Flota AH-64 Apache

Leszek A. Wieliczko

Amerykański śmigłowiec szturmowy AH-64 Apache to jeden z najbardziej znanych i najlepszych wiropłatów tej kategorii na świecie. Choć od oblotu prototypu minęło już 45 lat, sukcesywnie udoskonalany Apache wciąż jest produkowany i znajduje nowych nabywców. Obecnie użytkownikami różnych jego wersji są siły powietrzne, wojska lądowe lub inne formacje 16 krajów. Kilka innych jest zainteresowanych ich nabyciem. Wiele wskazuje więc na to, że Apache pozostaną w służbie co najmniej do połowy obecnego wieku.

Historia powstania i rozwoju oraz konstrukcja, wyposażenie i uzbrojenie śmigłowców AH-64 Apache zostały obszernie opisane w magazynie „Nowa Technika Wojskowa” (numery 3, 4 i 5 z 2019 roku). W tym miejscu wypada wszakże przypomnieć kilka najważniejszych informacji. Produkcja seryjna pierwszej wersji AH-64A rozpoczęła się w 1983 roku w zakładach firmy Hughes (następnie McDonnell Douglas, obecnie Boeing) w Mesie w Arizonie. Pod koniec 1995 roku do produkcji trafiła wersja AH-64D Block I, różniąca się m.in. nowocześniejszą awioniką i możliwością instalowania radaru kierowania ogniem AN/APG-78 Longbow. W 2003 roku pojawiła się ulepszona odmiana AH-64D Block II. Od 2011 roku produkowana jest najnowsza wersja AH-64E Guardian, znana początkowo jako AH-64D Block III. Dzięki licznym zmianom wprowadzonym w awionice i zespole napędowym oraz nowym typom uzbrojenia AH-64E ma znacznie większe możliwości operacyjne niż wcześniejsze wersje, m.in. zdolność do ścisłej współpracy z bezzałogowymi statkami powietrznymi (BSP).

Obecnie siły powietrzne, lotnictwo wojsk lądowych lub inne formacje 16 krajów świata posiadają łącznie ponad 1100 egzemplarzy AH-64. Największym użytkownikiem pozostaje US Army, która wraz z Army National Guard (ARNG) dysponuje około 800 Apache'ami. Oprócz Stanów Zjednoczonych AH-64 służą także w Arabii Saudyjskiej, Egipcie, Grecji, Holandii, Indiach, Indonezji, Izraelu, Japonii, Katarze, Korei Południowej, Kuwejcie, Singapurze, Tajwanie, Wielkiej Brytanii i Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Grecja (częściowo), Indie, Japonia i Wielka Brytania kupiły je na zasadach komercyjnych bezpośrednio u producenta (Direct Commercial Sale, DCS), a pozostałe państwa za pośrednictwem amerykańskiej administracji w ramach procedury Foreign Military Sales (FMS). W Japonii i Wielkiej Brytanii Apache były produkowane na licencji. W latach 2013–2014 zamiar zakupu 24 egz. AH-64E deklarował Irak, ale ostatecznie do niego nie doszło. W najbliższych latach grono użytkowników AH-64E może ulec powiększeniu, zainteresowanie ich nabyciem wyrażają bowiem m.in. Australia, Bangladesz, Filipiny, Maroko i Tajlandia.

Stany Zjednoczone

Obecnie US Army i ARNG mają w wyposażeniu śmigłowce AH-64D i E, ale docelowo będą to wyłącznie AH-64E. Po przyjęciu Guardianów do służby planowano, że w US Army znajdzie się docelowo 690 egz. AH-64E, w tym 634 zmodernizowane AH-64D i 56 nowo zbudowanych AH-64E. Gwardia Narodowa miała stracić wszystkie 192 egz. Apache, z czego 120 miało trafić do regularnych jednostek wojsk lądowych. W 2017 roku Kongres USA postanowił jednak pozostawić AH-64 w wyposażeniu ARNG i zarazem zwiększyć całkowitą liczbę Apache'y do 767, z czego 719 to będą zmodernizowane AH-64D, a 48 fabrycznie nowe AH-64E. W projekcie budżetu Departamentu Obrony na 2021 rok zapisano wszakże zamiar pozyskania 50 fabrycznie nowych AH-64E, a dodatkowe dwa egzemplarze mają uzupełnić straty operacyjne. Proces modernizacji całej floty ma potrwać do 2028 roku. Według aktualnych planów Apache pozostaną w służbie US Army i ARNG co najmniej do 2040 roku, a jeśli w międzyczasie zostanie opracowana i wdrożona nowa wersja Block IV (AH-64F), to być może nawet do 2060 roku.

AH-64E również poddawane są ciągłej modernizacji i docelowo wszystkie mają otrzymać wyposażenie w standardzie Version 6 (V6), obejmujące m.in. zmodernizowany system obserwacji dziennej (Modernized Day Sensor Assembly, MDSA) i interferometr radaru (Modernized Radar Frequency Interferometer, MRFI), ulepszony radar kierowania ogniem (Fire Control Radar, FCR) i rozbudowane zdolności współpracy z BSP (Manned/Unmanned Teaming Expanded Capability, MUMT-X). Na najbliższe lata zaplanowano wdrożenie do uzbrojenia nowych kierowanych pocisków rakietowych powietrze–ziemia Lockheed Martin AGM-179 JAGM (Joint Air-to-Ground Missile). Około 2025 roku rozpocznie się wymiana stosowanych obecnie silników General Electric T700-GE-701D na nowe o większej mocy T901-GE-900, skonstruowane w tej samej wytwórni w ramach programu ITEP (Improved Turbine Engine Program).

W US Army Apache służą w 13 batalionach szturmowo-rozpoznawczych (Attack Reconnaissance Battalions, ARB) i dziewięciu eskadrach szturmowo-rozpoznawczych (Attack Reconnaissance Squadrons, ARS), mających standardowo po trzy kompanie lotnicze z 24 śmigłowcami. Bataliony są częścią pułków lotniczych (Aviation Regiments) i w zapisie skróconym oznaczane są jako AVN (ARB) lub po prostu AVN. Eskadry należą natomiast do pułków kawalerii powietrznej (Cavalry Regiments) i oznaczane są jako CAV (ARS) lub CAV. Bataliony i eskadry wchodzą w skład bojowych brygad lotniczych (Combat Aviation Brigades, CAB), które współpracują z dywizjami US Army (piechoty, kawalerii powietrznej, górskimi, powietrznodesantowymi i pancernymi).

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 8/2020