309. AMARG. Więcej niż „cmentarzysko”
Mark De Greeuw i Erik Bruijns
Obecnie 309. Aerospace Maintenance and Regeneration Group (Lotnicza Grupa Utrzymania i Konserwacji, AMARG) utrzymuje w różnych stadiach konserwacji i przechowywania około 4000 samolotów, które należą nie tylko do wszelkich rodzajów wojsk Stanów Zjednoczonych, lecz także do niektórych państw sprzymierzonych. Położony zaledwie 12 mil od południowo-wschodniej granicy miasta Tucson w Arizonie AMARG rozciąga się na obszarze 2600 akrów i jest zdecydowanie największym tego rodzaju kompleksem na świecie.
Początki istnienia AMARG sięgają listopada 1945 roku, kiedy na wybranym jako składowisko samolotów lotnisku Davis-Monthan powołano do życia 4105. Army Air Force Unit. Głównym zadaniem tejże jednostki było stworzenie miejsca przechowywania dużej liczby statków powietrznych, na które po zakończeniu II wojny światowej nie było już zapotrzebowania. Pierwszymi samolotami, które przybyły na składowisko, w styczniu 1946 r., były Boeingi B-29 i Douglasy C-47. Do 31 lipca 1946 roku na składowisku znalazło się około 650 B-29 i 255 C-47.
28 sierpnia 1948 r. jednostkę przemianowano na 3040. Aircraft Storage Depot (ASD), powiększając zakres jej zadań o odzyskiwanie części zamiennych, utylizację samolotów lub przywracanie ich do stanu lotnego. W tym samym dniu lotnisko Davis-Monthan zyskała miano Bazy Sił Powietrznych Davis-Monthan.
W 1958 r. utylizacja wypatroszonych kadłubów samolotów stała się problem, gdyż ośrodek po prostu nie mógł poradzić sobie z przerobem rosnącej liczby płatowców. Doprowadziło to do nawiązania współpracy z prywatnymi firmami, które zajęły się rozdrabnianiem kadłubów, co z kolei wpłynęło na powstanie lokalnych prywatnych hut i złomowisk, które funkcjonują do dziś.
1 lutego 1965 r. ASD został przemianowany na Military Aircraft Storage and Disposition Center (MASDC), które odtąd miało się zajmować statkami powietrznymi należącymi do wszystkich rodzajów sił zbrojnych USA, a nie tylko USAF. Z tego powodu powierzchnia magazynowa została zwiększona do 2729 akrów, z tego 21,95 akra stanowiła dodatkowa betonowa nawierzchnia służąca do wykonywania prac demontażowych oraz przygotowania samolotów do lotu. Od czasów przybycia pierwszego B-29 w 1946 roku do 1966 r. liczba przetworzonych w MASDC samolotów sięgnęła 15 000. Liczba samolotów osiągnęła swój szczyt pod koniec wojny w Wietnamie. W latach 1970–1972 ośrodek przyjął 5700 samolotów, a pod koniec 1973 r. ilość jednocześnie przechowywanych płatowców osiągnęła rekordowe 6080 szt.
W październiku 1985 r. MASDC zostało przeformowane w Aerospace Maintenance and Regeneration Center (AMARC). Zmiana ta miała na celu zaakcentowanie dynamicznych aspektów działalności ośrodka i podkreślić jego rolę jako bardzo aktywnego kompleksu przemysłowego bardziej koncentrującego się na utrzymaniu w sprawności floty samolotów operacyjnych. Poprzednia nazwa zbyt mocno zakorzeniła się w ludzkiej świadomości jako synonim złomowiska czy nawet cmentarzyska dla samolotów.
2 maja 2007 r. nazwa została zmieniona ponownie i w obecnej formie brzmi: 309. Aerospace Maintenance and Regeneration Group (309. AMARG). Zmienił się także sposób podporządkowania ośrodka, który utracił status samodzielnego wyspecjalizowanego centrum i przeszedł pod kontrolę Ogden Air Logistics Complex będącego częścią 309. Maintenance Wing z siedzibą w Hill Air Force Base, w stanie Utah.
Obecnie 309. AMARG jest odpowiedzialny za składowanie samolotów wszystkich rodzajów sił zbrojnych USA (Sił Powietrznych, Armii, Marynarki Wojennej, Piechoty Morskiej i Straży Wybrzeża), ale świadczy również usługi na rzecz innych agencji federalnych (Służby Celnej, Straży Granicznej, NASA, FBI) oraz rządów z krajów sprzymierzonych.
Organizacyjnie AMARG składa się z czterech eskadr:
• 576. Aerospace Maintenance and Regeneration Squadron, która jest odpowiedzialna za naprawy samolotów i ich powrót do czynnej służby;
• 577. Commodities Reclamation Squadron, który nadzoruje obieg wszystkich części i podzespołów od zdemontowania, poprzez kontrolę i naprawę;
• 578. Storage and Disposal Squadron, który jest odpowiedzialny za składowanie oraz usuwanie statków powietrznych i pocisków z inwentarza;
• 309. Support Squadron, który pakuje części i samoloty do wysyłki oraz odpowiada za ich rozprowadzenie.
• 413. Flight Test Group wykonuje lub koordynuje obloty technicze na wszystkich samolotach po przywróceniu do służby lub przylatujących na składowisko.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 4/2016