Hajfa

Krzysztof Kubiak

Leżąca na południu Izraela, nad Morzem Śródziemnym, Hajfa to trzecie co do wielkości miasto w tym kraju (około 270 000 mieszkańców) i największy port, wyprzedzający pod względem wolumenu przeładunków Aszdod i czerwonomorski Eilat.

Pomimo, że historia miasta sięga czasów biblijnych, to przez większość swoich dziejów zdominowane było przez pobliską Akkę, leżącą bardziej na północ. Punktem zwrotnym w historii Hajfy okazało się osiedlenie w niej, w 1868 roku, niemieckich chrześcijan z ruchu millenarystycznego Stowarzyszenia Świątyni (Tempelgesellschaft). Wraz z ich kolonią powstała elektrownia i linia kolejowa łącząca miasto z Akką, Nazaretem i Tyberiadą. Pod koniec XIX wieku rejon Hajfy stał się ostoją synkretycznej religii, zwanej bahaizmem. Kolejna faza rozwoju stała się udziałem miasta pod władzą Brytyjczyków. Powstał wówczas port handlowy, baza morska, wybudowano rafinerię, przerabiającą ropę tłoczoną rurociągiem z Iraku.

W schyłkowej fazie trwania mandatu, Brytyjczycy wycofali swoje siły z Hajfy 21 kwietnia 1948 roku. Hagana, żydowska armia podziemna, zaatakowała wówczas miasto i opanowała je po dwóch dniach zmagań. Niemal cała arabska ludność (zarówno muzułmanie, jak i chrześcijanie – około 100 000) zachęcana przez swoich przywódców przekonanych, że armie arabskie odbiją Hajfę w przeciągu kilku tygodni – uciekła do Libanu.

Port w Hajfie obejmuje obecnie kilka terminali. Kluczową rolę pełni przy tym obsługujący ruch kontenerowy Carmel Terminal, uruchomiony w 2010 roku. Głębokość przy nabrzeżu wynosi 15,8 m, długość nabrzeża 700 m, zaś urządzenia przeładunkowe obsługiwać mogą statki, na których pokładach kontenery ustawione są w 16 rzędów (do 9600 TEU). Z kolei kontenerowy Terminal Wschodni, długości 960 m, może obsługiwać jednostki o pojemności do  5000 TEU. Nabrzeże zachodnie przeznaczone jest do obsługi ładunków tocznych, sztuk ciężkich i ponadgabarytowych. Cumują tam również statki pasażerskie. Dwa terminale do obsługi chemikaliowców (Północny i Południowy) posiadają łączną długość ponad 800 m, a ich funkcjonowanie zabezpiecza 70 zbiorników przeznaczonych na substancje niebezpieczne (w tym 30 do przechowywania materiałów łatwopalnych). Terminal Centralny, zbudowany jeszcze przez Brytyjczyków, wykorzystywany jest jako miejsce cumowania statków pasażerskich. Wymienione instalacje tworzą, tak zwany Port Główny. Na wschód od niego rozciąga się Strefa Kishon, gdzie ulokowano nabrzeże rybackie i jachtkluby, ale również nabrzeże do przeładunku drobnicy nieskonteneryzowanej. Instalacją o znaczeniu kluczowym dla Izraela jest terminal naftowy. Głębokości przy nabrzeżu przeładunkowym wynoszą od 9,7 do 10,4 m, a wydajność instalacji rozładunkowych, to 1000 ton na godzinę. Integralną część terminalu stanowi park zbiorników na ropę surową o pojemności 937 000 m3. Z kolei produkty przetworzone (benzyny, olej napędowy, kerozyna) mogą być przechowywane w zbiornikach o łącznej pojemności 157 000 m3. Swoistym wyróżnikiem portu w Hajfie jest elewator zbożowy, stojący przy terminalu masowym. Monumentalna budowla zbudowana w latach 1951‑1955, według projektu znanego architekta Josepha (Ossipa) Klarweina (1893-1970, urodzony w Warszawie, wykształcony w Niemczech, zaprojektował, między innymi, budynek Knessetu) była nie tylko inwestycją infrastrukturalną, ale również manifestacją witalności młodego państwa i jego zainteresowania sprawami morskimi. Elewator obsługiwany jest obecnie przez dwa pneumatyczne ciągi przeładunkowe i jeden taśmociąg mechaniczny o łącznej wydajności 1800 ton na godzinę. Instalacja umożliwia składowanie 90 000 ton zboża. Port posiada własną flotyllę czterech nowoczesnych holowników (wszystkie wyposażone są w pędniki Voitha), z których najsilniejszy, Ilan I, dysponuje uciągiem na palu 70 ton. W Hajfie przeładowuje się od 19 do około 22 mln ton ładunków rocznie. Statystyki wieloletnie wskazują, że 67% masy towarowej przypada na kontenery, 12% na zboże, 3% na ładunki masowe inne niż zboże, 11% na ropę surową i jej produkty, 5% na płynne chemikalia, 2% na drobnicę nieskonteneryzowaną, sztuki ciężkie i ponadwymiarowe.

Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 9-10/2016