Fatalna pomyłka. Amerykańsko-radzieckie starcie powietrzne w rejonie Niszu, 7 listopada 1944 r.

Szymon Tetera

7 listopada 1944 r. doszło do najpoważniejszego amerykańsko-radzieckiego incydentu powietrznego odnotowanego podczas II wojny światowej. W pobliżu jugosłowiańskiego miasta Nisz dwusilnikowe samoloty myśliwskie P-38 Lightning z amerykańskiej 82. FG pomyłkowo zaatakowały przemieszczające się oddziały 6. Gwardyjskiego Korpusu Strzeleckiego, zadając mu ciężkie straty i zabijając jego dowódcę. Dodatkowo w powietrzu piloci USAAF starli się z poderwanymi alarmowo z pobliskiego lotniska radzieckimi Jakowlewami z 866. IAP.

Z końcem sierpnia 1944 r., po przejściu Rumunii do obozu alianckiego, z nieba nad Bałkanami zniknęły samoloty wycofanych z tego rejonu jednostek Luftwaffe, których głównym zadaniem na tym kierunku działań była obrona zagłębia naftowego w Ploesti. W związku z tym dysponujące dużym zasięgiem działania samoloty myśliwskie strategicznej 15. Armii Powietrznej – która miała w swoim składzie cztery grupy myśliwskie latające na P-51 Mustang i trzy wyposażone w  P-38 Lightning – rozpoczęły liczne misje związane z atakowaniem celów naziemnych. Wiele z nich miało na celu pośrednie wsparcie marszu Armii Czerwonej.

7 listopada zadaniem samolotów 82. FG było zaatakowanie połączeń drogowych wiodących z miasteczka Sjenica, na południowy wschód, do miejscowości Novi Pazar, Raska i Mitrovica. Do godz. 8.57 z bazy lotniczej Foggia wystartowało 60 myśliwców P-38 Lightning prowadzonych osobiście przez dowodzącego grupą Col. Clarence Theodore Edwinsona. 25 wysłanych na misję Lightningów należało do 95. Fighter Squadron (dywizjonu myśliwskiego), 17 do 96. FS, a 18 do 97. FS. Na skutek awarii technicznych po starcie do bazy zawróciło dwóch pilotów, po jednym z dwóch ostatnich z wymienionych dywizjonów.

 Pozostałych 58 maszyn wleciało nad Jugosławię na wysokości 12 tys. stóp [3660 m], przy czym prowadził 95. FS, z 96. FS lecącym po prawej i 97. FS lecącym po lewej.

 W rejonie celu piloci 96. FS, lecąc na wysokości 2500 stóp [762 m], dostrzegli 10 mil na zachód od Sjenicy cztery dwusilnikowe samoloty lecące na wysokości 1500 stóp [457 m], które zidentyfikowano jako sowieckie bombowce Pe-2.

Jako pierwsze do ataku na cele naziemne zeszły cztery klucze samolotów z 96. FS, które od godz. 10.15 do 10.40 ostrzeliwały pojazdy wojskowe w rejonie miejscowości Sjenica, Novi Pasar i Raska. Poszczególni piloci jednostki zgłosili następujące sukcesy:

 Lt Loeher – ostrzelanie 4 ciężarówek, Lt Sprauge – trzy zajścia na konwój ciężarówek, Lt Sides – ostrzelanie 4–5 ciężarówek, Lt Gustafson – ostrzelanie 4–5 ciężarówek w tym zniszczenie jednej (zapalona), Lt Malejki – zniszczenie 1 ciężarówki (zapalona), Lt Jelke – ostrzelanie ciężarówek, Lt Burgase – ostrzelanie 2 ciężarówek, Lt Bordwell – ostrzelanie 1 ciężarówki, Lt Noel – zniszczenie 1 ciężarówki (zapalona), Lt Kielar – zniszczenie 3 ciężarówek (zapalone), por. Howard – ostrzelanie konwoju 15–20 ciężarówek, w tym 1 zniszczona (zapalona), Lt Barrier – zniszczenie ciężarówki (zapalona) i ostrzelanie dwóch innych, Lt Leszczynski – ostrzelanie 1 ciężarówki, Lt Sydegal – ostrzelanie dwóch ciężarówek, Le Andrews – ostrzelanie 5 ciężarówek, Capt. King – 3 zajścia na konwój 15–20 ciężarówek, z tego 3 widziano w płomieniach.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo Nr Specjalny 17