Huta Stalowa Wola – rozwój produktów i nowe projekty

Tomasz Kwasek

Huta Stalowa Wola S.A. jest jednym z najważniejszych przedsiębiorstw polskiego sektora zbrojeniowego, a w jego części pancerno-artyleryjskiej jest podmiotem wręcz kluczowym. W czasie ostatniej wizyty w zakładach w Stalowej Woli przedstawiciel „Nowej Techniki Wojskowej” miał okazję zapoznać się z obecnym stanem realizacji najważniejszych programów dotyczących systemów uzbrojenia realizowanych w Hucie Stalowa Wola.

Borsuk

W ciągu ostatniego roku sporo się wydarzyło w programie nowego pływającego bojowego wozu piechoty (NPBWP) Borsuk. Bez przesady można go określić jako jeden z najważniejszych, zarówno dla Wojsk Lądowych jak i dla krajowego przemysłu, polskim przedsięwzięciem modernizacyjnym. Obecnie eksploatowane w pododdziałach zmechanizowanych pojazdy BWP-1 są całkowicie przestarzałe, duża część z nich przekroczyła już techniczne resursy eksploatacyjne. Tym bardziej projekt bwp Borsuk, w którym Huta Stalowa Wola jest liderem przemysłowym konsorcjum opracowującego pojazd w formie pracy rozwojowej, jest istotny dla umożliwienia żołnierzom sprostania wyzwaniom współczesnego pola walki.

Należy zauważyć, że tworząc koncepcję następcy BWP-1, jako jedno z podstawowych założeń przyjęto, że nowy bwp musi być – podobnie jak poprzednik – pojazdem pływającym. Ten wymóg operacyjny, na najwyższych szczeblach wojskowych uznano za niepodlegający modyfikacji, implikuje on jednak określone cechy i rozwiązania konstrukcyjne wozu. Warto wskazać również, że Huta Stalowa Wola była i jest jednym z nielicznych w polskim sektorze zbrojeniowym przedsiębiorstwem, który miał, ma i w szybkim tempie rozwija kompetencje do zmierzenia się z tak ambitnym zadaniem, jakim jest stworzenie sukcesora BWP-1. Stworzenie, czyli opracowanie we współpracy z wojskiem jego koncepcji, zrealizowanie projektu w postaci gotowych (seryjnych) pojazdów, które zostaną wprowadzone do systemu walki pododdziałów zmechanizowanych, a także realizację zadań serwisu oraz dalszego rozwoju koncepcji Borsuka.

Program rozpoczęto w 2013 roku (w październiku 2014 roku podpisano umowę z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju) i jak na tak złożony projekt, jak NPBWP Borsuk, opracowywanego bez wcześniejszych doświadczeń z prac rozwojowych (badawczo-rozwojowych) o takim rozmachu i zakresie, niewiele ponad pięć lat to okres stosunkowo niedługi. Pozostałe czynniki, które w istotny sposób wpływają na realizację Borsuka to kwota środków finansowych przeznaczonych na program (początkowo 75 mln PLN, w tym 62 mln PLN dofinansowania z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju), relatywnie niska jeśli porównać ją z poziomami finansowania podobnych prac w innych państwach, a także ustalone początkowo dość rygorystyczne harmonogramy kolejnych etapów prac (pierwszy termin zakończenia pracy rozwojowej to październik 2019 roku). Należy również dodać, że Huta Stalowa Wola realizuje równolegle – i jest również liderem konsorcjum przemysłowego – w ramach odrębnej pracy rozwojowej. Tym drugim, równie skomplikowanym i nowym dla krajowego sektora zbrojeniowego projektem jest opracowanie bezzałogowego systemu wieżowego ZSSW-30 przeznaczonego dla Borsuka, ale również i dla kołowych transporterów opancerzonych Rosomak w wersjach bojowej i rozpoznawczej. Poza tym, przedsiębiorstwo nie zajmuje się wyłącznie programem NPBWP Borsuk i związanym z nim projektem ZSSW-30, ale angażuje swój potencjał także w inne prace rozwojowe, a przede wszystkim realizuje dostawy nowego i zmodernizowanego sprzętu artyleryjskiego i inżynieryjnego do Sił Zbrojnych oraz części zamiennych do eksploatowanego przez Wojsko Polskie uzbrojenia.

Nie może w tym kontekście dziwić, że tak ambitny projekt, jak NPBWP Borsuk jest realizowany stopniowo, i tym bardziej należy docenić wysiłki Huty Stalowa Wola, która realizuje konsekwentnie projekt Borsuka – należy mieć nadzieję, że obecnie programowi do etapu zakończenia pracy rozwojowej już nic nie zagraża. W drugiej połowie 2018 roku i przez cały bieżący rok trwały prace zmierzające do pozytywnego zakończenia pracy rozwojowej. Zaprezentowany po raz pierwszy publicznie w 2017 roku model (demonstrator) Borsuka z częścią docelowych rozwiązań przeszedł, zakończone pozytywnie, pierwsze testy trakcyjne,. Od sierpnia do października ubiegłego roku model poddano próbom pływalności i pływania, najpierw w basenie ośrodka doświadczalnego Wojskowych Zakładów Inżynieryjnych S.A. w Dęblinie, następnie na Zalewie Zegrzyńskim. W trakcie całego procesu testów zweryfikowano szczelność kadłuba, jego wyporność, a także stateczność pojazdu w środowisku wodnym. Pojazd poddano ocenie pod względem prędkości i zwrotności na wodzie, wydajności pędników tunelowych, czy skuteczności falochronu. Testy w środowisku wodnym przeprowadzono przy wymaganej do pływania masie w konfiguracji podwozie i ekwiwalent masowy wieży. Wyniki tych badań wskazują, że pojazd spełnia wstępne założenia taktyczno-techniczne w zakresie pokonywania przeszkód wodnych pływaniem.

W zakresie odporności balistycznej i przeciwminowej zespół konstruujący pojazd musiał uwzględnić zakładane ograniczenia masowe, związane z wymogiem pływalności. Z tym drugim elementem wiążą się stosunkowo największe ryzyka projektowe – koniecznością było znalezienie najlepszego rozwiązania dla tego węzła konstrukcyjnego, takiego, które dałoby zakładaną przez odbiorcę odporność przy zachowaniu masy pojazdu i wymaganego poziomu pływalności. W ciągu trzech lat intensywnych prac nad tym elementem konstrukcji pojazdu, przepracowano co najmniej kilka propozycji konfiguracji dennej części kadłuba wozu – zarówno pod względem kształtu, jak i zastosowanych materiałów konstrukcyjnych oraz tzw. absorberów. Przeprowadzono grupę badań na specjalnej konstrukcji odwzorowującej sekcje denne wozu wraz z podłogą przedziału roboczego, bokami kadłuba z podzespołami zawieszenia kół oraz wyposażeniem wnętrza. Ostatecznie, testy prowadzone od sierpnia ubiegłego roku na poligonie Wojskowego Instytutu Techniki Pancernej i Samochodowej, potwierdziły zakładane parametry tego elementu konstrukcji przyszłego Borsuka. W zakresie sprawdzenia odporności balistycznej prowadzono analizy dotyczące konfiguracji dodatkowego opancerzenia mocowanego do kadłuba pojazdu. Celem tych badań był i jest wybór optymalnego rozwiązania kompozycji osłony pancernej, żeby zostały z kolei spełnione wymagania w kwestii odporności Borsuka przez ostrzałem. Wybór docelowego rozwiązania uwzględnia zarówno normy odporności, jak i kwestie techniczne, technologii wykonania, czy aspekty finansowe projektu.

Wyniki tych wszystkich badań były asumptem do przygotowania dokumentacji technicznej prototypu (DTP), który ma być ukompletowany we wszystkie systemy i urządzenia pojazdowe zgodnie ze specyfikacją zamawiającego. Poza tym, już w ubiegłym roku konsorcjum Huty Stalowa Wola złożyło wniosek o rozszerzenie zakresu pracy rozwojowej NPBWP, z czym wiązało się zwiększenie finansowania projektu. W ramach rozszerzonego zakresu prac konsorcjum planuje ukończyć drugi egzemplarz prototypowo–eksperymentalny Borsuka (bez systemu wieżowego ZSSW-30). W tym drugim egzemplarzu pojazdu mają być wprowadzane na bieżąco zmiany wynikające z testów pierwszego egzemplarza, ale także prowadzone będą na nim różnego rodzaju prace eksperymentalne związane z testowaniem nowych rozwiązań, co w myśl przepisów MON, nie byłoby możliwe w egzemplarzu przeznaczonym do formalnych badań wstępnych i kwalifikacyjnych.

Przedstawiciele Huty Stalowa Wola deklarują, że zgodnie z aktualnym harmonogramem prac, na początku 2020 roku zakończą się prace nad docelowym prototypem Borsuka, przeznaczonym do badań wstępnych i kwalifikacyjnych. Obecnie znajduje się on w zakładach, gdzie jest kompletowany. W pojeździe zostały uwzględnione wszystkie wnioski z przeprowadzonych do tej pory badań zakładowych oraz innych testów, które były prowadzone na wykonanych fragmentach konstrukcji, jak i na modelu (tzw. przedprototypie), prezentowanym w tym roku w wersji praktycznie docelowej na kieleckim MSPO.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 12/2019