Steel) o twardości 62 HRC, zawierający 1,4 % C, 15 % Cr, 2,8 % Mo, 2 % V, 0,5 % Si, 0,4 % Mn oraz po 0,03 % S i P. Właściwości mechaniczne tego materiału zbliżone są do spieku S30V, często stosowanego na głownie droższych noży – SGPS ma większą odporność na ścieranie przy nieco gorszej udar ności. VG2 z której zrobiono płazy to z kolei stal podobna do AUS6, o wyższej zawartości węgla niż w 420J2, znanej z laminatu używanego w innych modelach Fällknivenów. Podstawowym materiałem na rękojeści noży o głowni stałej jest twarde, formowane wtryskowo tworzywo sztuczne Thermorun E („E” jak elastomer). Fällkniven AB produkuje też chwyty z kratonu – termoplastycznej gumy polimerowej o wysokiej odporności na pękanie i wycieranie: miększej, lepiej przyczepnej do dłoni i przyjemniejszej w trzymaniu niż Thermorun E. Oprócz tego są chwyty ze stosowanego także na okładki pistoletów i rewolwerów drewna palisandrowego (ostatnio zwanego modnie cocobolo – bardziej egzotycznie brzmi, to i pewnie lepiej się sprzedaje), skórzanych krążków i różnokolorowej micarty, czyli prasowanej pod ciśnieniem mieszaniny żywicy fenolowej, papieru i tkanin. Rękojeści mają konstrukcję z trzpieniem pełnej długości (full length tang), który często wystaje z tyłu (protruding tang) i okuty otwór przelotowy, służący do przewleczenia linki.