Flak-Kampfabzeichen

Grzegorz Grześkowiak

Odznaka Bojowa Artylerii Przeciwlotniczej

(Flak-Kampfabzeichen)

Podczas II wojny światowej artyleria przeciwlotnicza Luftwaffe, Flugzeug-Abwehr-Kanone Artillerie, zyskiwała coraz bardziej na znaczeniu i to nie tylko spełniając swe główne zadania w odpieraniu nalotów wroga na obiekty militarne, przemysłowe czy komunikacyjne, lecz także coraz częściej w walce lądowej jako formacja ofensywna i defensywna. „Przeciwlotnicy” walczyli we wszystkich kampaniach niemieckiego Wehrmachtu, niszcząc samoloty, jak również nieprzyjacielskie wozy bojowe, pociągi pancerne, schrony, a nawet okręty wojenne i transportowe.

O męstwie i poświęceniu w walce żołnierzy artylerii przeciwlotniczej świadczy to, że od 1 września 1939 roku do 31 października 1941 roku dwudziestu dwóch spośród nich zostało odznaczonych najwyższym odznaczeniem bojowym III Rzeszy Niemieckiej, a mianowicie Ritterkreuz des Eisernen Kreuzes 1939. Latem 1940 roku Minister Lotnictwa Rzeszy i Naczelny Dowódca Wojsk Lotniczych, Marszałek Rzeszy Hermann Göring, zainicjował ustanowienie nowej odznaki bojowej dla podległej sobie formacji – artylerii przeciwlotniczej. Wzorem dla niej miały być wcześniej już ustanowione odznaki bojowe i szturmowe Heeres (Wojska Lądowe) i Kriegsmarine (Marynarki Wojennej). Nowa odznaka miała być nadawana w uznaniu sukcesów artylerii przeciwlotniczej zarówno w odpieraniu nalotów, jak i w walce na lądzie i morzu.

W dniu 10 stycznia 1941 roku ustanowiono Flak-Kampfabzeichen (Odznakę Bojową Artylerii Przeciwlotniczej). Rozkaz wykonawczy podpisał Generalny Inspektor Luftwaffe, feldmarszałek Erhard Milch, a tekst został podany do wiadomości oficerów i żołnierzy w Dzienniku Rozporządzeń i Rozkazów OKL (Oberkommando der Luftwaffe). W tym miejscu przytoczę najważniejsze ustępy z rozkazu wykonawczego (cyt.): „....Zatwierdzam niniejszym wprowadzenie odznaki bojowej Wojsk Lotniczych o nazwie Odznaka Bojowa Artylerii Przeciwlotniczej.

A. Opis Odznaki Bojowej Artylerii Przeciwlotniczej: Odznaka Bojowa składa się z armaty przeciwlotniczej kalibru 8,8 cm otoczonej owalnym wieńcem z liści dębowych, na którego górnej części jest umieszczony orzeł Wojsk Lotniczych.

B. Wymiary Odznaki Bojowej Artylerii Przeciwlotniczej: wymiary wieńca: wysokość ok. 55 mm, szerokość ok. 45 mm; wymiary orła Wojsk Lotniczych: wysokość ok. 30 mm, rozpiętość skrzydeł ok. 40 mm.

C. Ustalenia odnośnie przyznawania odznaczenia:
I. Warunki przyznania odznaczenia:
1./ Odznaka Bojowa Artylerii Przeciwlotniczej może być nadawana oficerom, podoficerom i żołnierzom z oddziałów artylerii przeciwlotniczej za wybitne zasługi w walce.
2./ Odznaka może być nadawana poszczególnym osobom i jednostkom ogniowym, a mianowicie:
a) W przypadku zwalczania wrogich samolotów: dla ciężkich baterii przy co najmniej 5 zestrzeleniach dla członków baterii biorącej udział w walce, jeśli brali bezpośredni udział w zestrzeleniach, dla lekkich baterii przy co najmniej 5 zestrzeleniach przez armaty tego samego oddziału, dla dowódców i obsługi armat tego oddziału, który brał bezpośredni udział w zestrzeleniach, dla baterii reflektorów przeciwlotniczych 150 cm i 60 cm, jeśli co najmniej w 15 bądź 20 różnych przypadkach, dzięki owocnej pracy obsługi baterii lub oddziałów reflektorów artylerii przeciwlotniczej zostały spełnione warunki uwieńczonej powodzeniem walki baterii przeciwlotniczych lub nocnych myśliwców, a w 5 przypadkach doprowadzono do zestrzelenia; dla członków tych baterii bądź oddziałów reflektorów artylerii przeciwlotniczej, jeśli bezpośrednio uczestniczyli oni w sukcesach.
b./ W przypadku uczestnictwa w 3 różnych walkach na lądzie lub morzu w trudnych warunkach, np. niszczenie czołgów, bunkrów, okrętów oraz szczególnych sukcesów podczas zwalczania innych celów na lądzie i morzu.
c./ Odznaka może zostać przyznana dowódcom baterii, jeśli połowa baterii biorącej udział w walce otrzymała odznakę, zaś dowódcom jednostek, jeśli odznaczenie otrzymała połowa dowódców baterii. Warunkiem jest, by dowodzili oni jednostkami podczas tych działań bojowych, które były podstawą nadania odznaczenia.
d./ Uczestnictwo w ciężkich działaniach bojowych przeciwko celom na lądzie lub morzu jest równoznaczne z zestrzeleniem samolotu i odwrotnie – tak, iż Odznaka Bojowa może zostać nadana również np. ciężkim bateriom, jeśli dokonały one 3 zestrzeleń i w trudnych warunkach uczestniczyły w działaniach bojowych przeciwko celom na lądzie lub morzu.
e./ W przypadku niezwykłego osiągnięcia pojedynczej osoby lub jednostki ogniowej dla przyznania odznaki nie jest wymagana przepisowa liczba zestrzeleń.

Uwaga końcowa: Odznaka Bojowa Artylerii Przeciwlotniczej może być nadawana oficerom, podoficerom i żołnierzom oraz oddziałom artylerii przeciwlotniczej licząc wstecznie od dnia 1 września 1939 roku, o ile zostały spełnione warunki punktu C / I /2.

Pełna wersja artykułu w magazynie Poligon 5/2012