Flota Wschodzącego Słońca
Leszek A. Wieliczko
Japońskie Morskie Siły Samoobrony – Kaijō Jieitai – zostały utworzone w lipcu 1954 roku, w celu obrony niepodległości Japonii i bezpieczeństwa jej mieszkańców w razie konfliktu zbrojnego. Po dekadach intensywnego rozwoju, dziś stanowią jedną z najnowocześniejszych, najsilniej uzbrojonych i najlepiej wyszkolonych flot w regionie Azji Wschodniej i Pacyfiku. Realizowane konsekwentnie i terminowo programy budowy nowych okrętów i uzbrojenia powodują sukcesywny wzrost ich potencjału bojowego, w celu sprostania zmieniającym się wyzwaniom w zakresie bezpieczeństwa morskiego.
Po zakończeniu II wojny światowej amerykańskie władze okupacyjne zarządziły całkowitą demilitaryzację Japonii. Brak skutecznej kontroli nad wodami terytorialnymi doprowadził w krótkim czasie do wzrostu przestępczości, zwłaszcza przemytu. Nierzadkie były również akty piractwa morskiego. W tej sytuacji za zgodą Amerykanów, 1 maja 1948 roku utworzono Agencję Bezpieczeństwa Morskiego (Kaijō Hoanchō – Maritime Safety Agency), czyli de facto Japońską Straż Wybrzeża (Japan Coast Guard, JCG). Wraz ze stopniowym znoszeniem przez Amerykanów nałożonych po wojnie restrykcji, 26 kwietnia 1952 roku w ramach JCG utworzono Straż Morską (Kaijō Keibitai – Maritime Guard, Maritime Security Force lub Coastal Safety Force), którą 1 sierpnia tego samego roku podporządkowano nowo utworzonej Narodowej Agencji Bezpieczeństwa (Hoanchō – National Safety Agency, NSA). Miało to na celu skupienie w jednej instytucji wszystkich uzbrojonych służb bezpieczeństwa państwowego.
Gdy po zakończeniu wojny w Korei Amerykanie zezwolili Japończykom na posiadanie ograniczonych sił zbrojnych przeznaczonych do samoobrony, w czerwcu 1954 roku japoński parlament uchwalił ustawy o obronie kraju (Bōeishō setchi-hō) i siłach samoobrony (Jieitai-hō). Na ich podstawie 1 lipca Hoanchō została przekształcona w Bōeichō (Agencję Obrony – Japan Defense Agency, JDA). Tego samego dnia powołano do życia Jieitai (Siły Samoobrony – Self-Defense Force, SDF), złożone z trzech komponentów: lądowego (rikujō), morskiego (kaijō) i lotniczego (kōkū). Zalążkiem Morskich Sił Samoobrony (Kaijō Jieitai – Maritime Self-Defense Force, MSDF), zwanych w skrócie Kaiji, a potocznie po prostu Kaigun (Marynarką Wojenną), była Straż Morska. Najważniejszymi zadaniami Sił Samoobrony – od chwili ich utworzenia – pozostają: ochrona niepodległości, suwerenności i integralności terytorialnej kraju oraz bezpieczeństwa mieszkańców, zapewnienie stabilizacji i pokoju w regionie, obrona kraju przed bezpośrednią lub pośrednią agresją, a w razie potrzeby także pomoc w utrzymaniu porządku publicznego i likwidacji skutków katastrof lub klęsk żywiołowych oraz udział w misjach pokojowych i humanitarnych pod egidą ONZ.
Japonia jako kraj wyspiarski jest silnie związana z morzem, a jej gospodarka jest uzależniona od handlu zagranicznego (około 90% surowców pochodzi z importu). Kraj tworzy ponad 6800 wysp, rozciągniętych na przestrzeni około 3000 km od Morza Ochockiego na północy (wyspa Hokkaido), aż po Tajwan na południowym zachodzie (wyspy Riukiu – Nansei Shotō) i Mariany na południu (Nanpō Shotō). Powierzchnia terytorium kraju wynosi 380 tys. km2, a powierzchnia wód terytorialnych (do 12 mil morskich od brzegu) 430 tys. km2. Jednak dzięki rozrzuconym po oceanie archipelagom i wyspom – Hoppō Ryōdo (Terytoria Północne) na północnym wschodzie, Minamitorishima (wyspa Marcus) na południowym wschodzie, Okinotorishima (atol Parece Vela) na południu i Yaeyama Shotō (wyspy Yaeyama) na południowym zachodzie – japońska morska wyłączna strefa ekonomiczna (haitateki keizai suiiki – Exclusive Economic Zone, EEZ) ma ogromną powierzchnię aż 4,47 mln km2.
Ochrona morskiej strefy ekonomicznej, szlaków żeglugowych, wód terytorialnych i przyległych, bardzo długiej linii brzegowej, portów i instalacji nabrzeżnych (zwłaszcza elektrowni atomowych) oraz tysięcy rozrzuconych po oceanie wysp, a także przeciwdziałanie pojawiającym się na tym obszarze różnego rodzaju zagrożeniom, mają kluczowe znaczenie dla szeroko pojętego bezpieczeństwa Japonii. Zadania te spoczywają przede wszystkim na barkach Morskich Sił Samoobrony. Do ich realizacji Kaijō Jieitai dysponują flotą około 130 okrętów nawodnych i podwodnych różnych klas, 300 samolotami i śmigłowcami oraz 45,3 tys. osobami personelu (stan na koniec 2016 roku). Głównymi obszarami aktywności Kaijō Jieitai są wody wokół Hokkaido, Morze Japońskie i Morze Wschodniochińskie. Na ten ostatni akwen Tokio zwraca szczególną uwagę, ze względu na rosnącą z roku na rok aktywność chińskiej floty i lotnictwa.
Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 7-8/2017