Fundusz Wsparcia Sił Zbrojnych – rusza modernizacja armii na kredyt

Tomasz Dmitruk

Ustawa o obronie Ojczyzny z dnia 11 marca 2022 roku stworzyła podstawę do utworzenia Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych, który zastąpił dotychczasowy Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych. Choć nazwy są podobne, to sposób funkcjonowania obu funduszy istotnie się różni. Środki z FWSZ mają być jedną z trzech, obok budżetu państwa i przychodów ze zbycia akcji lub udziałów spółek przemysłowego potencjału obronnego, źródeł finansowania „Programu rozwoju Sił Zbrojnych”. W latach 2022-2023 na ten cel z FWSZ zamierza się przeznaczyć kwotę aż 65,9 mld PLN, z czego 54,7 mld PLN pochodzić ma z wpływów z emisji obligacji. Warto zapoznać się ze szczegółami tych planów, które w praktyce oznaczają modernizację techniczną Sił Zbrojnych RP z wykorzystaniem dłużnych papierów wartościowych.

Program rozwoju Sił Zbrojnych

Zgodnie z ustawą o obronie Ojczyzny (dalej U3O) z dnia 11 marca br., która weszła w życie 23 kwietnia tego roku, zadania dotyczące: modernizacji wyposażenia Sił Zbrojnych, liczebność oraz skład bojowy poszczególnych elementów Sił Zbrojnych, a także szereg zamierzeń m.in. z zakresu: dyslokacji jednostek wojskowych, rozwoju infrastruktury wojskowej, gromadzenia i utrzymywania zapasów środków bojowych i materiałowych, czy szkolenia Sił Zbrojnych określa „Program rozwoju Sił Zbrojnych” (dalej PRSZ), wprowadzany w drodze zarządzenia przez Ministra ON na podstawie „szczegółowych kierunków przebudowy i modernizacji technicznej Sił Zbrojnych” określanych przez Radę Ministrów. Pochodnymi PRSZ są Centralne Plany Rzeczowe, czyli takie dokumenty jak: „Plan Modernizacji Technicznej”, „Plan Inwestycji Budowlanych”, „Plan Inwestycji Budowlanych NSIP” (obejmujący zadania inwestycyjne związane z udziałem Polski w Programie Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Dziedzinie Bezpieczeństwa - NATO Security Investment Programme) oraz „Plan Zakupów Środków Materiałowych” (obejmujący nabycie: amunicji i materiałów wybuchowych, materiałów pędnych i smarów, przedmiotów umundurowania i wyekwipowania, produktów żywnościowych i medycznych środków materiałowych). Zakres PRSZ ma zatem kluczowe znaczenia dla zdolności i funkcjonowanie Wojska Polskiego.

Źródłami finansowania PRSZ z kolei są: budżet państwa, przychody ze zbycia akcji lub udziałów spółek przemysłowego potencjału obronnego oraz środki Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych.

Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych

Pogorszenie sytuacji geopolitycznej wokół Polski wpłynęło na podjęcie decyzji o potrzebie zwiększenia potencjału obronnego naszego kraju, w tym przyspieszenia procesu modernizacji technicznej oraz zwiększenia stanu osobowego żołnierzy. Aby było to możliwe, konieczne było znalezienie dodatkowego źródła finansowania tych procesów, pochodzącego spoza budżetu państwa. Takie finansowanie ma zapewnić właśnie Fundusz Wsparcia Sił Zbrojnych (dalej FWSZ). O ile dotychczasowy Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych (FMSZ) umożliwiał wsparcie procesu modernizacji technicznej środkami w wysokości do kilkuset milionów złotych rocznie (nie licząc środków przesuniętych do FMSZ z budżetu państwa), to FWSZ, głównie dzięki emisji obligacji, ma zapewnić dodatkowe wpływy na poziomie nawet dziesiątków miliardów złotych.

Zgodnie z wymaganiami art. 41 ust. 1 U3O, obsługę finansowo-księgową FWSZ ma zapewnić Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK). Umowę w tej sprawie (o której mowa w art. 41 ust. 5 U3O) pomiędzy MON a BGK podpisano 10 maja 2022 roku. Poza U3O zasady funkcjonowania FWSZ określa także Decyzja Nr 87/MON Ministra ON z dnia 10 czerwca 2022 roku „w sprawie funkcjonowania Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych”.

Jak ma działać FWSZ? Zacznijmy od źródeł jego przychodów. Zgodnie z art.41 ust.4 nowy fundusz uzyskuje wpływy z szeregu tytułów. W ustawie wymieniono ich aż 16. Mimo tak długiej listy, główne wpływy FWSZ w tym i przyszłym roku mają pochodzić z dwóch tytułów tj. wyemitowanych przez BGK obligacji oraz środków z budżetu państwa przekazywanych przez Ministra ON. W 2022 roku istotnym źródłem wpływów będą dodatkowo pieniądze zgromadzone i przekazane z likwidowanego FMSZ.

Planowane wpływy i wydatki FWSZ w latach 2022-2023 zostały ujęte w „Planie finansowym FWSZ” na 2022 i 2023 rok, dokumentach przygotowanych przez BGK odpowiednio na podstawie art. 811 ust. 1 i ust. 3 U3O. Oba plany przedstawiono posłom podczas 79. posiedzenia Sejmowej Komisji Obrony Narodowej, które odbyło się 22 czerwca tego roku. Przejdźmy do konkretnych liczb.

Wpływy FWSZ w 2022 roku zaplanowano na łączną kwotę 20,45 mld PLN, w tym:

• 15,21 mld PLN - wpływy z tytułu emisji obligacji przez BGK;
• 5,04 mld PLN - środki przekazane z likwidowanego FMSZ;
• 194,66 mln PLN - wpływy z innych ww. stałych źródeł zasilania FWSZ;
• 8,84 mln PLN – odsetki od środków zgromadzonych przez FWSZ.

W tym miejscu warto wyjaśnić, że na początku 2022 roku w ramach FMSZ były zgromadzone środki pieniężne w wysokości 6,48 mld PLN. Zgodnie z informacją uzyskaną przez autora z MON, w bieżącym roku z FMSZ i przed jego likwidacją wydatkowano kwotę 1,44 mld PLN, którą wypłacono w formie zaliczki na poczet umowy na dostawy 250 czołgów M1A2 SEPv3 Abrams zawartej 5 kwietnia 2022 roku. W momencie likwidacji FMSZ z dniem 23 kwietnia br., do FWSZ przekazano pozostałe zgromadzone środki pieniężne w wysokości 5,04 mld PLN.

Wpływy FWSZ w 2023 roku zaplanowano na łączną kwotę 49,31 mld PLN, w tym:

• 39,54 mld PLN - wpływy z emisji obligacji przez BGK;
• 9,6 mld PLN - środki z budżetu państwa przekazywane przez Ministra ON;
• 162 mln PLN - wpływy z innych ww. stałych źródeł zasilania FWSZ;
• 10,3 mln PLN – odsetki od środków zgromadzonych przez FWSZ.

Jak widać, zarówno w 2022 jak i 2023 roku główne dochody FWSZ będą pochodziły z emisji obligacji przez BGK. Łącznie będzie to kwota 54,75 mld PLN. Obligacje te będą mogły być emitowane na rynku krajowym oraz na rynkach zagranicznych. Harmonogram emisji obligacji przeprowadzanych na rzecz FWSZ będzie ustalany z uwzględnieniem kalendarza przetargów obligacji i bonów skarbowych na rynku krajowym oraz emisji Skarbu Państwa na rynkach zagranicznych. Przy ustalaniu terminów zapadalności obligacji emitowanych na rzecz FWSZ będzie uwzględniany harmonogram wykupów skarbowych papierów wartościowych. Emisje mogą być przeprowadzane zarówno w formule przetargowej, jak i tzw. „private placement”. Zgodnie z zapisami art. 45 ust.2 U3O emitowane obligacje zabezpieczone będą gwarancją Skarbu Państwa.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 7/2022