Flota F-5 na świecie

Marcin Strembski

Amerykański lekki samolot bojowy Northrop F-5 niewątpliwie okazał się konstrukcją bardzo udaną. Ten stosunkowo prosty i tani myśliwiec odniósł oszałamiający sukces eksportowy. Produkowany seryjnie od 1962 r. samolot sprzedano do 37 krajów, co zaowocowało zbudowaniem około 2620 egzemplarzy wszystkich odmian. Oryginalnie maszyna była wytwarzana w Stanach Zjednoczonych, ale jej licencyjną produkcję podjęły też Hiszpania, Kanada, Republika Korei, Szwajcaria i Tajwan. Natomiast w Iranie doczekała się bezlicencyjnej kopii. Oficjalnie produkcję F-5 zakończono w styczniu 1987 r., lecz mimo upływu lat typ ten nadal pozostaje w wyposażeniu wielu sił powietrznych na świecie. Niniejszy artykuł stanowi nie tylko przegląd stanu ilościowego F-5 w poszczególnych krajach, lecz także jest próbą odpowiedzi na pytanie, jakie są perspektywy tej konstrukcji na przyszłość. Pod uwagę wzięto jedynie państwa, gdzie samoloty znajdują się w regularnej służbie, w sile minimum eskadry.

Arabia Saudyjska
W latach 1972-1978 Królewskie Saudyjskie Siły Powietrzne zakupiły 20 F-5B, 74 F-5E, 25 F-5F. Każda kolejna transza maszyn różniła się od poprzedniej najnowszymi modyfikacjami, jakie pojawiły się w międzyczasie. W ramach unowocześnienia floty poprzednio zakupione samoloty F-5E/F były doprowadzane do najwyższego standardu wyposażenia, który ostatecznie obejmował: montaż odbiornika do tankowania w powietrzu, system nawigacji bezwładnościowej (INS) Litton LN-33, system lądowania według wskazań przyrządów ILS, prochowe przyspieszacze startowe JATO, radar AN/APQ-159, system identyfikacji „swój -obcy” (IFF) APX-101, urządzenie ostrzegające o opromieniowaniu radiolokacyjnym (RWR) AN/ALR-46(V)2, wyrzutnik nabojów zakłócających AN/ALE-40. Samoloty zostały przystosowane do przenoszenia aż 4 kierowanych pocisków rakietowych „powietrze- powierzchnia” AGM-65A/B Maverick (typowo są do tego przeznaczone tylko 2 węzły) oraz zasobnika zakłócającego AN/ALQ-101/119. Ponadto w dwumiejscowych egzemplarzach zamontowano ręczny laserowy wskaźnik celu AN/AVQ-27 przeznaczony dla kierowanych bomb lotniczych serii Paveway II. Oprócz bogatego wyposażenia bojowego zakupiono także wymienne przody kadłuba z zestawem 4 lotniczych aparatów fotograficznych KS-121A, które pozwalały na przemianę dowolnego F-5E w maszynę rozpoznawczą. Niestety pracochłonność tej konwersji była bardzo duża (około 100 roboczogodzin na zamontowanie rozpoznawczego nosa i co najmniej drugie tyle na przywrócenie poprzedniej konfiguracji), przez co korzystano z tej opcji niezmiernie rzadko. Dlatego w 1982 r. po prostu dokupiono 10 samolotów RF-5E, będących dedykowaną wersją rozpoznawczą o zdecydowanie większych możliwościach. Obok liniowego skanera podczerwieni RS-701E ich wyposażenie stanowi kamera panoramiczna i 4 wymienne kamery boczne, których konfigurację można dostosować do zaplanowanego zadania, a całość jest zarządzana przez zintegrowany system kontroli czujników ISCS (Integrated Sensor Control System). W 1995 r. wszystkie RF-5E poddano zabiegom wzmacniającym konstrukcję płatowca, a dwa lata później samoloty doposażono w nowe sensory rozpoznawcze oraz dodatkowe urządzenia nawigacyjne (INS, GPS).

Aktualnie saudyjskie F-5 nie znajdują się już w wyposażeniu jednostek bojowych. Użytkujące je do niedawna eskadry 10., 15. i 17. rozpoczęły przeszkalanie na zakupione w 2007 r. Typhoony. Około 20-22 F-5 (głównie maszyny dwumiejscowe) przesunięto do szkolenia, gdzie służą do treningu zaawansowanego. Pozostałe maszyny zostały zmagazynowane i wystawione na sprzedaż (przykładowo w 2009 r. w ofercie znajdowało się 55 z 77 posiadanych RF/F-5E/F).

Bahrajn
Siły Powietrzne Królestwa Bahrajnu obecnie posiadają 12 Tigerów: 8 w jednomiejscowej wersji F-5E i 4 dwumiejscowe F-5F. Zostały one dostarczone do Bahrajnu w latach 1982-1987 stając się pierwszymi odrzutowymi maszynami bojowymi tego kraju. Wszystkie służą w 6. Eskadrze Lotnictwa Taktycznego stacjonującej w bazie Sheik Isa. Eskadra ma za sobą epizod bojowy z czasów I wojny w Zatoce Perskiej w 1991 r., podczas której wykonała 127 misji bombowych przeciwko irackim instalacjom wojskowym.

Obecnie F-5 nadal są przeznaczone do misji uderzeniowych (wykonywanych głównie przeciwko żegludze) i pod tym kątem jest zoptymalizowane ich uzbrojenie. Ponadto Tigery służą jako maszyny szkolenia zaawansowanego przed przejściem pilotów na nowocześniejsze F-16C/D. Aktualnie dowództwo lotnictwa Bahrajnu rozgląda się za nowym typem wielozadaniowego samolotu, mającym do końca bieżącej dekady zastąpić F-5. Najpoważniejszym kandydatem na jego miejsce jest Eurofigter Typhoon, choć rozpatrywane są również Dassault Rafale i Lockheed Martin F-35 Lightning II.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 5/2014

Wróć