Heinz Guderian – życie i mity

Krzysztof Fudalej

Heinz Guderian urodził się 17 czerwca 1888 roku w Chełmnie na Pomorzu, jako syn zawodowego oficera armii pruskiej. Przez dużą część pierwszych trzydziestu lat życia gromadził doświadczenia, które – czego nikt nie mógł przewidzieć – okazały się potem przydatne podczas kształtowania struktury i doktryny użycia wojsk pancernych. W szkołach wojskowych, do których uczęszczał, oprócz sztywnego drylu uczono również elastycznego reagowania na zmiany sytuacji na polu bitwy. Obok posłuszeństwa rozkazom przyszłych oficerów uczono też, że do chwili otrzymania rozkazu mają prawo – a wręcz obowiązek – wyrażania bezkompromisowych opinii. Wielokrotnie później okazało się to ważne w jego karierze, choć należy zaznaczyć, że Guderian nieraz posuwał się znacznie dalej w tej kwestii niż jakikolwiek znany niemiecki oficer.

Kolejnym etapem wojskowej edukacji była, od 1907 roku, Szkoła Wojenna w Metzu, a następnie służba, pod rozkazami ojca, w 10. Hanowerskim Batalionie Jegrów (Jäger). W 1912 roku Guderian wstąpił do kompanii radiooperatorów w 3.Batalionie Telegraficznym w Koblencji. Jak sam przyznawał, zgromadził tam zasób wiadomości, które po latach przydały mu się przy tworzeniu nowego rodzaju wojsk. W 1913 roku rozpoczął trzyletni kurs w berlińskiej Akademii Wojennej (Kriegsakademie). Jego szkolenie przerwał wybuch I wojny światowej – zdołał je dokończyć dopiero w 1918 roku na kursie w Sedanie.

Co ciekawe, w jego późniejszej karierze w czasach III Rzeszy prawdopodobnie pomogło mu też poślubienie 30 września 1913 roku Margarethe Christine Goerne, kuzynami drugiego stopnia panny młodej byli bowiem bracia Wilhelm i Bodewin Keitlowie. Pierwszy z nich został w 1938 roku szefem Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu(Oberkommando der Wehrmacht), a drugi, obecny na ślubie młodej pary, był w latach 1938-1942 szefem Urzędu Personalnego Wojsk Lądowych(Heerespersonalamt). W swoich pamiętnikach Guderian nie wspomina jednak ani słowem o tych powiązaniach rodzinnych, nawet gdy opisuje rozmowy z Boedwinem Keitlem, m.in. przekonującym go do objęcia stanowiska Szefa Wojsk Szybkich.

W latach 1914-1918 służył jako oficer łączności oraz oficer Sztabu Generalnego w jednostkach na froncie zachodnim (m.in. pod Ypres i Verdun). Dało mu to możliwość poczynienia wielu obserwacji, które ukształtowały jego poglądy dotyczące nowoczesnej wojny. Docenił przede wszystkim znaczenie sprawnej bezprzewodowej łączności, umożliwiającej szybkie przekazywanie meldunków i rozkazów oraz koordynację działań. Dostrzegł też znaczenie lokalizacji dowództwa blisko linii frontu, co usprawniało mechanizmy dowodzenia. Przekonał się również, służąc w 5. Dywizji Kawalerii, o nieprzydatności jazdy w nowoczesnej wojnie, czemu dał wyraz w pierwszym rozdziale Achtung – Panzer! Według jego biografii, napisanej przez Plattenberga, już 10 kwietnia 1917 roku miał mieć okazję obejrzeć pierwszy zniszczony francuski czołg. Jako kwatermistrz XXXVIII Korpusu Rezerwowego w 1918 roku zajmował się kwestiami logistyki, bardzo ważnymi później dla wojsk zmotoryzowanych. Wszystkie te czynniki, obok lektury prac innych teoretyków broni pancernej, stały się potem podstawą jego przemyśleń dotyczących wojsk pancernych.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia nr specjalny 5/2018